ناگفته‌های خلیج‌فارس  در انتظار پرده سینما

یادداشت

ناگفته‌های خلیج‌فارس در انتظار پرده سینما

 سینما، موسیقی، ادبیات و هنرهای دیگر در کنار کارکرد «سرگرم‌کنندگی»، ویژگی مهم دیگری هم دارند؛ ایجاد و تقویت باورهای ملی. با ساخت فیلم درباره باورهای مشترک میان اقوام و نقاط برجسته تاریخی، می‌توان انگیزه‌های ملی و مذهبی را در میان مردم هر کشوری تقویت کرد و آنها را از تماشای حماسه‌های ملی ـ میهنی در قالب هنر غرق در غرور کرد و این کارکرد دقیقا همان چیزی است که در ورزشی مانند فوتبال رخ می‌دهد.

سال‌هاست کشورهای مختلف در جست‌وجوی عناصر هویتی و خلق آثار هنری درباره آنها هستند و از ابزاری به نام سینما بهره فراوانی می‌برند. مشخصا کشور همسایه، ترکیه هزینه‌های فراوانی می‌کند تا در فیلم‌های سینمایی هالیوودی در جایی از فیلم، شخصیت‌ها نامی از ترکیه یا شهرهای معروف آن ببرند تا انتشار این اسم در قالب یک فیلم به تقویت هویت ملی ـ میهنی آن کشور منجر شده و حتی حجم فراوانی از سرمایه و توریست را روانه آن کشور کند. 
حماسه‌‌ها هم در این میان نقشی مهم دارند و کشورهای جهان سال‌هاست به دنبال بازیابی عناصر هویتی و از زیر خاک درآوردن اتفاق‌های قدیمی و فراموش شده هستند.
در کشور ما سال‌هاست رویدادی حماسی به نام دفاع‌مقدس مورد توجه فیلمسازان قرار گرفته است. در طول همه این سال‌ها اما از یک اتفاق مهم غفلت شده و آن هم «خلیج‌فارس» بوده و هست. این عنصر هویتی آنقدر مهم بوده که حتی خواننده‌های لس‌آنجلسی هم به آن پرداخته‌اند. این ترانه‌ها نشان از اهمیت این عنصر هویتی دارد و گویای این مطلب است که خلیج‌فارس می‌تواند در ابعادی وسیع، بهانه‌ای برای اتحاد همه ایرانیان در جهان باشد. مستندهای مختلفی هم درباره خلیج‌فارس ساخته شده و البته پیش از آن‌که تعرض‌های کلامی همسایه‌های جنوبی به این دریا آغاز شود، چند فیلم سینمایی خوب هم توسط 
محمد بزرگ‌نیا ساخته شد که مهم‌ترین‌ آنها کشتی آنجلیکا و جنگ نفتکش‌ها بود اما زمانی که قرار شد در پاسخ به ادعاهای کشورهای کوچک عربی درباره خلیج‌فارس فیلم ساخته شود، حاصل کار شد فیلم در ظاهر عظیم راه آبی ابریشم، که بیشتر تبلیغی برای کشور تایلند و چین است تا اثری جذاب درباره خلیج‌فارس! 
اثر خلیج‌فارسی دیگر سینمای ایران فیلم «پی ۲۲» ساخته حسین قاسمی‌جامی با موضوع حمله ناو آمریکایی به ناوچه جوشن است که فیلم ضعیفی است و به هیچ وجه حق مطلب را 
ادا نمی‌کند و ای کاش سینمای ایران می‌توانست درباره این رویداد، فیلمی در حد و اندازه‌ آثار هالیوودی مانند: «میدوی» و «پرل هاربر» بسازد. در برخی فیلم‌ها گاه اشاره‌ای هنرمندانه به نام خلیج‌فارس، کارکرد بسیاری داشته است؛ مثل فیلم «لاتاری» ساخته محمد حسین مهدویان که در صحنه‌ای از آن حمید فرخ‌نژاد وقتی می‌خواهد دلال مهر و محبت نیمه‌ایرانی - نیمه‌عرب فیلم را بکشد، می‌گوید این گفت کجا بزرگ شده؟ خلیج. اشتباه گفت خلیج‌فارس!  مشکل سینمای ایران در دهه اخیر این بود که می‌خواست چند کار عظیم درباره خلیج‌فارس بسازد که فقط یکی از آنها به نتیجه رسید و شد راه آبی ابریشم. در سایر فیلم‌ها خلیج‌فارس فقط در حد یک لوکیشن باقی ماند. در دل این خلیج تا ابد فارس هنوز داستان‌های زیادی مانده که نیاز به روایتی خوب و باکیفیت دارد و یکی از آنها حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری است. فیلمی که سال‌ها قبل سعید اسدی، کارگردان ایرانی تلاش فراوانی برای ساخت آن انجام داد اما متاسفانه به نتیجه‌ای نرسید. 

رضا استادی - منتقد سینما