نسخه Pdf

به بهانه 26ژوئن، روز مبارزه با مصرف مواد مخدر

به بهانه 26ژوئن، روز مبارزه با مصرف مواد مخدر

حالا دیگر می‌دانیم که بیماری است و باید در‌صدد درمان شخصی بود که دچار اعتیاد شده است و مدام از راهکارهای ایجابی برای پایین بردن آمارهای اعتیاد استفاده می‌شود نه سلبی اما همه می‌دانیم زیر پوست همه جوامع دنیا مشکلاتی است که آدم‌هایی را به سمت اعتیاد ببرد و جوامع مختلف هر‌کدام به شیوه‌ای در حال جنگ با این وضعیت هستند. جنگ با اعتیاد همیشه بوده و در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب هم پررنگ شاهد آن هستیم. جنگی که البته در تمام جهان دیده می‌شود؛ یک جنگ جهانی که در یک‌سوی آن فروشندگان و تولیدکنندگان مواد مخدر ایستاده‌اند و در سوی دیگرش، قربانیان بسیار.

جوانان در‌صد بالای خطر 
جوانان در جوامع مختلف بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر اعتیاد دارند. گروه‌های سنی 15تا 20سال در مطالعات مختلفی که انجام شده، همواره در خطر بیشتری در برابر این آسیب بوده‌اند و این یعنی گروه وسیعی از جمعیت جهان در خطر هستند! حدود 8.5درصد از جمعیت کشورهای پیشرفته و 10.9درصد از جمعیت کشورهای درحال‌توسعه ممکن است با اعتیاد، خود و جامعه را درگیر خطرات بزرگی کنند. 
آنچه تقریبا همگانی بوده و میان جوانان بیشتر جوامع دیده می‌شود، مصرف مواد مخدر به‌منظور برطرف کردن اضطراب و افسردگی نهفته است. در صورتی‌که جوانان به علت ناآگاهی به جای استفاده از مکانیسم‌های دفاعی موجود در از بین بردن ناراحتی‌هایشان دنبال راه‌ فوری و معجزه‌آسا می‌گردند تا اضطراب یا افسردگی خود را برطرف کنند. تصورشان هم این است که به مواد مخدر وابسته نمی‌شوند اما عادت به مصرف مواد هم مانند عادت کردن به هر چیز دیگری به مرور شکل می‌گیرد و با شخص می‌ماند. 
چه کنیم؟
درباره اعتیاد بسیار حرف زده می‌شود اما نکته مهم این که حواس‌مان به خودمان، اطرافیان و بیش از همه فرزندان‌مان باشد، چرا که پژوهش‌ها نشان می‌دهد افراد دارای مشکلات شخصیتی بیشتر مستعد اعتیاد هستند و همین بار مسؤولیت ما را سنگین‌تر می‌کند. 
درک درست و به‌موقع یک مشکل و تلاش برای حل کردن آن معضل با کمک روان‌شناس و دیگر اعضای خانواده می‌تواند کمک بزرگی محسوب شود. 
نتایج تحقیقات مختلف نشان می‌دهد 30تا 60درصد بیماران مبتلا به سوءمصرف با وابستگی به مواد مخدر واجد ملاک‌های تشخیصی اختلال شخصیت ضد‌اجتماعی هستند. خواه این الگو قبل از شروع مصرف مواد وجود داشته باشد و خواه طی مصرف مواد ظاهر شده باشد. افرادی که تشخیص وابستگی به مواد به همراه اختلال شخصیت ضداجتماعی دارند، آسیب روانی بیشتری دارند و تکانشی‌تر، منزوی‌تر و افسرده‌تر از بیمارانی هستند که فقط تشخیص اختلال شخصیت ضداجتماعی را دریافت کرده‌اند.
اختلالات روانی ناشی از اعتیاد 
از دید برخی روان‌شناسان، اکثر معتادان افرادی هستند که از نظر عاطفی کودکانه، نابالغ، پرخاشگر و مهاجم هستند و برای تسکین فشارها و مشکلات روانی خود از مواد مخدر استفاده می‌کنند. 
به‌عبارت دیگر، پیروان این دیدگاه افراد وابسته به مواد را افرادی با مشکلات شخصیتی معرفی می‌کنند که هم موجب گرایش به مواد و مصرف آن می‌شوند و هم راه‌حل مشکلات خود را در استفاده از مواد جست‌وجو می‌کنند اما در دیدگاه‌های جدید، شخصیتی خاص برای مصرف‌کننده قائل نیستند و عده‌ای هم معتقد هستند که شخصیت خاص، علت وابستگی نیست بلکه معلول آن است. اما هر چه که هست، اعتیاد می‌تواند به اختلالات روان‌پزشکی متعددی بینجامد که در فهرست بلند آنها، اختلالات خلقی (مانند مانیا و افسردگی)، اختلالات سایکوز(مانند اسکیزوفرنی)، اختلالات اضطرابی (به‌ویژه اختلال پانیک، فوبی اجتماعی و PTSD یا اختلال استرس پس از سانحه)، اختلالات شبه‌جسمی (به‌ویژه اختلال درد و جسمانی‌سازی)، اختلال شخصیت (به‌ویژه شخصیت ضد‌اجتماعی و مرزی)، اختلال عملکرد جنسی و اختلال خواب دیده می‌شود. 
حواس‌مان به این مراحل باشد!
در رویکردهای جدید شخصیتی برای وابستگی به مواد، سه مرحله در فرآیند اعتیاد وجود دارند؛ در مرحله اول مصرف ماده مخدر به جهت لذت بردن مورد استفاده قرار می‌گیرد. 
مرحله دوم با عادت کردن به مقدار مصرف اولیه شکل گرفته و به افزایش دادن آن برای کسب مجدد لذت با احساسات مثبت و خوشایند می‌انجامد و در مرحله سوم شخص، مواد مصرف می‌کند تا نمیرد! بسیاری از جوانان با همین مرحله اول شروع می‌کنند، اسیر مرحله دوم شده و بعد مرزهای نابودی خود و اطرافیان‌شان را می‌پیمایند.

محبوبه عصاران - کارشناس روان‌شناسی