به بهانه دو حادثه تلخ اخیر چند تصادف مرگبار جادهای اتوبوسها را مرور کردهایم
تختگاز تا مرگ
هنوز جامعه در شوک فوت دو بانوی خبرنگار در سانحه واژگونی اتوبوس حامل خبرنگاران در حوالی نقده بود که خبر رسید اتوبوس سرباز معلمان هم در استان یزد تصادف کرده و هفت سرباز جان خود را از دست دادند. دو حادثهای که در کمتر از 12ساعت خبرساز شد و یاد و خاطره تلخ تصادفهای مرگبار اتوبوسها در جادههای کشور را در ذهنها زنده کرد. حوادثی که تا چند روز خبر یک رسانهها بودند اما به فراموشی سپرده شدند. هربار تصادفی در جادهها رخ میدهد، بحث ایمنی جادهها و اتوبوسها مطرح میشود اما خیلی زود به فراموشی سپرده میشود و باعث شده شاهد تکرار این حوادث باشیم. این هفته مرگبارترین تصادفهای جادهای اتوبوسها را مرور و علت آن را بررسی کردیم.
شب سیاه اسکانیا
ساعت 23 هجدهم شهریور 92، اتوبوسی با 32مسافر در حال بازگشت از اصفهان به تهران، بعد از عوارضی قم یک تراژدی رقم زد. راننده بعد از ترکیدن لاستیک جلو کنترل اتوبوس را از دست داد و با عقب خودرو هوندا برخورد کرد، چند ثانیه بعد اتوبوس گاردریل میان آزادراه را شکافت و به مسیر مخالف رفت. در همان لحظه اتوبوس اسکانیای دیگری که از تهران عازم اردکان یزد بود، وقتی متوجه ورود اتوبوس به لاین مخالف شد قصد فرار از آن را داشت اما راننده فرصت پیدا نکرد و دو اتوبوس با یکدیگر شاخ به شاخ شدند. ناگهان دو اتوبوس شعلهور شدند و تلاش مسافران برای باز کردن درها بینتیجه ماند. تعدادی از مسافران که در قسمت انتهایی اتوبوسها بودند، شیشه عقب اتوبوس را شکسته خود را به پایین پرتاب کردند و توانستند از یک قدمی مرگ فرار کنند.
ساعتی بعد با خاموش کردن آتش مشخص شد فاجعه سیاهی در کشور رقم خورده و یکی از پرتلفاتترین تصادفات ناوگان حمل و نقل مسافر به ثبت رسیدهاست. در این حادثه 44 مسافر و راننده دو اتوبوس در آتش سوختند و جان خود را از دست دادند. همچنین 39 نفر مجروح شدند.
شاخبهشاخ با آتش
اردیبهشت 92 اتوبوس اسکانیا با 28مسافر از ترمینال اهواز به سمت اصفهان راه افتاد، ساعتی بعد اتوبوس به هفتگل رسید. راننده مسیر مقابل را برای سبقت خالی دید و برای اینکه زودتر از شر کامیونهای جلویش راحت شود، اتوبوس را به سمت چپ کشید اما یکباره کامیونی که در مسیر مقابلش بود با او شاخ به شاخ شد. بعد از این تصادف اتوبوس غرق در آتش شد. تلاش رانندههای عبوری برای خاموش کردن آتش و نجات جان مسافران هم بینتیجه ماند. دقایقی بعد سه مجروح حادثه در کنار اتوبوس پیدا شده و به بیمارستان منتقل شدند اما دو نفر از آنها جان خود را از دست دادند. با خاموش کردن آتش 15جسد هم از داخل اتوبوس خارج شد تا با فوت 17مسافر در آتش اتوبوس، بار دیگر حادثهای تلخ و مرگبار رقم بخورد.
اردوی مرگ بچهدبستانیها
اردیبهشت 97 مسؤولان مدرسه ابتدایی خواف تصمیم گرفتند دانشآموزان خود را برای اردو به کلات ببرند. ساعتی بعد 40دانشآموز پسر دبستانی سوار اتوبوس شده به جاده کلات رسیدند. آنها شادمان از اینکه به اردو میروند، نمیدانستند دقایقی بعد چه سرنوشت شومی در انتظارشان است. راننده اتوبوس در نزدیکی کلات کنترل خودرو را از دست میدهد و یکباره اتوبوس واژگون میشود. در این حادثه چهار دانشآموز جان خود را از دست دادند.
سقوط نخبههای شریف به دره
26 اسفند 76 اتوبوس حامل دانشجویان ریاضی دانشگاه شریف بعد از تمام شدن المپیاد ریاضی کشور، اهواز را به مقصد تهران ترک کرد. نخبگان دانشگاه صنعتیشریف در طول مسیر با هم صحبت میکردند تا اینکه کمکم همه به جز دو نفر به خواب رفتند، قرار بود اتوبوس از اهواز به همدان برود و بعد از بازدید از اماکن تاریخی همدان، ظهر روز بعد به تهران برسند. در میانه راه و در منطقه پل زال اتوبوس با لرزشهای شدید از راه منحرف شد به داخل دره سقوط کرد. در این حادثه شش نفر از نخبگان دانشگاه جان خود را از دست دادند. مریم میرزاخانی برنده جایزه فیدلز ریاضی از بازماندگان این حادثه بود.
حادثه در دانشگاه
تصادفات اتوبوسها همیشه مربوط به جاده ها نیست ، مثل حادثه دانشگاه علوم و تحقیقات که واژگونی اتوبوس در محوطه آن ، جان 10 دانشجو را گرفت. این حادثه تلخ ، چهارم دی ماه سال 1397 رخ داد. واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد در ارتفاعات شمال غرب تهران (حصارک تهران) قرار دارد و اختلاف ارتفاع ساختمان های ورودی دانشگاه با ساختمان های انتهای سایت بسیار زیاد است؛ همین موضوع باعث استفاده از دهها دستگاه اتوبوس برای انتقال دانشجویان به دانشکده های مختلف آن شده است.
داغ فراموش نشدنی سربازان
انگار تیر، ماه حوادث مرگبار اتوبوسهاست. دوم تیرماه 95 اتوبوس حامل سربازان پادگان صفرپنج کرمان بعد از پایان دوره آموزشی از کرمان به سمت اهواز به راه افتاد، اتوبوس به حوالی نیریز در استان فارس که رسید،ناگهان کنترل اتوبوس از دست راننده خارج شد و به عمق 20متری دره سقوط کرد. سربازانی که برای استراحت به خانه میرفتند، در یک لحظه به خاک و خون کشیدهشدند. 13سرباز در صحنه تصادف جان خود را از دست دادند. همه امید به بهبود سایر سربازان داشتند که متاسفانه شش نفر دیگر از سربازان در بیمارستان جان خود را از دست دادند تا تلفات این حادثه دلخراش به 19نفر برسد. آنچه علاوه بر سرباز بودن این افراد باعث داغ شدن اخبار این تصادف شد، عکس سلفی سربازان در پادگان ساعتی قبل از مرگ بود. در این عکس برق پایان دوره آموزشی در چشمان سربازان، دل هر بینندهای را خون میکرد.
بازگشت تلخ از مناطق عملیاتی
آذرماه 96 دانشآموزان شهرستان نظرآباد که برای دیدن مناطق عملیاتی راهی سوسنگرد شدهبودند، بعد از سه روز بازدید آماده بازگشت شدند. اتوبوس دانشآموزان در تاریکی هوا به دل جاده زد و هنوز چند کیلومتری از سوسنگرد دور نشدهبود که با یک دستگاه کامیون از روبهرو برخوردکرد. شدت حادثه به حدی بود که راننده در دم کشته شد. در این تصادف یک راوی، دو دانشآموز و یک مربی هم جان خود را از دست دادند تا تلفات این تصادف به پنج نفر برسد. بعد از این حادثه بود که مصوب شد اتوبوسهای کاروان راهیان نور در شب حق تردد در جادهها را ندارند.
سفر ناتمام فرزانگان
قبل از شروع سالتحصیلی قرار بود دانشآموزان نخبه هرمزگانی به اردوی فرزانگان بروند. نهم شهریور 96 دانشآموزان نخبه رودان و میناب برای اردو به سمت میناب حرکت کردند، دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی در مسیر بگو بخند راه انداختهبودند و سعی میکردند در این فرصت به درس فکر نکنند. همه چیز خوب پیش میرفت تا اینکه اتوبوس به نزدیکی روستای قلعه بیابان رسید، دختران متوجه حرکت غیرعادی اتوبوس شده و شروع به داد و بیداد کرده و همدیگر را بغل کردند اما به یکباره اتوبوس واژگون شد و بامداد خونینی را رقم زد. از 44دانشآموز دختر حاضر در اتوبوس 11نفر جان خود را از دست دادند و 33نفر مجروح شدند. بعد از حادثه اردوی دانشآموزی تعطیل شد و راننده اتوبوس به علت خستگی و خواب آلودگی مقصر حادثه شناخته شد.
فقط راننده مقصر نیست
استاندارد های جادهای را دریابیم
همیشه همهچیز تقصیر راننده نیست. شاید در برخی تصادفات رانندگان بیملاحظه مقصر ایجاد تصادفات باشند اما همیشه تنها مقصر حوادث رانندگی نیستند. عوامل مختلفی مانند ایمنی خودرو، تجهیزات روز دنیا، راه و کنترل و نظارت راننده هم در وقوع تصادفات سهم دارند. حتی کمبود قطعات اصلی به دلیل تحریمهای ظالمانه هم میتواند در بروز حوادث رانندگی موثر باشد. استاندارد روز دنیا که در بیشتر کشورها اجرا میشود، در ایران اجرا نمیشود و ما از نظر فناوری روز دنیا معضل داریم که همین موضوع باعث میشود در حوزه ایمنی هم دچار مشکل شویم. در دنیا از استاندارد یورو 6 استفاده میشود در حالیکه ما در خودروهای خود استاندارد یورو 3 و گاهی 4 را داریم. مدیران فنی تعاونیها باید قبل از اعزام اتوبوس به جاده، ایمنی ناوگان حمل و نقل عمومی را کنترل کنند چرا که آنها صورتوضعیت را امضا و اجازه خروج از ترمینال را به راننده میدهند. اگر اتوبوسی با داشتن مجوز فنی دچار نقص فنی شود، مدیرفنی تعاونی هم دارای سهم تقصیر است و با آن برخورد میشود. باید مدیران فنی تمام جوانب را در نظر بگیرند و بعد برای تردد اتوبوسها مجوز صادر کنند. اتوبوسی که لاستیک خراب دارد و معاینه فنی ندارد، نباید وارد جاده شود.
البته باید بدانیم رانندگان حمل و نقل عمومی هم مشکلات بسیاری دارند. در زمان مسؤولیتم، چندین بار از محل استراحت آنها در ترمینالها سرکشی داشتم که اصلا مناسب نبود. همین کمبود خواب، یکی از مهمترین دلایل وقوع تصادفاتی است که راننده در آن مقصر است. همچنین مشکلات معیشتی باعث شده رانندگان بیشتر از حد مجاز رانندگی کرده و در مسیرهایی طولانی از راننده کمکی استفاده نکنند. این موضوع را البته باید پلیس و سازمان راهداری کنترل کنند.
در مجموع آمار حوادث ناوگان حمل و نقل عمومی در سالهای اخیر بهتر شده و به کمترین میزان خود رسیده، اگرچه یک کشته در تصادفات هم زیاد است. هرچند سیستم ناوگان اتوبوسرانی بین شهری ایران بهتر شده اما معتقدم باید از این هم بهتر شود.
ساعت 23 هجدهم شهریور 92، اتوبوسی با 32مسافر در حال بازگشت از اصفهان به تهران، بعد از عوارضی قم یک تراژدی رقم زد. راننده بعد از ترکیدن لاستیک جلو کنترل اتوبوس را از دست داد و با عقب خودرو هوندا برخورد کرد، چند ثانیه بعد اتوبوس گاردریل میان آزادراه را شکافت و به مسیر مخالف رفت. در همان لحظه اتوبوس اسکانیای دیگری که از تهران عازم اردکان یزد بود، وقتی متوجه ورود اتوبوس به لاین مخالف شد قصد فرار از آن را داشت اما راننده فرصت پیدا نکرد و دو اتوبوس با یکدیگر شاخ به شاخ شدند. ناگهان دو اتوبوس شعلهور شدند و تلاش مسافران برای باز کردن درها بینتیجه ماند. تعدادی از مسافران که در قسمت انتهایی اتوبوسها بودند، شیشه عقب اتوبوس را شکسته خود را به پایین پرتاب کردند و توانستند از یک قدمی مرگ فرار کنند.
ساعتی بعد با خاموش کردن آتش مشخص شد فاجعه سیاهی در کشور رقم خورده و یکی از پرتلفاتترین تصادفات ناوگان حمل و نقل مسافر به ثبت رسیدهاست. در این حادثه 44 مسافر و راننده دو اتوبوس در آتش سوختند و جان خود را از دست دادند. همچنین 39 نفر مجروح شدند.
شاخبهشاخ با آتش
اردیبهشت 92 اتوبوس اسکانیا با 28مسافر از ترمینال اهواز به سمت اصفهان راه افتاد، ساعتی بعد اتوبوس به هفتگل رسید. راننده مسیر مقابل را برای سبقت خالی دید و برای اینکه زودتر از شر کامیونهای جلویش راحت شود، اتوبوس را به سمت چپ کشید اما یکباره کامیونی که در مسیر مقابلش بود با او شاخ به شاخ شد. بعد از این تصادف اتوبوس غرق در آتش شد. تلاش رانندههای عبوری برای خاموش کردن آتش و نجات جان مسافران هم بینتیجه ماند. دقایقی بعد سه مجروح حادثه در کنار اتوبوس پیدا شده و به بیمارستان منتقل شدند اما دو نفر از آنها جان خود را از دست دادند. با خاموش کردن آتش 15جسد هم از داخل اتوبوس خارج شد تا با فوت 17مسافر در آتش اتوبوس، بار دیگر حادثهای تلخ و مرگبار رقم بخورد.
اردوی مرگ بچهدبستانیها
اردیبهشت 97 مسؤولان مدرسه ابتدایی خواف تصمیم گرفتند دانشآموزان خود را برای اردو به کلات ببرند. ساعتی بعد 40دانشآموز پسر دبستانی سوار اتوبوس شده به جاده کلات رسیدند. آنها شادمان از اینکه به اردو میروند، نمیدانستند دقایقی بعد چه سرنوشت شومی در انتظارشان است. راننده اتوبوس در نزدیکی کلات کنترل خودرو را از دست میدهد و یکباره اتوبوس واژگون میشود. در این حادثه چهار دانشآموز جان خود را از دست دادند.
سقوط نخبههای شریف به دره
26 اسفند 76 اتوبوس حامل دانشجویان ریاضی دانشگاه شریف بعد از تمام شدن المپیاد ریاضی کشور، اهواز را به مقصد تهران ترک کرد. نخبگان دانشگاه صنعتیشریف در طول مسیر با هم صحبت میکردند تا اینکه کمکم همه به جز دو نفر به خواب رفتند، قرار بود اتوبوس از اهواز به همدان برود و بعد از بازدید از اماکن تاریخی همدان، ظهر روز بعد به تهران برسند. در میانه راه و در منطقه پل زال اتوبوس با لرزشهای شدید از راه منحرف شد به داخل دره سقوط کرد. در این حادثه شش نفر از نخبگان دانشگاه جان خود را از دست دادند. مریم میرزاخانی برنده جایزه فیدلز ریاضی از بازماندگان این حادثه بود.
حادثه در دانشگاه
تصادفات اتوبوسها همیشه مربوط به جاده ها نیست ، مثل حادثه دانشگاه علوم و تحقیقات که واژگونی اتوبوس در محوطه آن ، جان 10 دانشجو را گرفت. این حادثه تلخ ، چهارم دی ماه سال 1397 رخ داد. واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد در ارتفاعات شمال غرب تهران (حصارک تهران) قرار دارد و اختلاف ارتفاع ساختمان های ورودی دانشگاه با ساختمان های انتهای سایت بسیار زیاد است؛ همین موضوع باعث استفاده از دهها دستگاه اتوبوس برای انتقال دانشجویان به دانشکده های مختلف آن شده است.
داغ فراموش نشدنی سربازان
انگار تیر، ماه حوادث مرگبار اتوبوسهاست. دوم تیرماه 95 اتوبوس حامل سربازان پادگان صفرپنج کرمان بعد از پایان دوره آموزشی از کرمان به سمت اهواز به راه افتاد، اتوبوس به حوالی نیریز در استان فارس که رسید،ناگهان کنترل اتوبوس از دست راننده خارج شد و به عمق 20متری دره سقوط کرد. سربازانی که برای استراحت به خانه میرفتند، در یک لحظه به خاک و خون کشیدهشدند. 13سرباز در صحنه تصادف جان خود را از دست دادند. همه امید به بهبود سایر سربازان داشتند که متاسفانه شش نفر دیگر از سربازان در بیمارستان جان خود را از دست دادند تا تلفات این حادثه دلخراش به 19نفر برسد. آنچه علاوه بر سرباز بودن این افراد باعث داغ شدن اخبار این تصادف شد، عکس سلفی سربازان در پادگان ساعتی قبل از مرگ بود. در این عکس برق پایان دوره آموزشی در چشمان سربازان، دل هر بینندهای را خون میکرد.
بازگشت تلخ از مناطق عملیاتی
آذرماه 96 دانشآموزان شهرستان نظرآباد که برای دیدن مناطق عملیاتی راهی سوسنگرد شدهبودند، بعد از سه روز بازدید آماده بازگشت شدند. اتوبوس دانشآموزان در تاریکی هوا به دل جاده زد و هنوز چند کیلومتری از سوسنگرد دور نشدهبود که با یک دستگاه کامیون از روبهرو برخوردکرد. شدت حادثه به حدی بود که راننده در دم کشته شد. در این تصادف یک راوی، دو دانشآموز و یک مربی هم جان خود را از دست دادند تا تلفات این تصادف به پنج نفر برسد. بعد از این حادثه بود که مصوب شد اتوبوسهای کاروان راهیان نور در شب حق تردد در جادهها را ندارند.
سفر ناتمام فرزانگان
قبل از شروع سالتحصیلی قرار بود دانشآموزان نخبه هرمزگانی به اردوی فرزانگان بروند. نهم شهریور 96 دانشآموزان نخبه رودان و میناب برای اردو به سمت میناب حرکت کردند، دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی در مسیر بگو بخند راه انداختهبودند و سعی میکردند در این فرصت به درس فکر نکنند. همه چیز خوب پیش میرفت تا اینکه اتوبوس به نزدیکی روستای قلعه بیابان رسید، دختران متوجه حرکت غیرعادی اتوبوس شده و شروع به داد و بیداد کرده و همدیگر را بغل کردند اما به یکباره اتوبوس واژگون شد و بامداد خونینی را رقم زد. از 44دانشآموز دختر حاضر در اتوبوس 11نفر جان خود را از دست دادند و 33نفر مجروح شدند. بعد از حادثه اردوی دانشآموزی تعطیل شد و راننده اتوبوس به علت خستگی و خواب آلودگی مقصر حادثه شناخته شد.
فقط راننده مقصر نیست
استاندارد های جادهای را دریابیم
همیشه همهچیز تقصیر راننده نیست. شاید در برخی تصادفات رانندگان بیملاحظه مقصر ایجاد تصادفات باشند اما همیشه تنها مقصر حوادث رانندگی نیستند. عوامل مختلفی مانند ایمنی خودرو، تجهیزات روز دنیا، راه و کنترل و نظارت راننده هم در وقوع تصادفات سهم دارند. حتی کمبود قطعات اصلی به دلیل تحریمهای ظالمانه هم میتواند در بروز حوادث رانندگی موثر باشد. استاندارد روز دنیا که در بیشتر کشورها اجرا میشود، در ایران اجرا نمیشود و ما از نظر فناوری روز دنیا معضل داریم که همین موضوع باعث میشود در حوزه ایمنی هم دچار مشکل شویم. در دنیا از استاندارد یورو 6 استفاده میشود در حالیکه ما در خودروهای خود استاندارد یورو 3 و گاهی 4 را داریم. مدیران فنی تعاونیها باید قبل از اعزام اتوبوس به جاده، ایمنی ناوگان حمل و نقل عمومی را کنترل کنند چرا که آنها صورتوضعیت را امضا و اجازه خروج از ترمینال را به راننده میدهند. اگر اتوبوسی با داشتن مجوز فنی دچار نقص فنی شود، مدیرفنی تعاونی هم دارای سهم تقصیر است و با آن برخورد میشود. باید مدیران فنی تمام جوانب را در نظر بگیرند و بعد برای تردد اتوبوسها مجوز صادر کنند. اتوبوسی که لاستیک خراب دارد و معاینه فنی ندارد، نباید وارد جاده شود.
البته باید بدانیم رانندگان حمل و نقل عمومی هم مشکلات بسیاری دارند. در زمان مسؤولیتم، چندین بار از محل استراحت آنها در ترمینالها سرکشی داشتم که اصلا مناسب نبود. همین کمبود خواب، یکی از مهمترین دلایل وقوع تصادفاتی است که راننده در آن مقصر است. همچنین مشکلات معیشتی باعث شده رانندگان بیشتر از حد مجاز رانندگی کرده و در مسیرهایی طولانی از راننده کمکی استفاده نکنند. این موضوع را البته باید پلیس و سازمان راهداری کنترل کنند.
در مجموع آمار حوادث ناوگان حمل و نقل عمومی در سالهای اخیر بهتر شده و به کمترین میزان خود رسیده، اگرچه یک کشته در تصادفات هم زیاد است. هرچند سیستم ناوگان اتوبوسرانی بین شهری ایران بهتر شده اما معتقدم باید از این هم بهتر شود.