
فاضلاب خانگی قاتل اصلی تالاب انزلی
اکنون ۴۷سال از ثبت تالاب انزلی در کنوانسیون بینالمللی رامسر میگذرد و با همه ارزشمندی تالاب به لحاظ اقتصادی و گردشگری، ورود فاضلابهای خانگی بزرگترین چالش و عامل نابودی تدریجی آن به شمار میرود. بسیاری از فعالان محیط زیست معتقدند تالاب انزلی به مرگ خود نزدیک شده و شاید سرانجامی دردناکتر از دریاچه ارومیه در انتظارش باشد.
با اینهمه مجید مخدوم، استاد برجسته محیطزیست و علم ارزیابی ایران و عضو شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور معتقد است: تالاب انزلی در حال مرگ نیست و احیای آن نیازمند برنامهریزی صحیح است. تالاب انزلی زیست بوم نیست، اکوسیستم است و هر اکوسیستمی دارای نظامی پویا و خود جبران است.
مخدوم میگوید: تالاب انزلی، اکوسیستم خود جبران است ولی متاسفانه مساحتش به دلیل بهرهکشی، بیشتر از ۱۰هزار هکتار نیست. تالاب انزلی بیش از آنکه مورد بهرهوری و بهرهبرداری قرار گیرد، مورد بهرهکشی قرار گرفته، لذا مساحتش از ۱۹هزار هکتار رفته رفته کم شده است.
این استاد محیط زیست با بیان اینکه نخست باید با نقشهسازی توان تالاب و ظرفیت برد تالاب مشخص شود، میافزاید: اگر برنامه احیا داریم، اول باید توان احیا را روی نقشه در بیاوریم که آسان نیست اما شدنی است. راهکارها باید روی نقشه مشخص شود، تالاب انزلی در حال مرگ نیست و در این زمینه باید دوباره تجدید نظر شود. برنامه احیای تالاب انزلی در چهار بخش تعیین راهکار، تعیین سازمان تشکیلاتی، تعیین بودجه در دو بخش سرمایهای و جاری و در آخر زمانبندی انجام شدنی است و اگر این کار را کردیم، میتوانیم امیدوار باشیم که تالاب را احیا میکنیم.
جمشید منصوری، اکولوژیست و پرندهشناس برجسته کشور نیز با بیان اینکه درگیریهای بسیاری برای احیای تالاب انزلی داشتیم، میگوید: تالاب انزلی یک اکوسیستم پیچیده است و بهرهوری پایدار یعنی از سود حاصل از داشتههایش استفاده کنیم اما متاسفانه خیلی چیزها را در تالاب از دست دادهایم. به عنوان مثال، ماهی سفید نهتنها از تالاب انزلی بلکه از دریای خزر رخت بر بسته است.این کارشناس و پژوهشگر با بیان اینکه متاسفانه خیلی از تالابهای کشور خشک شدند، میگوید: برای نجات تالاب انزلی اول باید آن را حفظ کرد درحالی که هنوز نمیدانیم محدوده تالاب کجاست، چراکه بسیاری از مساحت تالابانزلی توسط سودجویان تصاحب شده است. بنابراین برای احیا، اول حفاظت، بعد بررسی و مشخص کردن توان تالاب است، زیرا باید محدوده تالاب مشخص باشد. در وهله بعد هم حفاظت از تالاب را باید برای مردم و مسؤولان اولویتدار کنیم و در حفظش باید ازخود مردم مدد جست.وی با بیان اینکه بخش زیادی از سرمایه عظیم تالاب از دست رفته، میگوید: تالاب قبل از هر کاری باید حفظ شود، زیرا متخلفان زیادی در اطراف تالاب داریم. از سوی دیگر، طی این سالها بودجه زیادی برای تالاب صرف شده اما احیای تالاب بدون اینکه کاری انجام شود به دکانی برای سودجویی تبدیل شده است.
اجرای برنامه 7ساله
رضا زمانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان هم به ورود فاضلابهای خانگی به تالاب انزلی اشاره کرده و میگوید: زرجوب و گوهررود، دو رودخانه رشت، بار اصلی فاضلاب خانگی را وارد تالاب انزلی میکنند.
وی، گونههای مهاجم را یکی دیگر از چالشها عنوان کرده و میافزاید: متاسفانه 7000 هکتار از استان گیلان درگیر گونه مهاجم سنبل آبی است که 6۵۰۰ هکتار آن در تالاب انزلی قرار دارد و متاسفانه نفس تالاب را به شماره انداخته است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان درعین حال با اشاره به برنامه هفتساله احیای تالاب انزلی از سال ۹۹ میگوید: مدیریت آبخیز، مدیریت رسوب و فاضلاب در این برنامه دیده شده و زیر کمیتههایی تشکیل شده و امیدواریم در سالهای باقیمانده از این برنامه، روندی ایجاد شود که احیای تالاب انزلی سرعت گیرد.
مخدوم میگوید: تالاب انزلی، اکوسیستم خود جبران است ولی متاسفانه مساحتش به دلیل بهرهکشی، بیشتر از ۱۰هزار هکتار نیست. تالاب انزلی بیش از آنکه مورد بهرهوری و بهرهبرداری قرار گیرد، مورد بهرهکشی قرار گرفته، لذا مساحتش از ۱۹هزار هکتار رفته رفته کم شده است.
این استاد محیط زیست با بیان اینکه نخست باید با نقشهسازی توان تالاب و ظرفیت برد تالاب مشخص شود، میافزاید: اگر برنامه احیا داریم، اول باید توان احیا را روی نقشه در بیاوریم که آسان نیست اما شدنی است. راهکارها باید روی نقشه مشخص شود، تالاب انزلی در حال مرگ نیست و در این زمینه باید دوباره تجدید نظر شود. برنامه احیای تالاب انزلی در چهار بخش تعیین راهکار، تعیین سازمان تشکیلاتی، تعیین بودجه در دو بخش سرمایهای و جاری و در آخر زمانبندی انجام شدنی است و اگر این کار را کردیم، میتوانیم امیدوار باشیم که تالاب را احیا میکنیم.
جمشید منصوری، اکولوژیست و پرندهشناس برجسته کشور نیز با بیان اینکه درگیریهای بسیاری برای احیای تالاب انزلی داشتیم، میگوید: تالاب انزلی یک اکوسیستم پیچیده است و بهرهوری پایدار یعنی از سود حاصل از داشتههایش استفاده کنیم اما متاسفانه خیلی چیزها را در تالاب از دست دادهایم. به عنوان مثال، ماهی سفید نهتنها از تالاب انزلی بلکه از دریای خزر رخت بر بسته است.این کارشناس و پژوهشگر با بیان اینکه متاسفانه خیلی از تالابهای کشور خشک شدند، میگوید: برای نجات تالاب انزلی اول باید آن را حفظ کرد درحالی که هنوز نمیدانیم محدوده تالاب کجاست، چراکه بسیاری از مساحت تالابانزلی توسط سودجویان تصاحب شده است. بنابراین برای احیا، اول حفاظت، بعد بررسی و مشخص کردن توان تالاب است، زیرا باید محدوده تالاب مشخص باشد. در وهله بعد هم حفاظت از تالاب را باید برای مردم و مسؤولان اولویتدار کنیم و در حفظش باید ازخود مردم مدد جست.وی با بیان اینکه بخش زیادی از سرمایه عظیم تالاب از دست رفته، میگوید: تالاب قبل از هر کاری باید حفظ شود، زیرا متخلفان زیادی در اطراف تالاب داریم. از سوی دیگر، طی این سالها بودجه زیادی برای تالاب صرف شده اما احیای تالاب بدون اینکه کاری انجام شود به دکانی برای سودجویی تبدیل شده است.
اجرای برنامه 7ساله
رضا زمانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان هم به ورود فاضلابهای خانگی به تالاب انزلی اشاره کرده و میگوید: زرجوب و گوهررود، دو رودخانه رشت، بار اصلی فاضلاب خانگی را وارد تالاب انزلی میکنند.
وی، گونههای مهاجم را یکی دیگر از چالشها عنوان کرده و میافزاید: متاسفانه 7000 هکتار از استان گیلان درگیر گونه مهاجم سنبل آبی است که 6۵۰۰ هکتار آن در تالاب انزلی قرار دارد و متاسفانه نفس تالاب را به شماره انداخته است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان درعین حال با اشاره به برنامه هفتساله احیای تالاب انزلی از سال ۹۹ میگوید: مدیریت آبخیز، مدیریت رسوب و فاضلاب در این برنامه دیده شده و زیر کمیتههایی تشکیل شده و امیدواریم در سالهای باقیمانده از این برنامه، روندی ایجاد شود که احیای تالاب انزلی سرعت گیرد.