دور ششم مذاکرات با عربستان‌سعودی به‌زودی برگزار می‌شود
ترمیم روابط همسایگی از تهران تا ریاض
در فضای تعامل و تحرکات دیپلماتیک در تهران دوباره زمزمه‌های توافق ایران و عربستان داغ شده به‌ویژه این‌که نخست‌وزیر عراق به‌عنوان میزبان چند دوره گفت‌وگوی ایران و سعودی روز یکشنبه به ایران آمد و با رئیس‌جمهور دیدار کرد و مباحث مهمی هم در این زمینه مطرح شد و ایران تلویحا شروط خود را برای توافق با عربستان مطرح کرد.
در فضای جدید شکل‌گرفته غرب‌آسیا و آسیای‌میانه که ایران حرف اول را در آن می‌زند و به موازات ارتباط با همسایگان شمالی و شرقی و جنوبی، ایران به تقاطع رفت‌وآمدهای منطقه‌ای و حتی جهانی تبدیل شده. کشورهایی که تا پیش از این با ایران دچار زاویه بودند، به‌دلیل سطح جدید روابط خارجی این دولت، سعی کردند با تغییر مختصات، خود را به ایران نزدیک کنند. یکی از این کشورها امارات است که در سطح مشاور امنیت‌ملی به ایران آمد و امیرعبداللهیان هم سفری به این کشور داشت اما قطعا کشور مهم دیگر در این تغییر نگاه، عربستان است. اردیبهشت سال‌جاری بود که پنجمین دور مذاکرات ایران و عربستان بعد از وقفه به میزبانی بغداد در عراق برگزار شد و دو هیات بیشتر روی پرونده‌های منطقه و همچنین پرونده روابط دوجانبه و امنیت منطقه خلیج‌فارس صحبت کردند. آن‌طور که در همان زمان شبکه العالم گزارش داد، دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان که قرار بود اسفند 1400 برگزار شود، به‌دلیل اقدام عربستان‌سعودی در اعدام جمعی از شهروندان شیعه این کشور متوقف شد. البته روابط ایران و عربستان نزدیک به شش سال پیش از سوی عربستان‌سعودی به‌طور کامل قطع شد و این اتفاق ناظر بر اعتراضات به اعدام شیخ نمر، روحانی برجسته شیعه بود که توسط سعودی به شهادت رسید و به همین دلیل اعتراضاتی در حوالی سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد شکل گرفت. البته قبل از آن هم فاجعه منا به دلیل بی‌کفایتی آل‌سعود روابط دو کشور را تیره کرده بود به‌ویژه این‌که در این فاجعه حدود 8000 حاجی ازجمله 464 حاجی ایرانی به شهادت رسیدند.
ادامه مذاکره با عربستان، به‌زودی
حالا روز گذشته خطیب‌زاده از آمادگی عربستان برای مذاکرات دیپلماتیک با ایران خبر داده و در مورد سفر الکاظمی به تهران و واسطه‌گری برای مذاکرات ایران و عربستان گفته است: طرف عربستانی آمادگی این را دارد که در سطح دیپلماتیک در بغداد مذاکرات را ادامه دهد. البته سخنگوی وزارت امور خارجه گفته زمان و مکان مذاکرات قطعی نیست اما ان‌شاءا... در همین هفته و در یکی از کشورهای منطقه مذاکرات انجام خواهد شد.
شروط تلویحی ایران
اما روز یکشنبه هم که الکاظمی به ایران آمد، رئیس‌جمهور در نشست خبری خود با نخست‌وزیر عراق پنج شرط ایران برای توافق با عربستان را تلویحا اعلام کرد. البته برخی کارشناسان حوزه غرب‌آسیا معتقد بودند اساسا سفر الکاظمی با هدف میانجیگری برای مذاکرات ایران و عربستان به تهران صورت گرفته به‌ویژه این‌که او مستقیما از عربستان به ایران آمده بود. حالا سخنان سیدابراهیم رئیسی در نشست خبری مشترک این گمانه‌زنی را تقویت کرده است.
به نظر می‌رسد محوریت این شروط بیشتر درباره جنگ یمن است و آنچه از سوی ایران در نشست خبری با این مقام عراقی برجسته بود، گفت‌وگوی یمنی ــ یمنی، شروط آتش‌بس، رفع محاصره و درنهایت خاتمه جنگ یمن بوده که مورد تاکید قرار گرفته است. اما یکی دیگر از این شروط هم ظاهرا ناظر بر روابط پشت‌پرده عربستان با اسرائیل است. چون ایران بارها به کشورهای عربی درباره ارتباط با رژیم‌صهیونیستی هشدار داده است و حالا مجددا ایران این‌بار در سطح رئیس‌جمهور این موضع را تکرار کرده و گفته تلاش رژیم‌صهیونیستی جهت عادی‌سازی روابط با کشورهای منطقه برای این رژیم امنیت‌ساز نخواهد بود.این اظهارنظر به‌خوبی بی‌نتیجه‌بودن ارتباط کشورهایی مثل امارات و عربستان‌سعودی با اسرائیل را ترسیم می‌کند و نشان می‌دهد این کشورها چگونه به موازات ارتباط با اسرائیل از ایران فاصله می‌گیرند.
البته به‌جز موضع اسرائیل‌گرایی، سیاست‌های عربستان‌سعودی با به‌قدرت‌رسیدن محمد بن‌سلمان در حوزه منطقه‌ای بسیار ویرانگر بوده و دولت عربستان بدون توجه به عواقب عملکرد خود در سیاست‌خارجی، تصمیم‌هایی گرفته که نتیجه‌ای جز بحران‌زایی در منطقه نداشت که مصداق اصلی آن هم جنگ هشت‌ساله یمن است اما اکنون سعودی‌ها درخصوص یمن با سناریویی که برای حفظ آبروی خود طراحی کرده‌اند فعلا به آتش‌بس تن دادند. هرچند چندباری این آتش‌بس از سوی عربستان نقض شد اما سعودی‌ها سعی کردند نشان دهند به رعایت آتش‌بس ملزم هستند.
چرا عربستان به دنبال ایران است؟
رهبر انقلاب هم قبلا درباره این سیاست‌های ماجراجویانه در منطقه به سعودی‌ها هشدار داده و تاکید کرده بودند: «در مساله یمن بنده یک حرف نصیحت‌آمیزی به آقایان سعودی دارم که واقعا از روی خیرخواهی است. چرا جنگی را که یقین دارید در آن پیروز نمی‌شوید ادامه می‌دهید؟ اصلا احتمال پیروزی سعودی‌ها در جنگ یمن هست؟ احتمالش هم نیست. یک راهی پیدا کنید خودتان را خارج کنید از این جنگ.» درحال‌حاضر نه‌فقط شکست در جنگی فرسایشی و ماندن در باتلاق جنگ با یمن بلکه متعهد نبودن آمریکا و رژیم صهیونیستی به قول و قرارشان با عربستان در این چند ماه پساترامپ، این رژیم را به این نتیجه رساند که مسیر گذشته را تغییر ریل دهد و از طریق برقراری رابطه با ایران چهره خود را ترمیم کند. البته در این طرف هم استراتژی همسایگی و آسیامحوری دولت سیزدهم، توازن منطقه‌ای را به سمت جمهوری اسلامی تقویت کرده و همین علت دیگری برای نزدیکی عربستان به ایران در دوره فعلی است. به‌هرحال اختلاف ایران و رژیم‌سعودی بر سر مساله یمن پابرجاست چراکه عربستان در یمن دچار خطاهای نابخشودنی و استراتژیکی شده است. هرچند عربستان امید داشت با همراه کردن برخی کشورها از پاکستان تا مصر و مغرب، جنگ یمن را جلوه‌ای از منازعه میان شیعه‌وسنی نشان دهد اما در نهایت اجرای این پروژه ناکام ماند و حالا هم آنها انتظار دارند جمهوری اسلامی ایران از ظرفیت‌های خود برای میانجیگری میان عربستان و مردم یمن استفاده کند اما ایران بارها اعلام کرده یمنی‌ها نیروهای مستقلی هستند.
حمایت ایران از بازگشایی سفارتخانه در تهران و ریاض
یکشنبه‌شب و در آخرین دیدار نخست‌وزیر عراق در سفر به تهران حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان با مصطفی الکاظمی دیدار کرد و ضمن اعلام حمایت از بازگشایی سفارتخانه‌ها در تهران و ریاض از تلاش‌های عراق برای تقویت عنصر گفت‌وگو و نقش سازنده این کشور در معادلات منطقه‌ای و گفت‌وگو بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان قدردانی کرد. به‌هرحال با وجود این‌که تاکنون پنج دور مذاکره بین ایران و عربستان در بغداد برگزار شده باید منتظر بود و دید دور ششم این مذاکرات با چه دستورکاری دنبال خواهد شد.
ادامه مذاکره با عربستان، به‌زودی
حالا روز گذشته خطیب‌زاده از آمادگی عربستان برای مذاکرات دیپلماتیک با ایران خبر داده و در مورد سفر الکاظمی به تهران و واسطه‌گری برای مذاکرات ایران و عربستان گفته است: طرف عربستانی آمادگی این را دارد که در سطح دیپلماتیک در بغداد مذاکرات را ادامه دهد. البته سخنگوی وزارت امور خارجه گفته زمان و مکان مذاکرات قطعی نیست اما ان‌شاءا... در همین هفته و در یکی از کشورهای منطقه مذاکرات انجام خواهد شد.
شروط تلویحی ایران
اما روز یکشنبه هم که الکاظمی به ایران آمد، رئیس‌جمهور در نشست خبری خود با نخست‌وزیر عراق پنج شرط ایران برای توافق با عربستان را تلویحا اعلام کرد. البته برخی کارشناسان حوزه غرب‌آسیا معتقد بودند اساسا سفر الکاظمی با هدف میانجیگری برای مذاکرات ایران و عربستان به تهران صورت گرفته به‌ویژه این‌که او مستقیما از عربستان به ایران آمده بود. حالا سخنان سیدابراهیم رئیسی در نشست خبری مشترک این گمانه‌زنی را تقویت کرده است.
به نظر می‌رسد محوریت این شروط بیشتر درباره جنگ یمن است و آنچه از سوی ایران در نشست خبری با این مقام عراقی برجسته بود، گفت‌وگوی یمنی ــ یمنی، شروط آتش‌بس، رفع محاصره و درنهایت خاتمه جنگ یمن بوده که مورد تاکید قرار گرفته است. اما یکی دیگر از این شروط هم ظاهرا ناظر بر روابط پشت‌پرده عربستان با اسرائیل است. چون ایران بارها به کشورهای عربی درباره ارتباط با رژیم‌صهیونیستی هشدار داده است و حالا مجددا ایران این‌بار در سطح رئیس‌جمهور این موضع را تکرار کرده و گفته تلاش رژیم‌صهیونیستی جهت عادی‌سازی روابط با کشورهای منطقه برای این رژیم امنیت‌ساز نخواهد بود.این اظهارنظر به‌خوبی بی‌نتیجه‌بودن ارتباط کشورهایی مثل امارات و عربستان‌سعودی با اسرائیل را ترسیم می‌کند و نشان می‌دهد این کشورها چگونه به موازات ارتباط با اسرائیل از ایران فاصله می‌گیرند.
البته به‌جز موضع اسرائیل‌گرایی، سیاست‌های عربستان‌سعودی با به‌قدرت‌رسیدن محمد بن‌سلمان در حوزه منطقه‌ای بسیار ویرانگر بوده و دولت عربستان بدون توجه به عواقب عملکرد خود در سیاست‌خارجی، تصمیم‌هایی گرفته که نتیجه‌ای جز بحران‌زایی در منطقه نداشت که مصداق اصلی آن هم جنگ هشت‌ساله یمن است اما اکنون سعودی‌ها درخصوص یمن با سناریویی که برای حفظ آبروی خود طراحی کرده‌اند فعلا به آتش‌بس تن دادند. هرچند چندباری این آتش‌بس از سوی عربستان نقض شد اما سعودی‌ها سعی کردند نشان دهند به رعایت آتش‌بس ملزم هستند.
چرا عربستان به دنبال ایران است؟
رهبر انقلاب هم قبلا درباره این سیاست‌های ماجراجویانه در منطقه به سعودی‌ها هشدار داده و تاکید کرده بودند: «در مساله یمن بنده یک حرف نصیحت‌آمیزی به آقایان سعودی دارم که واقعا از روی خیرخواهی است. چرا جنگی را که یقین دارید در آن پیروز نمی‌شوید ادامه می‌دهید؟ اصلا احتمال پیروزی سعودی‌ها در جنگ یمن هست؟ احتمالش هم نیست. یک راهی پیدا کنید خودتان را خارج کنید از این جنگ.» درحال‌حاضر نه‌فقط شکست در جنگی فرسایشی و ماندن در باتلاق جنگ با یمن بلکه متعهد نبودن آمریکا و رژیم صهیونیستی به قول و قرارشان با عربستان در این چند ماه پساترامپ، این رژیم را به این نتیجه رساند که مسیر گذشته را تغییر ریل دهد و از طریق برقراری رابطه با ایران چهره خود را ترمیم کند. البته در این طرف هم استراتژی همسایگی و آسیامحوری دولت سیزدهم، توازن منطقه‌ای را به سمت جمهوری اسلامی تقویت کرده و همین علت دیگری برای نزدیکی عربستان به ایران در دوره فعلی است. به‌هرحال اختلاف ایران و رژیم‌سعودی بر سر مساله یمن پابرجاست چراکه عربستان در یمن دچار خطاهای نابخشودنی و استراتژیکی شده است. هرچند عربستان امید داشت با همراه کردن برخی کشورها از پاکستان تا مصر و مغرب، جنگ یمن را جلوه‌ای از منازعه میان شیعه‌وسنی نشان دهد اما در نهایت اجرای این پروژه ناکام ماند و حالا هم آنها انتظار دارند جمهوری اسلامی ایران از ظرفیت‌های خود برای میانجیگری میان عربستان و مردم یمن استفاده کند اما ایران بارها اعلام کرده یمنی‌ها نیروهای مستقلی هستند.
حمایت ایران از بازگشایی سفارتخانه در تهران و ریاض
یکشنبه‌شب و در آخرین دیدار نخست‌وزیر عراق در سفر به تهران حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان با مصطفی الکاظمی دیدار کرد و ضمن اعلام حمایت از بازگشایی سفارتخانه‌ها در تهران و ریاض از تلاش‌های عراق برای تقویت عنصر گفت‌وگو و نقش سازنده این کشور در معادلات منطقه‌ای و گفت‌وگو بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان قدردانی کرد. به‌هرحال با وجود این‌که تاکنون پنج دور مذاکره بین ایران و عربستان در بغداد برگزار شده باید منتظر بود و دید دور ششم این مذاکرات با چه دستورکاری دنبال خواهد شد.
