نقش ایران در نظم جدید منطقهای
ما در جهان شاهد تغییر و تحولات بزرگی هستیم که از چندی پیش آغاز شد. با افول معنادار قدرت آمریکا نظمجهانی از دو سال پیش بهگفته برخی از مقامات اروپایی مثل مکرون و جوزف بورل این اقتدار در حال انتقال از تمدن غرب به شرق است. نتیجه این تغییر اوضاع را در منطقه هم میتوان دید. سفر سیاسی و تبلیغاتی بایدن به منطقه بیشتر به منظور کسب امتیازاتی برای انتخابات آتی صورت گرفت چون با توجه به شواهد، احتمال کسب اکثریت دو مجلس از سوی جمهوریخواهان بیش از دموکراتهاست. با این وصف، سفر وی با شکست همهجانبه روبهرو شد. بایدن در پی آن بود تا در اسرائیل تا حدی حمایت رژیم صهیونیسیت و در نتیجه آن حمایت آیپک را از حزب دموکرات بالا ببرد و گرچه برخی نرمشها را در زمینه ایران نشان میداد اما باز به شکل کامل نتوانست اسرائیلیها را قانع کند چراکه آنها از بایدن بهمراتب امتیازات و حمایتها بیشتری را مانند دوره ترامپ میخواهند. همچنین او قصد داشت با اهریمنسازی از ایران و بیدفاع نشان دادن اعراب سعی کند این انتقاد چند ساله اعراب مبنی بر خروج آمریکا از منطقه را با این ترفند پاسخ دهد که اعراب و اسرائیل میتوانند شبکه یکپارچه دفاعی را در برابر ایران ایجاد کنند. البته طبیعی بود که اسرائیلیها از این پیشنهاد بیشتر سود میبردند.
از سوی دیگر با درگیری روسیه در اوکراین نقش ایران در سوریه برجستهتر شد. در عین حال روسها هم بهدلیل جنگ اوکراین در مسیر انجام تغییراتی هستند که بهتدریج آنها را از اسرائیل دورتر و به ایران نزدیکتر میکند.
ترکیه هم بهخوبی دریافته که اگر بخواهد راه تقابل با ایران و روسیه را در پیش بگیرد به حاشیه رانده خواهد شد. بنابراین ترکها سعی کردند با تغییر جهت 50درصدی ضمن پرداختن به نگرانیهای خود در حوزه منطقه، تلاش کنند با ایران و روسیه هم همکاری کنند. بنابراین اجلاس آستانه در تهران نمایشی از ارائه این واقعیت بود که آینده منطقه غرب آسیا را صرفا ایران، روسیه و کشورهای آسیایی ترسیم خواهند کرد.
مصطفی خوشچشم - کارشناس ارشد روابط بینالملل