«جامجم» از جهش هزینههای کارفرمایان پس از تعیین دستمزد گزارش میدهد
چالش حق بیمه
گرچه دیگر دفترچه بیمه وجود ندارد و خدمات به شکل الکترونیک ثبت و ارائه میشوند، با این حال هستند افرادی که بهدلیل ناتوانی قید پرداخت حقبیمههای خود را زدهاند، از جمله افرادی که بهصورت اختیاری حقبیمههای خود را میپردازند. آنها برای امسال باید در نیمه اول امسال (ماههای ۳۱ روزه) یک میلیون و ۴۰۰ هزارتومان و در نیمه دوم سال (ماههای ۳۰ روزه) یک میلیون و ۳۵۴ هزارتومان حقبیمه بپردازند. حالا شاید این پرسش به وجود بیاید: مبنای افزایش حقبیمه چیست و چرا فردی که سال گذشته ۷۰۰تا ۸۰۰هزارتومان حقبیمه پرداخت میکرد امسال باید دو برابر آن بپردازد.
نرخ سالانه حقبیمه بر مبنای دستمزد مشمولان قانون کار تعیین میشود. میزان دستمزد را هم شورایعالی کار متشکل از نمایندگان دولت، کارفرمایان و کارگران در انتهای هر سال برای سال بعد از آن تعیین میکنند. این یعنی کف دستمزد چقدر باشد، بر همان مبنا حقبیمه ثابت کسر میشود.
برای مثال اگر میزان حقبیمه شما ۲۷درصد باشد و کف دستمزد سال ۱۴۰۱(شامل حداقل دستمزد سالانه، حق مسکن، بن خواربار و حق اولاد) شش میلیون و ۴۰۰هزارتومان باشد، باید چیزی در حدود یک میلیون و ۷۰۰تا۸۰۰هزارتومان حقبیمه بپردازید.
با توجه به اینکه درآمدهای برخی مشاغل در دوران تحریمها و بهدنبال کاهش درآمدها در دوران کرونا کاهش پیدا کرد، گروهی از مشاغل بیمهپرداز دیگر نتوانستند حقبیمههای خود را بهصورت مرتب و بر اساس نرخ سالانه بپردازند.
سهم دولت از حقبیمهها
البته دولت در پرداخت درصدی از حقبیمهها مشارکت میکند اما نه برای تمام گروههای بیمهپرداز. برای مثال دولت ۲۰درصد حقبیمه خادمان مساجد که در سنوات قبل بیمه شدند، ۲۰درصد بیمه قالیبافان و ۱۰درصد بیمه مداحان تحت پوشش وزارت ارشاد و ۲۰درصد حقبیمه مداحان تحت پوشش «بنیاد دعبل خزاعی» را پرداخت میکند.
دولت همچنین ۲درصد بیمه مشاغل آزاد، ۲۰درصد بیمه کارگران ساختمانی، ۱۰درصد بیمه هنرمندان و نویسندگان و 13.5درصد بیمه رانندگان مشمول کمک را میپردازد اما گروههای بیشتری هستند که باید حقبیمههای خود را بدون کمک یا با کمک ناچیز بپردازند. برای مثال رانندگانی که از سال ۹۴ به بعد وارد تاکسیرانی شدند فاقد کمک دولت محسوب میشوند و حدود یک میلیون و ۴۰۰هزارتومان حقبیمه میپردازند اما رانندگانی که قبل از این سال وارد شدند و از کمک 13.5درصدی دولت بهره میبرند، ۶۴۱ هزارتومان حقبیمه پرداخت میکنند.
آن گروه از خادمان مساجد هم که در سالهای اخیر بیمهپرداز تامین اجتماعی شدهاند، ۲۷درصد حقبیمه خود را میپردازند که میزان آن بیش از یک میلیون تومان در ماه است. حجتالاسلام محمد نوروزپور، مدیرکل بقاع متبرکه و اماکن مذهبی سازمان اوقاف و امورخیریه در این مورد گفته بود که درحالحاضر در بسیاری از مساجد، هیات امنا مبلغ ۲۷درصد سهم خادم را میپردازند اما برخی از مساجد این توان مالی را ندارند و خود خادم باید این رقم را بپردازد که نمیتواند و اصلا بهدنبال بیمه نمیرود.
روی همین حساب، گروههای مختلف که حقبیمههای جدید را خارج از توان اقتصادی خود میدانند، خواستار تعدیل و کاهش آنها شدند، از جمله کارفرمایان و رانندگان ماشین سنگین. آنها با تهیه کارزارهای جداگانه این خواسته خود را مطرح کردند.
اعتراض به میزان حقبیمهها
امین جمشیدیراد، از رانندگانی که یکی از همین کارزارها را راه انداخته به جامجم گفت: «حق بیمههای سهم رانندگان از ۵۳۰هزارتومان به ۸۷۴هزارتومان رسیدهاست که تازه این رقم با در نظر گرفتن کمک دولت برای رانندگان شهری و بینشهری است اما آن دسته از رانندگان که در سالهای اخیر بیمه شدهاند از این کمک محروم هستند.»
این دسته از رانندگان، ماهانه بیش از یک میلیون تومان حقبیمه میپردازند؛ در حالی که بهگفته جمشیدیراد «بسیاری از اینها، صاحب ماشین نیستند و روی ماشین فرد دیگری کار میکنند. هزینههای جانبی دیگر مثل قسط بانک و اجارهخانه هم وجود دارد که با این شرایط پرداخت، این میزان حقبیمه بهصرفه نیست. خدمات درمانی بیمه نیز مناسب نیست.»
جمشیدیراد اضافه کرد: «هر راننده تعدادی دندان خراب دارد، با این حال خدماتدرمانی دندان در حد کشیدن یک تا دو دندان و پر کردن سطحی است و بیمه با همین میزان حقبیمه خدمات عصبکشی و دندان پرکردنهای اساسی را ارائه نمیکند. بههمیندلیل رانندگان برای دریافت خدمات دندان به بیرون مراجعه میکنند و بسیاری از هزینهها را به صورت آزاد میپردازند. با توجه به هزینههای سنگین بیمه، پیشنهاد ما این است که حقبیمه رانندگان صاحب ماشین با رانندگانی غیرصاحب ماشین، متفاوت باشد، چون الان همه به یک میزان است.»
روایت دیگر مربوط به کارفرمایان کارگاههای کوچک است. رسول پورعلی که کارفرمای یک مجموعه اقتصادی 10نفره در حوزه دیجیتال مارکتینگاست به جامجم گفت که شرکتها بهدلیل اینکه سهم بیمه کارفرما از بیمه کارکنان به یکمیلیون و 291 هزارتومان در ماه رسیده بیمههای آنها را بهازای 10 روز کار در ماه میپردازند و از کارکنان میخواهند که به بازرس بیمه بگویید که ما تنها 10روز در ماه کار میکنیم!»
وی برای مثال به مجموعه خود اشاره کرد و گفت که هزینههای اقتصادی در کسبوکارهای دیجیتال افزایش پیدا کرده؛ بهطور مثال من قبلا با 10 تا 12میلیون تومان یک کامپیوتر برای دفتر جمعآوری میکردم اما امروز باید 10میلیون تومان برای یک کارت گرافیک هزینه کنم، آنگاه چگونه میتوانم برای 10 نفر هر ماه 16میلیون تومان حقبیمه بپردازم؟!»
پیشنهاد کاهش درصد حقبیمه
پورعلی پیشنهاد میدهد: «درصد حقبیمه سهم کارفرما از بیمه کارگران که در حال حاضر 23درصد دستمزد ماهانه است به 8 تا 10درصد آن کاهش پیدا کند تا کارفرمایان بتوانند کارگران خود را بیمه کنند.» با این حال این پیشنهاد مستلزم تغییر قانون تامین اجتماعی است. طبق این قانون فرد بیمهشده تنها ۷درصد از ۳۰درصد دستمزد را بهعنوان حقبیمه میپردازد و مابقی آنکه ۲۳درصد دستمزد است، توسط کارفرما به بیمه پرداخت میشود. به نظر میرسد که بسیاری از اقشار شغلی توان پرداخت حقبیمههای خود را ندارد و باید کمکهای بیشتری چه از ناحیه کاهش سهم حقبیمه از طریق کمک یا کاهشدرصد حقبیمه انجام داد.
برای مثال اگر میزان حقبیمه شما ۲۷درصد باشد و کف دستمزد سال ۱۴۰۱(شامل حداقل دستمزد سالانه، حق مسکن، بن خواربار و حق اولاد) شش میلیون و ۴۰۰هزارتومان باشد، باید چیزی در حدود یک میلیون و ۷۰۰تا۸۰۰هزارتومان حقبیمه بپردازید.
با توجه به اینکه درآمدهای برخی مشاغل در دوران تحریمها و بهدنبال کاهش درآمدها در دوران کرونا کاهش پیدا کرد، گروهی از مشاغل بیمهپرداز دیگر نتوانستند حقبیمههای خود را بهصورت مرتب و بر اساس نرخ سالانه بپردازند.
سهم دولت از حقبیمهها
البته دولت در پرداخت درصدی از حقبیمهها مشارکت میکند اما نه برای تمام گروههای بیمهپرداز. برای مثال دولت ۲۰درصد حقبیمه خادمان مساجد که در سنوات قبل بیمه شدند، ۲۰درصد بیمه قالیبافان و ۱۰درصد بیمه مداحان تحت پوشش وزارت ارشاد و ۲۰درصد حقبیمه مداحان تحت پوشش «بنیاد دعبل خزاعی» را پرداخت میکند.
دولت همچنین ۲درصد بیمه مشاغل آزاد، ۲۰درصد بیمه کارگران ساختمانی، ۱۰درصد بیمه هنرمندان و نویسندگان و 13.5درصد بیمه رانندگان مشمول کمک را میپردازد اما گروههای بیشتری هستند که باید حقبیمههای خود را بدون کمک یا با کمک ناچیز بپردازند. برای مثال رانندگانی که از سال ۹۴ به بعد وارد تاکسیرانی شدند فاقد کمک دولت محسوب میشوند و حدود یک میلیون و ۴۰۰هزارتومان حقبیمه میپردازند اما رانندگانی که قبل از این سال وارد شدند و از کمک 13.5درصدی دولت بهره میبرند، ۶۴۱ هزارتومان حقبیمه پرداخت میکنند.
آن گروه از خادمان مساجد هم که در سالهای اخیر بیمهپرداز تامین اجتماعی شدهاند، ۲۷درصد حقبیمه خود را میپردازند که میزان آن بیش از یک میلیون تومان در ماه است. حجتالاسلام محمد نوروزپور، مدیرکل بقاع متبرکه و اماکن مذهبی سازمان اوقاف و امورخیریه در این مورد گفته بود که درحالحاضر در بسیاری از مساجد، هیات امنا مبلغ ۲۷درصد سهم خادم را میپردازند اما برخی از مساجد این توان مالی را ندارند و خود خادم باید این رقم را بپردازد که نمیتواند و اصلا بهدنبال بیمه نمیرود.
روی همین حساب، گروههای مختلف که حقبیمههای جدید را خارج از توان اقتصادی خود میدانند، خواستار تعدیل و کاهش آنها شدند، از جمله کارفرمایان و رانندگان ماشین سنگین. آنها با تهیه کارزارهای جداگانه این خواسته خود را مطرح کردند.
اعتراض به میزان حقبیمهها
امین جمشیدیراد، از رانندگانی که یکی از همین کارزارها را راه انداخته به جامجم گفت: «حق بیمههای سهم رانندگان از ۵۳۰هزارتومان به ۸۷۴هزارتومان رسیدهاست که تازه این رقم با در نظر گرفتن کمک دولت برای رانندگان شهری و بینشهری است اما آن دسته از رانندگان که در سالهای اخیر بیمه شدهاند از این کمک محروم هستند.»
این دسته از رانندگان، ماهانه بیش از یک میلیون تومان حقبیمه میپردازند؛ در حالی که بهگفته جمشیدیراد «بسیاری از اینها، صاحب ماشین نیستند و روی ماشین فرد دیگری کار میکنند. هزینههای جانبی دیگر مثل قسط بانک و اجارهخانه هم وجود دارد که با این شرایط پرداخت، این میزان حقبیمه بهصرفه نیست. خدمات درمانی بیمه نیز مناسب نیست.»
جمشیدیراد اضافه کرد: «هر راننده تعدادی دندان خراب دارد، با این حال خدماتدرمانی دندان در حد کشیدن یک تا دو دندان و پر کردن سطحی است و بیمه با همین میزان حقبیمه خدمات عصبکشی و دندان پرکردنهای اساسی را ارائه نمیکند. بههمیندلیل رانندگان برای دریافت خدمات دندان به بیرون مراجعه میکنند و بسیاری از هزینهها را به صورت آزاد میپردازند. با توجه به هزینههای سنگین بیمه، پیشنهاد ما این است که حقبیمه رانندگان صاحب ماشین با رانندگانی غیرصاحب ماشین، متفاوت باشد، چون الان همه به یک میزان است.»
روایت دیگر مربوط به کارفرمایان کارگاههای کوچک است. رسول پورعلی که کارفرمای یک مجموعه اقتصادی 10نفره در حوزه دیجیتال مارکتینگاست به جامجم گفت که شرکتها بهدلیل اینکه سهم بیمه کارفرما از بیمه کارکنان به یکمیلیون و 291 هزارتومان در ماه رسیده بیمههای آنها را بهازای 10 روز کار در ماه میپردازند و از کارکنان میخواهند که به بازرس بیمه بگویید که ما تنها 10روز در ماه کار میکنیم!»
وی برای مثال به مجموعه خود اشاره کرد و گفت که هزینههای اقتصادی در کسبوکارهای دیجیتال افزایش پیدا کرده؛ بهطور مثال من قبلا با 10 تا 12میلیون تومان یک کامپیوتر برای دفتر جمعآوری میکردم اما امروز باید 10میلیون تومان برای یک کارت گرافیک هزینه کنم، آنگاه چگونه میتوانم برای 10 نفر هر ماه 16میلیون تومان حقبیمه بپردازم؟!»
پیشنهاد کاهش درصد حقبیمه
پورعلی پیشنهاد میدهد: «درصد حقبیمه سهم کارفرما از بیمه کارگران که در حال حاضر 23درصد دستمزد ماهانه است به 8 تا 10درصد آن کاهش پیدا کند تا کارفرمایان بتوانند کارگران خود را بیمه کنند.» با این حال این پیشنهاد مستلزم تغییر قانون تامین اجتماعی است. طبق این قانون فرد بیمهشده تنها ۷درصد از ۳۰درصد دستمزد را بهعنوان حقبیمه میپردازد و مابقی آنکه ۲۳درصد دستمزد است، توسط کارفرما به بیمه پرداخت میشود. به نظر میرسد که بسیاری از اقشار شغلی توان پرداخت حقبیمههای خود را ندارد و باید کمکهای بیشتری چه از ناحیه کاهش سهم حقبیمه از طریق کمک یا کاهشدرصد حقبیمه انجام داد.
پیام عابدی - گروه اقتصاد