گفت‌وگو با عوامل فیلم ضدصهیونیستی «پیش از بهشت»
فلسطین، حرف‌های ناگفته بسیاری دارد
جشنواره فیلم ایسکیا یک جشنواره بین‌المللی سالانه است که در آن فیلم‌های برجسته، فیلم‌های کوتاه و مستند در شهر ایسکیای ایتالیا به نمایش درمی‌آید. اتفاق جالب دوره جدید این جشنواره، حضور یک فیلم کوتاه ایرانی با مضمون ضداسرائیلی در این رویداد بین‌المللی است. فیلم کوتاه «پیش از بهشت» در جشنواره فیلم کودک و نوجوان، جشنواره فیلم کوتاه تهران و همچنین جشنواره عمار شرکت کرد و به‌عنوان بهترین انیمیشن انتخاب شد. به انگیزه حضور این فیلم رئال - انیمیشن بدون دیالوگ که به موضوع اجبار فلسطینی‌ها به ترک خانه‌هایشان و اشغال سرزمین‌شان توسط صهیونیست‌ها می‌پردازد، با عوامل ساخت این فیلم کوتاه، محدثه پیرهادی تهیه‌کننده، احمد حیدریان نویسنده و کارگردان و صادق لطفی‌زاده، کارگردان هنری به گفت‌وگو پرداختیم.
محدث پیرهادی می‌گوید: سعی کردیم در ماجرای فلسطین در نقطه‌ای بایستیم که برای تمام آدم‌ها با هر زبان و فرهنگی قابل درک باشد. نقطه اصلی مساله فلسطین این است که حقوق اولیه تعدادی انسان توسط تعداد دیگر سلب شده و آنها را از خانه و سرزمین مادری‌شان بیرون کرده‌اند. ما می‌خواستیم فضای سیاسی مساله فلسطین را نادیده بگیریم و چند پله عقب‌تر بایستیم و بگوییم اساس و مبنای مشکلی که با اسرائیل داریم، چیست. حق طبیعی فلسطینی‌هاست بتوانند در خانه‌ها و سرزمین اجدادی‌شان با آسایش زندگی کنند و پایان غم‌انگیزی که در فیلم می‌بینیم به همین دلیل انتخاب شده‌است. برخلاف ایران، در دنیا آثاری با مضمون فلسطین آثار روشنفکرانه است و مورد توجه هم قرار می‌گیرد.
احمد حیدریان نیز با اشاره به این‌که من فکر نمی‌کنم کار با مضمون فلسطین به جشنواره‌ها راه نیابد، می‌گوید: برای مثال فیلم کوتاه «وَلَد» یا انیمیشن «آنتراکت» در جشنواره‌های زیادی شرکت و جوایزی نیز دریافت کردند. شاید بتوان گفت در دنیا، اروپامحوری حاکم است اما جشنواره‌هایی هم وجود دارد که به آثار نگاه سیاسی ندارند.
پیرهادی در ادامه تاکید می‌کند: فارغ از جشنواره‌ها ما دوست داشتیم اثرمان در کانال‌های عمومی پخش شود و شخصیت‌های مختلف با آن ارتباط برقرار کنند. علاقه شخصی ما این است پیش از بهشت را در خود فلسطین و برای کسانی‌که در جبهه مقاومت فعالیت می‌کنند، نمایش دهیم اما تاکنون این اتفاق رخ نداده‌است؛ اگرچه تا همین حد بازخوردهای خوبی داشتیم.
واکنش‌ها در فضای مجازی و حقیقی
پیرهادی در خصوص واکنش‌ها به اثر می‌گوید: در محافل داخلی بازخورد عمومی و مردمی بسیار خوب و مثبت بود و بیشتر از حد تصورمان از کار استقبال شد اما در جشنواره‌های داخلی یک نگاه ضدمضمونی وجود دارد که باعث می‌شود واکنش به کارهای این‌چنینی منفی باشد. برای مثال در جشنواره فیلم کوتاه تهران در حد و اندازه فیلم، با ما برخورد نشد و همه به عنوان یک فیلم حکومتی و سفارشی با کار برخورد کردند. از طرفی چون فیلم درباره فلسطین بود، باعث شد منتقدان به کار نگاه سیاسی داشته‌باشند و به بخش هنری کار توجهی نکنند. البته من به دنبال ساخت اثری با این موضوع هستم. ولی دوست ندارم سمت سری‌کاری بروم و فقط روی یک موضوع برای ساخت فیلم کوتاه تمرکز کنم، اگرچه در مساله فلسطین حرف‌های نگفته و قصه‌های تعریف نشده زیادی وجود دارد که هنوز به آن پرداخته نشده‌است.
حیدریان با بیان این‌که این انگیزه را دارم که کارهای بیشتری در زمینه فلسطین انجام دهم، اضافه می‌کند: اگر طرح و قصه خوبی به دستم برسد، دوست دارم به این موضوع بپردازم. اخیرا باشگاه فیلم سوره فراخوانی داد اگر کسی طرح و ایده‌ای با موضوع فلسطین دارد، برایش ارسال کند ولی در میان آنها طرح جان‌داری ندیدم که تمایل به ساخت آن داشته‌باشم. لطفی‌زاده در این خصوص می‌گوید: ساخت کار کوتاه با مضمون‌های این‌چنینی زیرکی عجیبی می‌خواهد تا برچسب شعاری و سفارشی‌بودن نخورد. ما سعی کردیم فرم اجرای فیلم از دل محتوای اصلی آن خارج شود و فکر می‌کنم از این حیث موفق بود.
سازمان‌های دولتی و مناسبتی‌سازی
لطفی‌زاده می‌افزاید: معمولا نهادهای دولتی مایل به ساخت آثار مناسبتی به ویژه با موضوع فلسطین هستند ولی از آنجا که همیشه دیر یادشان می‌افتد و زمان کمی برای ساخت اثر دارند، کارها کیفیت لازم را ندارند. پس یکی از مشکل‌های اساسی در ساخت فیلم کوتاه این است که باید مسؤولان آن را به رسمیت بشناسند و نگاه‌شان به فیلم کوتاه، مناسبتی و صرفا برای پُرکردن آنتن تلویزیون نباشد.
حیدریان با اشابه به این‌که ایده اصلی ساخت پیش از بهشت، قبل‌تر از روز قدس به وجود آمد، می‌گوید: ما سعی کردیم روند تولید را به گونه‌ای پیش ببریم تا کار را به این روز برسانیم. اگر فیلمسازی قصد ساخت آثار مناسبتی دارد، بسیار خوب است که نهادهای مربوط از آن طرح حمایت کنند چون فیلمسازان جوان و خلاق کم نیستند. ما سعی کردیم اثری فراملی با زبان جهانی بسازیم اما متاسفانه سطح ارتباط مسؤولان ما و فرهنگ‌سازی که باید در کشورهای منطقه انجام می‌دادیم، کافی نبوده و نتوانستیم به درستی دغدغه کشورمان را که حمایت از مردم مظلوم فلسطین است، به جهانیان نشان دهیم.
پیرهادی هم در این خصوص معتقد است: تلخی ماجرا اینجاست که مردم ایران همراه مردم مظلوم فلسطین هستند، ولی کم‌کاری دستگا‌های فرهنگی کشور موجب شده‌است مردم فلسطین این موضوع را ندانند که مردم ایران برای حمایت از آنها در مجامع بین‌المللی هزینه‌های زیادی داده‌اند. متاسفانه حتی آنها نمی‌دانند ما مردمی هستیم که فلسطین را دوست داریم و این کم‌کاری در دیپلماسی فرهنگی ماست.
امید رحمانی - گروه فرهنگ و هنر
احمد حیدریان نیز با اشاره به این‌که من فکر نمی‌کنم کار با مضمون فلسطین به جشنواره‌ها راه نیابد، می‌گوید: برای مثال فیلم کوتاه «وَلَد» یا انیمیشن «آنتراکت» در جشنواره‌های زیادی شرکت و جوایزی نیز دریافت کردند. شاید بتوان گفت در دنیا، اروپامحوری حاکم است اما جشنواره‌هایی هم وجود دارد که به آثار نگاه سیاسی ندارند.
پیرهادی در ادامه تاکید می‌کند: فارغ از جشنواره‌ها ما دوست داشتیم اثرمان در کانال‌های عمومی پخش شود و شخصیت‌های مختلف با آن ارتباط برقرار کنند. علاقه شخصی ما این است پیش از بهشت را در خود فلسطین و برای کسانی‌که در جبهه مقاومت فعالیت می‌کنند، نمایش دهیم اما تاکنون این اتفاق رخ نداده‌است؛ اگرچه تا همین حد بازخوردهای خوبی داشتیم.
واکنش‌ها در فضای مجازی و حقیقی
پیرهادی در خصوص واکنش‌ها به اثر می‌گوید: در محافل داخلی بازخورد عمومی و مردمی بسیار خوب و مثبت بود و بیشتر از حد تصورمان از کار استقبال شد اما در جشنواره‌های داخلی یک نگاه ضدمضمونی وجود دارد که باعث می‌شود واکنش به کارهای این‌چنینی منفی باشد. برای مثال در جشنواره فیلم کوتاه تهران در حد و اندازه فیلم، با ما برخورد نشد و همه به عنوان یک فیلم حکومتی و سفارشی با کار برخورد کردند. از طرفی چون فیلم درباره فلسطین بود، باعث شد منتقدان به کار نگاه سیاسی داشته‌باشند و به بخش هنری کار توجهی نکنند. البته من به دنبال ساخت اثری با این موضوع هستم. ولی دوست ندارم سمت سری‌کاری بروم و فقط روی یک موضوع برای ساخت فیلم کوتاه تمرکز کنم، اگرچه در مساله فلسطین حرف‌های نگفته و قصه‌های تعریف نشده زیادی وجود دارد که هنوز به آن پرداخته نشده‌است.
حیدریان با بیان این‌که این انگیزه را دارم که کارهای بیشتری در زمینه فلسطین انجام دهم، اضافه می‌کند: اگر طرح و قصه خوبی به دستم برسد، دوست دارم به این موضوع بپردازم. اخیرا باشگاه فیلم سوره فراخوانی داد اگر کسی طرح و ایده‌ای با موضوع فلسطین دارد، برایش ارسال کند ولی در میان آنها طرح جان‌داری ندیدم که تمایل به ساخت آن داشته‌باشم. لطفی‌زاده در این خصوص می‌گوید: ساخت کار کوتاه با مضمون‌های این‌چنینی زیرکی عجیبی می‌خواهد تا برچسب شعاری و سفارشی‌بودن نخورد. ما سعی کردیم فرم اجرای فیلم از دل محتوای اصلی آن خارج شود و فکر می‌کنم از این حیث موفق بود.
سازمان‌های دولتی و مناسبتی‌سازی
لطفی‌زاده می‌افزاید: معمولا نهادهای دولتی مایل به ساخت آثار مناسبتی به ویژه با موضوع فلسطین هستند ولی از آنجا که همیشه دیر یادشان می‌افتد و زمان کمی برای ساخت اثر دارند، کارها کیفیت لازم را ندارند. پس یکی از مشکل‌های اساسی در ساخت فیلم کوتاه این است که باید مسؤولان آن را به رسمیت بشناسند و نگاه‌شان به فیلم کوتاه، مناسبتی و صرفا برای پُرکردن آنتن تلویزیون نباشد.
حیدریان با اشابه به این‌که ایده اصلی ساخت پیش از بهشت، قبل‌تر از روز قدس به وجود آمد، می‌گوید: ما سعی کردیم روند تولید را به گونه‌ای پیش ببریم تا کار را به این روز برسانیم. اگر فیلمسازی قصد ساخت آثار مناسبتی دارد، بسیار خوب است که نهادهای مربوط از آن طرح حمایت کنند چون فیلمسازان جوان و خلاق کم نیستند. ما سعی کردیم اثری فراملی با زبان جهانی بسازیم اما متاسفانه سطح ارتباط مسؤولان ما و فرهنگ‌سازی که باید در کشورهای منطقه انجام می‌دادیم، کافی نبوده و نتوانستیم به درستی دغدغه کشورمان را که حمایت از مردم مظلوم فلسطین است، به جهانیان نشان دهیم.
پیرهادی هم در این خصوص معتقد است: تلخی ماجرا اینجاست که مردم ایران همراه مردم مظلوم فلسطین هستند، ولی کم‌کاری دستگا‌های فرهنگی کشور موجب شده‌است مردم فلسطین این موضوع را ندانند که مردم ایران برای حمایت از آنها در مجامع بین‌المللی هزینه‌های زیادی داده‌اند. متاسفانه حتی آنها نمی‌دانند ما مردمی هستیم که فلسطین را دوست داریم و این کم‌کاری در دیپلماسی فرهنگی ماست.
امید رحمانی - گروه فرهنگ و هنر