دغدغه‌ای که عمومی شد

زهرا نورانی، دانشجوی ارشد طراحی صنعتی است؛ رشته‌ای که خواه‌ناخواه او را به سمت طراحی لباس هل داد و حالا او و خواهرش لباس‌های اختصاصی نوجوانان تولید می‌کنند:« همه‌چیز از آنجا شروع شد که می‌دیدم خواهرم چقدر دغدغه پیدا کردن لباس مناسب برای خواهرزاده نوجوانم را داشت؛ او همیشه با اضطراب و استیصال به‌دنبال لباس مناسب می‌گشت و هیچ‌وقت هم آن مورد دلخواهش را پیدا نمی‌کرد.» می‌گوید بدیهی است که همه مادرها دلشان می‌خواهد فرزند نوجوان‌شان لباس مرتب بپوشد؛ لباسی که درخور سنش باشد؛ اتفاقی که باعث می‌شود خود بچه‌ها هم دیگر به نوع و شکل و کیفیت لباس تن‌شان حساس شوند:« مثلا خواهر من لباس آماده می‌خرید، راضی نبود. پارچه می‌خرید و خیاط برایش می‌دوخت، باز هم راضی نبود و همیشه از کم‌توجهی به لباس نوجوان گله داشت. برای همین هم یک روز من به خواهرم پیشنهاد دادم تو که خودت تا حدودی خیاطی بلد هستی؛ چرا خودت نمی‌دوزی؟ من هم طرحش را برایت می‌زنم.» پیشنهادی که خواهران نورانی در سال 93 اجرایی‌اش کردند و با دوخت چند لباس نوجوان برای بچه‌های خودشان و چند نفر از نوجوان‌های فامیل شروع شد و امروز مشتری‌هایشان از شهرهای مختلف برای خرید لباس نوجوان سراغ آنها و «مزون لباس نوجوان نیل» را می‌گیرند.


نوجوانت را دریاب

اما چیزی که در این میان اهمیت زیادی دارد، دیدن و شنیدن نظرات خود نوجوانی است که قرار است لباس را تن کند:«می‌دانید خوبی‌اش چیست؟ این‌که اگر نوجوانی لباسی را در صفحه فروش اینترنتی ما دیده باشد، خانواده آنقدر برایش ارزش قائل است که از راه دور بیاید و سختی رفت و آمد را به جان بخرد تا آن چیزی که فرزندش دوست دارد را برایش تهیه کند.» اتفاقی که بارها و بارها برای خانم نورانی افتاده است.
در واقع خانم نورانی در این سال‌هایی که مخاطب نوجوان داشته است، از میزان اهمیت و ارزشی که پدر و مادرها برای نوجوانان‌شان قائل هستند به‌وجد آمده است. او معتقد است اگر کاری صرفا برای کسی انجام شود، دلنشین خواهد شد:« من هم قدر چنین موقعیتی را می‌دانم؛ مثلا شخصا از بسیاری از نوجوان‌ها که برای خرید لباس و از راه‌های دور و نزدیک آمده‌اند، درباره طرح و رنگ کارها پرسیده‌ام؛ این رنگ را دوست داری؟ این طرح را چطور؟ منظورم این است همه‌چیز باید باب میل او باشد و رضایتش را به‌دست آورد.» برای همین است که او به‌تازگی لباس‌هایی با طرح نقاشی را هم به برند خودش اضافه کرده است:« چون در معاشرت با نوجوان‌ها احساس کردم جای چنین طرحی روی لباس‌شان خالی است؛ اتفاقا هم که چقدر آن را دوست داشتند.»



امروز بهتر از دیروز

انگار که حالا اوضاع نسبت به قبل بهتر شده است:« منظورم از بهتر شدن، بهبود وضعیت نسبت به سال‌های گذشته است وگرنه توجه به پوشاک نوجوان، هنوز هم جای کار زیادی دارد.»  خانم نورانی معتقد است در سال‌های اولیه شروع کارشان، این نبود لباس نوجوان بیشتر از همیشه به چشم می‌آمد اما حالا اوضاع کمی بهتر شده است:« مثلا حدود شش هفت سال پیش، ما اولین تولیدکننده لباس نوجوان بودیم اما حالا این حوزه گسترش خوبی پیدا کرده است و تقریبا برای هرسلیقه و انتخابی، لباس نوجوان‌های خوبی طراحی و آماده شده است.»  تنوعی که البته گستردگی آن خیلی به چشم نمی‌آید و نیاز به جست‌وجوهای فراوانی دارد:« در سال‌های پیش هرچه می‌گشتی در‌نهایت هم محصول دلخواهی پیدا نمی‌کردی. امروز هم آسان نیست اما با کمی جست‌وجو، بالاخره می‌شود دست پر به خانه برگشت.»




سایز اختصاصی نوجوان

خانم نورانی در این سال‌های فعالیت در طراحی و تولید لباس نوجوان، دیگر متخصص لباس نوجوان شده است؛ برای همین هم از نظر او، اصلی‌ترین مشکل در پیدا کردن لباس نوجوان، سایز آنهاست:« لباس نوجوان تکلیفش با خودش مشخص نیست؛ نه باید آنقدر بچگانه باشد که توی ذوق بزند و نه این‌که لباس بزرگسالی باشد که به تن نوجوان هم می‌رود. هدفی که ما در چندین سال طرح زدن به آن رسیدیم.  در واقع در سال‌های اول، لباس‌های دوخته‌شده گاهی نیاز به تغییر داشت؛ بعضی از آنها سرشانه‌اش افتاده بود و بعضی دیگر آستین‌اش کوتاه بود. اما در نهایت امروز به‌جایی رسیده‌ایم که چند سایز مشخص نوجوان برای خودمان تعریف کرده‌ایم که دیگر نیاز به هیچ تغییری ندارد.» سایزهایی که مناسب سن هشت تا 15 سال است و هم در تن نوجوان‌های ریز‌جثه می‌نشیند و هم نوجوان‌های کمی درشت در این رده‌بندی سایز، جایگاه مهمی دارند:« متاسفانه لباس نوجوان در بین خیاط‌ها هم جایگاه خاصی ندارد؛ چرا که یک خیاط یا سایز کودک می‌دوزد یا جوان؛ برای نوجوان سایز خاصی تعریف نمی‌کنند و اصطلاحا آن را « فری‌سایز» می‌دوزند.» در غیر این صورت و برای دوخت سایز نوجوان، کار برای خیاط کمی سخت‌تر از حالت معمول می‌شود؛ برای همین است که قیمت‌های لباس نوجوان به‌دلیل ظرافت و حساسیت سایزی نسبت به دیگر لباس‌ها کمی گران‌تر است. خانم نورانی ادامه می‌دهد:« ضمن این‌که به‌هرحال لباس نوجوان به دلیل مدت زمان کمی که کاربرد دارد( چون نوجوان در حال رشد و تغییر سایز است) از نظر مادی صرفه اقتصادی ندارد اما خانواده‌ها با دل و جان برای فرزندان‌شان در این سن و سال هزینه می‌کنند. فقط کافی است که آن‌چیزی که دلشان می‌خواهد را پیدا کنند.»




مرز میان کودکی و جوانی

انگار در حوزه کودک و جوان، تکلیف همه‌چیز روشن است؛ موضوعی که درباره نوجوان صدق نمی‌کند و یک انتخاب میان مرزی نیاز داریم. این‌طور که معلوم است خیلی از خانواده‌ها هم حساسیت قابل‌توجهی برای پوشش نوجوان دارند؛ نوجوانی که به‌تازگی به بلوغ رسیده است و می‌خواهند لباسی برایش بخرند که در عین پوشیده بودن، او را معذب و کلافه نکند:« بعضی‌ها آستین سه‌ربع می‌خواهند، بعضی‌ها آستین بلند پفی. بعضی از خانواده‌ها با توجه به شناخت‌شان از فرزندشان، یک‌سره و بدون دکمه می‌خواهند و بعضی دیگر دکمه‌دار.»  در واقع جزئیات در لباس نوجوان سلیقه‌ای است و مثل لباس کودک و جوان قانون‌دار و مشخص و همه‌پسند نیست:« برای همین هم هست که وقتی کسی از لباس‌های دوخته ‌شده ما خوشش می‌آید، چندین دست می‌خرد؛ از ترس این‌که مبادا دیگر آن چیزی که مد‌نظر خودش است و نوجوانش هم آن را دوست دارد، پیدا نکند.»  به قول خانم نورانی در همین سال‌های پیش، تنوع لباس نوجوان اصلا در ذهن تولیدی‌ها نبود اما امروز و با روی کار آمدن طراح‌های لباس نوجوان، دایره انتخاب لباس گسترده‌تر شده و واقعا تیپ و مدل کارها با هم فرق دارد:« و چنین موقعیتی، بهشت خانواده‌های نوجوان‌دار است؛ چرا که با هر عقیده و سلیقه‌ای می‌توانند آن مدلی که در ذهن‌شان وجود دارد را پیدا کنند.» از همه سلیقه‌ها و از همه اندازه‌ها.



لباسی برای من

تولید لباس نوجوان اتفاقی تقریبا نو و تازه محسوب می‌شود؛ پیش از این انتخاب یک طرح ساده در سایزهای مختلف، کار را برای تولیدی‌ها راحت کرده بود. می‌گفتند اگر نوجوان است سایز کوچکش را بپوشد و اگر جوان است، سایز بزرگ‌ترش را؛ بدون این‌که سلیقه بصری و نیاز هر سن و سال به جنس و کاربرد خاص آن لباس و مانتو و... را در‌نظر بگیرند؛ اتفاقی که باعث شده بود در حق نوجوان‌ها اجحاف بشود و این روزها طراح‌های نوجوان به میدان بیایند و حقوق پایمال شده نوجوانان را به آنها برگردانند.  خانم نورانی معتقد است لباس باید نشان بدهد که برای نوجوان است؛ برای خود خود او:« در واقع نوجوان بداند این نقاشی و طراحی روی لباس برای خود او کشیده شده است؛ نه این‌که خانم جوان یا میانسالی که ریز‌نقش است و سایز نوجوانانه دارد هم بتواند از این لباس‌ها استفاده کند.»  یعنی تزيین با روبان یا پاپیون، نقاشی شخصیت‌های محبوب نوجوانان، رنگ‌های دلخواه آنها و ... باید آن‌چیزی باشد که نه در سن کودکی بگنجد و نه سلیقه بزرگسالان باشد؛ آن‌وقت است که این نوجوان که در حساس‌ترین برهه زندگی‌اش به‌سر می‌برد، از لباسی که به تن دارد، احساس خوبی پیدا خواهد کرد.



گشتم نبود
حالا تجربه این سال‌هایی که با خانواده‌های نوجوان‌دار معاشرت کرده است، خانم نورانی را به درک دغدغه آنها رسانده است:« همه فکر و ذکرشان، خوشایند فرزندشان است؛ برای همین جنس پارچه خیلی برایشان مهم است؛ این‌که مبادا تنش را اذیت کند. مثلا می‌گویند فرزند ما گرمایی است، پارچه مانتو یا تونیکی که می‌پوشد باید کاملا سبک و خنک باشد.»  او از اهمیت همین ویژگی‌ها در تهیه یک لباس نوجوان مناسب می‌گوید؛ ویژگی‌هایی که شاید کودک متوجه آن نشود و جوان آن را تحمل کند اما ناخوشایند بودن جنس پارچه، نرمی و زبری، کوتاهی و بلندی و حتی طرح و رنگش می‌تواند احساس نارضایتی به نوجوان بدهد؛ ضمن این‌که دوام و ماندگاری لباس هم برایشان اهمیت بالایی دارد:« البته که به‌دلیل تغییر سایز نوجوان، این لباس‌ها ماندگاری چندین و چند ساله ندارد اما به‌هر حال دوام و کیفیت لباس برایشان مهم است؛ چرا که نوجوان ممکن است مراقبت لازم از لباس‌هایش را نداشته باشد.»  خانم نورانی به نارضایتی خانواده‌ها از کمبود لباس مناسب نوجوان در بازار اشاره می‌کند و می‌گوید:« هرکسی که عکس لباس‌های ما را دیده و برای خرید حضوری می‌آید، از اجناس موجود در بازار گله و شکایت دارد؛ می‌گویند بالاخره یک جایش می‌لنگد. اگر جنس پارچه و سایز و قد و همه ویژگی‌های آن خوب باشد، ولی طرح و مدلش، شیک و دلخواه نوجوان ما نیست.» همه می‌دانند که بچه‌ها در سنین نوجوانی چقدر به زیبایی لباس اهمیت می‌دهند.  این موضوع به‌خوبی از طرف پدر و مادرها هم درک می‌شود. اما واقعا چرا بازار پوشاکی به این عظمت نمی‌تواند نوجوان را دست‌پر به خانه برگرداند؟ سوالی که خانم نورانی پاسخش را می‌داند: «تا سال‌های گذشته، نه‌تنها نوجوان‌ها حتی خانواده‌ها هم از پوشاک نوجوان موجود در بازار رضایت نداشتند اما اگر بخواهیم خوشبینانه نگاه کنیم، این روزها بازار تا حدودی توانسته است دل پدر و مادرها را به‌دست بیاورد ولی همچنان اجناس بازاری، آن لباس دلخواه نوجوان نیست؛ چرا که هدف بازار، به‌دست آوردن رضایت پدر و مادری است که قرار است پول کالا را پرداخت کند درصورتی که مسیر را اشتباه رفته است؛ اگر ما بتوانیم آن چیزی را که نوجوان دوست دارد، تولید کنیم و در اختیارش بگذاریم، قطعا سود بیشتری از وضعیت امروز خواهیم برد.»