نگاهی به داستانهای قدیمی خیالانگیز در عصر جدید
همسفر با ژولورن تا ناکجا
اعضای تحریریه قفسه کتاب پرونده این هفته را برای کودکان و نوجوانان ترتیب داده و سراغ داستانهای علمی-تخیلی قدیمی رفته و از بین آنها آثار ژولوردن را انتخاب کردهاند. آنچه میخوانید نگاهی گذرا به این آثار قدیمی در قرن بیستویکم است.
لذت سفر به دور دنیا با ژول ورن
کتاب «دور دنیا در هشتاد روز» در ژانر ترکیبی تخیلی-ماجراجویانه-سفرنامه و حتی کمدی نوشته شده است. این کتاب ماجرای مرد انگلیسی متشخص و ثروتمندی است و در لندن زندگی آرامی دارد و ناگهان در یک کلوب، با دوستانش روی رقم بسیار بالایی شرط میبندد که دوردنیا را در 80 روز طی کند. این تصمیم بسیار غیرواقعبینانه به نظر میرسد، چرا که ممکن است در طول سفر اتفاقات غیرمنتظره بیشماری رخ بدهد، اما آقای فاگ با روحیهای مصمم عازم این سفر میشود. جالب است بدانید این داستان اولینبار به صورت پاورقی در یکی از روزنامههای فرانسه منتشر میشد و مردم که گمان میکردند این سفر هماکنون در حال وقوع است، بر سر موفقیت آن شرطبندی میکردند. همچنین خبرنگاران خارجی به صورت روزانه و با تلگراف قسمت جدید داستان را به روزنامههای خود میفرستادند. پس از انتشار این اثر تا دو سال روی صحنه تئاتر اجرا میشد و از تماشاگران آن کم نمیشد. هنوز هم بعد از گذشت 150 سال از نگارش این اثر، تجربه همسفر شدن با آقای فاگ و همراهانش جذاب و تکرارنشدنی است.
شگفتانگیز، مرموز و همیشه جذاب
تصور من از ژول ورن ماجراهای جذاب کارتون «دور دنیا در هشتاد روز» بود و آقای ویلی فاگ تلویزیون، تا امروز که خودم «جنگلهای تاریک آمازون» را خواندم.
این کتاب در دل آمازون اتفاق میافتد. در روستاهای کشور پرو، در برزیل. شما نیمی از نقشه آمریکای جنوبی را بدون اینکه از جایتان تکان بخورید، رفتهاید. در جنگلهایش قدم زدهاید، با مردمش آشنا شدهاید و حتی تاریخش را مرور کردهاید، در کنارش هم با زندگی آقای جان کارل آشنا شدهاید، با مینا دخترش، بنیتو پسرش و اتفاق مرموز زندگیاش.
خیلی زیرکانه مثل یک کارآگاه به دنبال یک نوشته رمزدار وارد ماجرا میشوید تا راز یک جنایت برملا شود و جون کارل خودش را از مخمصهای تبرئه کند. سوار کشتی اقیانوسپیما فصلبهفصل گره از معماهای داستان باز میکنید و وقتی کتاب را تمام کنید روح تخیل، ماجراجویی و هیجان را در رگهایتان حس خواهید کرد.
طرح 200سالهای که محقق شد
چند سال بعد از ساخته شدن اولین ماشینهای امروزی و روان و سریع شدن حرکت عرضی روی زمین، ژولورن به فکر یک حرکت عمودی و خارج از کره زمین افتاد و داستان سفر به ماه را منتشر کرد. در این کتاب هم مثل آثار بقیه معروف و مطرحش از یکسری فکت و داده علمی در زمان خودش به ساخت ابزار و اکتشافاتی رسید که بشر باید حداقل200 سال صبر میکرد تا محقق شدنشان را ببیند.
ژول ورن داستان اولین سفر انسان به ماه را از یک باشگاه اختراع و تولید توپ جنگی شروع میکند که بعد از جنگهای داخلی آمریکا بیکار شدهاند و این روح جنگطلب را به جای ساخت ابزار جنگی تشویق به ساخت ابزار علمی میکند. به قدری دقیق از ابعاد مساله و راهحلهای علمی و فنی آن میگوید که مخاطب قرن بیستویکمی بعد از پیشرفتهای امروزی نجوم باز هم آنچه میخواند را میپذیرد.
تلگراف، جنگ، مبارزه
شکنجه و دیگر هیچ
ژول ورن را یکی از نویسندگان ژانر علمی -تخیلی میدانند اما او رمانهایی در گونههای دیگر نیز نوشته است که «میشل استروگف» یکی از آنهاست. داستان در روسیه و اوایل قرن نوزدهم اتفاق میافتد و شخصیت اصلی آن یکی از افسران گارد مخصوص سلطنتی است که برای انجام ماموریتی به سیبری فرستاده میشود. او باید در نبود خطوط تلگراف در منطقه مذکور، از طریق رساندن پیامی به برادر تزار، به مقابله با تاتارهای شورشی کمک کند.
داستان، الگویی حماسی دارد که با سفر قهرمان آغاز میشود. در میانه راه او با آنتاگونیست، یعنی کسی که مانع رسیدنش به هدف میشود کشمکش دارد و در نهایت به خواسته خود دست پیدا میکند. از صحنههای به یاد ماندنی کتاب میتوان به گرفتار شدن در توفان، آتش زدن رودخانه، شکنجه و کور کردن میشل استروگف و مجازاتهای اسرا اشاره کرد. گرچه این رمان کم حجم و جذاب در زمان خودش برای بزرگسالان نوشته شده است، اما امروزه میتواند در طبقهبندی کتاب نوجوان قرار بگیرد.
شکارچی نهنگ کجا؟ قطب جنوب کجا؟
همین اول کار تکلیفمان را روشن کنیم که «بیست هزار فرسنگ زیر دریا»، داستان سفری در طول دریاهای مختلف است و با این فکر که بیست هزار فرسنگ میخواهیم در عمق دریا حرکت کنیم، سراغ کتاب نروید. داستان سفری که پروفسور همراه دستیارش و یک شکارچی نهنگ، بهصورت اتفاقی تجربه میکنند.
آنها همراه با کاپیتان نمو سوار بر ناتیلوس سراسر دریاها را میپیمایند، گونههای مختلف و رنگارنگ ماهیها را میبینند. در آتلانتیس اسطورهای قدم میگذارند و با اسکوئیدهای غولپیکر مبارزه میکنند. تخیل ژولورن، ما را از تونل عربی که دو دریا را به هم وصل میکند، عبور میدهد و به قطب جنوبی میرساند که تا آن روز، انسانی روی آن پای نگذاشته بود و حتی در یخها زیر آب قطب گیر میکنیم.
ژولورن، ۱۵۰سال پیش، دنیایی از زیر آب را توصیف میکند که حتی امروز، تخیل ما را قلقلک میدهد و ذهنمان را به سفری بیست هزار فرسنگی زیر دریا میبرد.
چند کیلومتر آنطرفتر
دهانه آتشفشان است
زمین یعنی همین جایی که رویش راه میرویم، در هوای اطرافش نفس میکشیم، در ساحل دریایش طلوع و غروب خورشید را به نظاره مینشینیم و از رعدوبرق و توفانهایش به خانههایمان پناه میبریم. اما زمین ما تنها همین رویه سطحی نیست که میبینیم. غارهایی که به عمق راه دارند و آتشفشانها چه؟ آنها به کجا میرسند؟ این همان چیزی است که ژول ورن، نویسنده محبوب فرانسوی در رمانی برایمان نوشته است.
«سفر به مرکز زمین» یک رمان علمی است که ژول ورن در قرن19، زمانی که هنوز بشر نتوانسته بود شرایط سفر به فضا و زیردریا را فراهم کند، با قدرت تخیل قوی خود بهرشته تحریر درآورده است. آکسل، پسری نوجوان که همراه عموی پرفسورش به دهانه یک آتشفشان خاموش میروند و چند هزار کیلومتر آنطرفتر از دهانه یک آتشفشان فعال به بیرون پرتاب میشوند، آنهم با راهنماییهای یک کتاب. اما چطور؟ برای اینکه بدانید در میانه این چند هزار کیلومتر چه اتفاقاتی افتاده و چه چیزهایی دیدهاند، بهتر است سری به کتابفروشیهای شهرتان بزنید و این کتاب کمحجم، خوشخوان و ساده ژول ورن را طلب کنید. به همین آسانی!