آیا شلیک 2فروند موشک کرهشمالی به دریای ژاپن، پیشدرآمدی بر آغاز منازعات جدید در شرق آسیاست؟
آشوب در شرق دور
سطح و دامنه تنشهای منطقهای میان ژاپن، کرهجنوبی و کرهشمالی روزبهروز بیشتر میشود. از سوی دیگر واشنگتن نیز بهدنبال ایجاد و تقویت ائتلافهای جدید و رسمی در نظام بینالملل برای مهار قدرت چین است و مجموع این موارد سببشده تا امنیت منطقه شرقآسیا بیش ازپیش در معرض چالشهای پایدار قرار گیرد. به نظر میرسد در دوران ریاستجمهوری جو بایدن، دولت جدید آمریکا از سطح منازعات اقتصادی با پکن تا حدی کاسته و در مقابل روی شکلدهی ائتلافهای منطقهای در شرق آسیا علیه چین و کرهشمالی متمرکز شده است.
اخیرا شبکه تلویزیونی اناچکی(NHK) ژاپن به نقل از وزیردفاع این کشور اعلام کرد دو فروند موشکی که کرهشمالی شلیک کرد در منطقه اقتصادی انحصاری ژاپن فرود آمدهاند. این خبر در تضاد با سخنان قبلی دولت ژاپن قرار دارد که اعلام کرده بود این موشکها داخل آبهای خارج از این منطقه فرود آمدهاند. اگر خبر شبکه تلویزیونی اناچکی را مبنا قرار دهیم، باید بگوییم که پیونگیانگ رسما با شلیک موشک به منطقه اقتصادی ژاپن، علیه این کشور اعلان جنگ کرده است. این اقدام کرهایها در واکنش به همراهی همیشگی توکیو با رویکرد واشنگتن و سئول علیه پیونگ یانگ صورت میگیرد. قبلا نیز در بحبوحه تنشها میان پیونگ یانگ و سئول، توکیو نقش متحد کرهجنوبی را ایفا کرده بود. برگزاری مستمر مانورهای نظامی مشترک میان آمریکا، کرهجنوبی و ژاپن به تغییر رویکرد کرهشمالی از مقابله به پیشگیری منجر شده است! این همان موضوعی است که شاید ژاپن و کرهجنوبی حداقل در برهه کنونی تصور آن را نمیکردند.
هشدار معنادار پیونگ یانگ به سئول
طی روزهای اخیر، پیونگیانگ به دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم هشدارهایی را به سئول مخابره کرده است. هشدار غیرمستقیم کرهشمالی به همسایه خود در قالب شلیک موشکها به منطقه اقتصادی ژاپن، صورت گرفته است. پیونگیانگ با این اقدام عملا به کرهجنوبی هشدار داده که میتواند استفاده از ابزار نظامی در مواجهه با سئول را سریعا در دستور کار قرار دهد. برخی تحلیلگران مسائل شرق آسیا معتقدند که اقدام اخیر کرهشمالی بیش از آنکه پاسخی به بازی توکیو در زمین واشنگتن باشد، هشداری به سئول محسوب میشود.کیم یو جونگ، خواهر رهبر کرهشمالی درست ساعاتی پس از شلیک موشکهای کرهشمالی به ژاپن ضمن انتقاد از رئیسجمهوری کرهجنوبی نسبت به «نابودی کامل» روابط دوجانبه بین پیونگ یانگ و سئول هشدار داده است. سخنان خواهر بانفوذ کیم جونگ اون به دنبال انجام آزمایشهای موشکی از سوی دو کره بیان شد. مون جائه این، رئیسجمهور کرهجنوبی در جریان نظارت بر آزمایشهای موشکی کشورش گفته بود که تواناییهای موشکی سئول در مقابل رفتارهای «تحریکآمیز» کرهشمالی نقش «بازدارندهای مطمئن» را دارد.براساس گزارش یورونیوز، کیم یو جونگ ضمن انتقاد از این سخنان رئیسجمهور کرهجنوبی تاکید کرد که پیونگ یانگ بدون هدف گرفتن کشوری خاص به دنبال افزایش توانایی نظامیاش برای دفاع از خود است. خواهر کیم جونگ اون هشدار داد که کرهشمالی به اقدامات سئول واکنش نشان خواهد داد. امری که به گفته کیم یو جونگ برخلاف میل باطنی کشورش به «نابودی کامل» روابط دوجانبه منجر خواهد شد.
صلح دستنیافتنی در شرق آسیا
سئول و پیونگ یانگ با وجود برقراری آتشبس بین دو طرف پس از جنگ در شبهجزیره کره بین سالهای ۱۹۵۰تا۱۹۵۳ هرگز پیمان صلح امضا نکردند و به این ترتیب دو کره با وجود گذشت نزدیک به ۷۰سال از زمان برقراری آتشبس همچنان در عمل در جنگ هستند.کرهشمالی تاکنون به درخواستهای دولت جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا برای مذاکره دو کشور پاسخ مثبت نداده است. پیونگ یانگ بر لزوم تغییر سیاستهای «خصمانه» آمریکا بهعنوان پیششرط مذاکره تاکید میکند. با این حال مسجل است که واشنگتن استراتژیهای خود را در منطقه شرق آسیا هرگز تغییر نخواهد داد! به عبارت بهتر، دموکراتها و جمهوریخواهان کاخسفید نشان دادهاند که هر دو با استقرار ثبات و امنیت دائمی در شرق آسیا شدیدا مخالف هستند زیرا در صورت تحقق این ثبات دائمی، مجرایی برای مداخله واشنگتن در منطقهای که چین بازیگر اصلی آن است، وجود نخواهد داشت. این همان رمز اصلی بیثباتی منطقه شرق آسیا در طول دهههای گذشته و اخیر محسوب میشود.
همپیمانی نظامی آمریکا، انگلیس و استرالیا علیه چین
در حالی که تنشها در منطقه شرقآسیا میان سه کشور کرهشمالی، کرهجنوبی و ژاپن بار دیگر شدت گرفته، واشنگتن و متحدانش باردیگر بر نام کشور چین و نحوه مهار قدرت آن در نظام بینالملل متمرکز شدهاند. اخیرا بریتانیا، آمریکا و استرالیا در تلاش برای مقابله با قدرت فزاینده چین از امضای یک عهدنامه ویژه برای به اشتراکگذاشتن فناوریهای پیشرفته دفاعی خبر دادهاند. شبکه بیبیسی گزارش داده که این شراکت به استرالیا امکان میدهد برای اولینبار زیردریاییهایی با نیروی محرکه هستهای بسازد. سفارت چین در واشنگتن در واکنش گفته است که کشورها باید ذهنیت جنگ سرد و تعصبات عقیدتی را کنار بگذارند.این پیمان به نام آکوس همچنین شامل همکاری در زمینه هوشمصنوعی، فناوری کوانتومی و سایبری خواهد بود. این سه کشور نگران رشد قدرت و حضور نظامی چین در منطقه اقیانوس هند و آرام هستند و در نتیجه این توافق، استرالیا معاملهای برای ساختن زیردریاییهایی را که فرانسه طراحیکرده، کنار میگذارد. فرانسه سال۲۰۱۶ برنده یک قرارداد ۵۰میلیارد دلاری (دلار استرالیا) برای ساخت ۱۲زیردریایی برای نیروی دریایی استرالیا شده بود که بزرگترین قرارداد دفاعی استرالیا بود. با اینحال این پروژه با تاخیر مواجه بود، عمدتا به این دلیل که کانبرا شرط گذاشته بود بسیاری از قطعات از منابع استرالیایی تامین شود. جو بایدن رئیسجمهور آمریکا، بوریس جانسون نخستوزیر بریتانیا و اسکات موریسون نخستوزیر استرالیا در بیانیه مشترکی از شراکت امنیتی تازه میان خود خبر دادند.
رمزگشایی از پیمان آکوس
در بیانیه مشترک آمریکا، انگلیس و استرالیا آمده است: در اولین ابتکار تحت آکوس... ما به این هدف مشترک متعهدیم که از خواست استرالیا برای تجهیز نیروی دریاییاش به زیردریاییهایی با نیرویمحرکه هستهای حمایت کنیم. این توانایی مشوق ثبات در منطقه هند-آرام خواهد بود و در حمایت از ارزشها و منافع مشترک ما بهکار گرفته خواهد شد.استرالیا در قلب منطقه هند-آرام قرار دارد و رهبران سه کشور گفتند که هدف آنها راهاندازی این توانایی برای استرالیا در اولین زمان ممکن است و افزودند: استرالیا همچنان به برآوردهکردن همه تعهداتش بهعنوان یک کشور غیراتمی پایبند است.آنها گفتند که این پیمان دفاعی همچنین بر تواناییهای سایبری، هوشمصنوعی و سایر قابلیتهای زیردریایی متمرکز است.
بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس نیز تاکید کرده که سه کشور متحدان طبیعی یکدیگرند و این ائتلاف بیش از هر زمان ما را به هم نزدیک خواهد کرد.ناو هواپیمابر اچاماس کویین الیزابت در هفتههای اخیر در منطقه هند-آرام مستقرشده که در کنار پرسنل و تجهیزات نظامی آمریکاست. بیانیه مشترک سه کشور میگوید که منطقه هند-آرام میتواند محل درگیریهای بالقوه ازجمله درگیری بر سر دعواهای حلنشده سرزمینی، تهدیدهای تروریستی و مشکل جرایم سازمانیافته باشد.
واقعیت امر این است که ماهیت پیمان آکوس، نه بر پایه مواجهه با بحرانهای بالقوه، بلکه بر پایه ایجاد بحرانهای جدید میان سه کشور امضاکننده پیمان و پکن شکل گرفته است. از سوی دیگر، مقامات آمریکایی و انگلیسی در قالب این پیمان قصد دارند استرالیا (شریک خود) را بهصورتی جدیتر در منازعات منطقه شرق آسیا وارد کنند. این موضوع خود زنگخطری برای امنیت شرق آسیا و جهان امروز محسوب میشود.
بدبینی به پکن، وجهاشتراک
2حزب سنتی آمریکاست
دکتر محمد زارع، تحلیلگر حوزه شرق آسیا در گفتوگو با جامجم درخصوص استمرار بحرانهای امنیتی و ژئو استراتژیک در این منطقه میگوید: بدبینی نسبت به قدرت گرفتن چین در حوزه روابط بینالملل، وجه اشتراک دو حزب سنتی آمریکاست. بر همین اساس دموکراتها و جمهوریخواهان هرگز از استراتژیهای مهار چین و بازدارندگی در مقابل قدرت گرفتن آن عدول نمیکنند. شاید برخی تصور میکردند که منازعات واشنگتن و پکن محدود به دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ خواهد بود اما اکنون با حضور دموکراتها و بایدن در قدرت شاهد هستیم که حتی ائتلافسازیهای آمریکا علیه پکن شدت بیشتری پیدا کرده است.این پژوهشگر مسائل چین در ادامه میگوید: طیف نظریهپردازان واقعگرا(رئالیستها) در آمریکا معتقدند که قدرتگرفتن پکن یک تهدید جدی برای ایالاتمتحده و متحدانش محسوب میشود و حتی آن را از جنس یک تهدید فراگیر برای نظام بینالملل در دوران پساجنگ سرد قلمداد میکنند. حتی طیف اندیشمندان لیبرال نیز پیشرفت اقتصادی چین و الگوسازی این کشور در حوزه روابط بینالملل را خطری ذاتی برای نظام سرمایهداری قلمداد میکنند زیرا موفقیت این مدل به گرایش کشورهای در حال توسعه به پکن و در نتیجه تضعیف قدرت بینالمللی آمریکا منجر خواهد شد.
هشدار معنادار پیونگ یانگ به سئول
طی روزهای اخیر، پیونگیانگ به دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم هشدارهایی را به سئول مخابره کرده است. هشدار غیرمستقیم کرهشمالی به همسایه خود در قالب شلیک موشکها به منطقه اقتصادی ژاپن، صورت گرفته است. پیونگیانگ با این اقدام عملا به کرهجنوبی هشدار داده که میتواند استفاده از ابزار نظامی در مواجهه با سئول را سریعا در دستور کار قرار دهد. برخی تحلیلگران مسائل شرق آسیا معتقدند که اقدام اخیر کرهشمالی بیش از آنکه پاسخی به بازی توکیو در زمین واشنگتن باشد، هشداری به سئول محسوب میشود.کیم یو جونگ، خواهر رهبر کرهشمالی درست ساعاتی پس از شلیک موشکهای کرهشمالی به ژاپن ضمن انتقاد از رئیسجمهوری کرهجنوبی نسبت به «نابودی کامل» روابط دوجانبه بین پیونگ یانگ و سئول هشدار داده است. سخنان خواهر بانفوذ کیم جونگ اون به دنبال انجام آزمایشهای موشکی از سوی دو کره بیان شد. مون جائه این، رئیسجمهور کرهجنوبی در جریان نظارت بر آزمایشهای موشکی کشورش گفته بود که تواناییهای موشکی سئول در مقابل رفتارهای «تحریکآمیز» کرهشمالی نقش «بازدارندهای مطمئن» را دارد.براساس گزارش یورونیوز، کیم یو جونگ ضمن انتقاد از این سخنان رئیسجمهور کرهجنوبی تاکید کرد که پیونگ یانگ بدون هدف گرفتن کشوری خاص به دنبال افزایش توانایی نظامیاش برای دفاع از خود است. خواهر کیم جونگ اون هشدار داد که کرهشمالی به اقدامات سئول واکنش نشان خواهد داد. امری که به گفته کیم یو جونگ برخلاف میل باطنی کشورش به «نابودی کامل» روابط دوجانبه منجر خواهد شد.
صلح دستنیافتنی در شرق آسیا
سئول و پیونگ یانگ با وجود برقراری آتشبس بین دو طرف پس از جنگ در شبهجزیره کره بین سالهای ۱۹۵۰تا۱۹۵۳ هرگز پیمان صلح امضا نکردند و به این ترتیب دو کره با وجود گذشت نزدیک به ۷۰سال از زمان برقراری آتشبس همچنان در عمل در جنگ هستند.کرهشمالی تاکنون به درخواستهای دولت جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا برای مذاکره دو کشور پاسخ مثبت نداده است. پیونگ یانگ بر لزوم تغییر سیاستهای «خصمانه» آمریکا بهعنوان پیششرط مذاکره تاکید میکند. با این حال مسجل است که واشنگتن استراتژیهای خود را در منطقه شرق آسیا هرگز تغییر نخواهد داد! به عبارت بهتر، دموکراتها و جمهوریخواهان کاخسفید نشان دادهاند که هر دو با استقرار ثبات و امنیت دائمی در شرق آسیا شدیدا مخالف هستند زیرا در صورت تحقق این ثبات دائمی، مجرایی برای مداخله واشنگتن در منطقهای که چین بازیگر اصلی آن است، وجود نخواهد داشت. این همان رمز اصلی بیثباتی منطقه شرق آسیا در طول دهههای گذشته و اخیر محسوب میشود.
همپیمانی نظامی آمریکا، انگلیس و استرالیا علیه چین
در حالی که تنشها در منطقه شرقآسیا میان سه کشور کرهشمالی، کرهجنوبی و ژاپن بار دیگر شدت گرفته، واشنگتن و متحدانش باردیگر بر نام کشور چین و نحوه مهار قدرت آن در نظام بینالملل متمرکز شدهاند. اخیرا بریتانیا، آمریکا و استرالیا در تلاش برای مقابله با قدرت فزاینده چین از امضای یک عهدنامه ویژه برای به اشتراکگذاشتن فناوریهای پیشرفته دفاعی خبر دادهاند. شبکه بیبیسی گزارش داده که این شراکت به استرالیا امکان میدهد برای اولینبار زیردریاییهایی با نیروی محرکه هستهای بسازد. سفارت چین در واشنگتن در واکنش گفته است که کشورها باید ذهنیت جنگ سرد و تعصبات عقیدتی را کنار بگذارند.این پیمان به نام آکوس همچنین شامل همکاری در زمینه هوشمصنوعی، فناوری کوانتومی و سایبری خواهد بود. این سه کشور نگران رشد قدرت و حضور نظامی چین در منطقه اقیانوس هند و آرام هستند و در نتیجه این توافق، استرالیا معاملهای برای ساختن زیردریاییهایی را که فرانسه طراحیکرده، کنار میگذارد. فرانسه سال۲۰۱۶ برنده یک قرارداد ۵۰میلیارد دلاری (دلار استرالیا) برای ساخت ۱۲زیردریایی برای نیروی دریایی استرالیا شده بود که بزرگترین قرارداد دفاعی استرالیا بود. با اینحال این پروژه با تاخیر مواجه بود، عمدتا به این دلیل که کانبرا شرط گذاشته بود بسیاری از قطعات از منابع استرالیایی تامین شود. جو بایدن رئیسجمهور آمریکا، بوریس جانسون نخستوزیر بریتانیا و اسکات موریسون نخستوزیر استرالیا در بیانیه مشترکی از شراکت امنیتی تازه میان خود خبر دادند.
رمزگشایی از پیمان آکوس
در بیانیه مشترک آمریکا، انگلیس و استرالیا آمده است: در اولین ابتکار تحت آکوس... ما به این هدف مشترک متعهدیم که از خواست استرالیا برای تجهیز نیروی دریاییاش به زیردریاییهایی با نیرویمحرکه هستهای حمایت کنیم. این توانایی مشوق ثبات در منطقه هند-آرام خواهد بود و در حمایت از ارزشها و منافع مشترک ما بهکار گرفته خواهد شد.استرالیا در قلب منطقه هند-آرام قرار دارد و رهبران سه کشور گفتند که هدف آنها راهاندازی این توانایی برای استرالیا در اولین زمان ممکن است و افزودند: استرالیا همچنان به برآوردهکردن همه تعهداتش بهعنوان یک کشور غیراتمی پایبند است.آنها گفتند که این پیمان دفاعی همچنین بر تواناییهای سایبری، هوشمصنوعی و سایر قابلیتهای زیردریایی متمرکز است.
بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس نیز تاکید کرده که سه کشور متحدان طبیعی یکدیگرند و این ائتلاف بیش از هر زمان ما را به هم نزدیک خواهد کرد.ناو هواپیمابر اچاماس کویین الیزابت در هفتههای اخیر در منطقه هند-آرام مستقرشده که در کنار پرسنل و تجهیزات نظامی آمریکاست. بیانیه مشترک سه کشور میگوید که منطقه هند-آرام میتواند محل درگیریهای بالقوه ازجمله درگیری بر سر دعواهای حلنشده سرزمینی، تهدیدهای تروریستی و مشکل جرایم سازمانیافته باشد.
واقعیت امر این است که ماهیت پیمان آکوس، نه بر پایه مواجهه با بحرانهای بالقوه، بلکه بر پایه ایجاد بحرانهای جدید میان سه کشور امضاکننده پیمان و پکن شکل گرفته است. از سوی دیگر، مقامات آمریکایی و انگلیسی در قالب این پیمان قصد دارند استرالیا (شریک خود) را بهصورتی جدیتر در منازعات منطقه شرق آسیا وارد کنند. این موضوع خود زنگخطری برای امنیت شرق آسیا و جهان امروز محسوب میشود.
بدبینی به پکن، وجهاشتراک
2حزب سنتی آمریکاست
دکتر محمد زارع، تحلیلگر حوزه شرق آسیا در گفتوگو با جامجم درخصوص استمرار بحرانهای امنیتی و ژئو استراتژیک در این منطقه میگوید: بدبینی نسبت به قدرت گرفتن چین در حوزه روابط بینالملل، وجه اشتراک دو حزب سنتی آمریکاست. بر همین اساس دموکراتها و جمهوریخواهان هرگز از استراتژیهای مهار چین و بازدارندگی در مقابل قدرت گرفتن آن عدول نمیکنند. شاید برخی تصور میکردند که منازعات واشنگتن و پکن محدود به دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ خواهد بود اما اکنون با حضور دموکراتها و بایدن در قدرت شاهد هستیم که حتی ائتلافسازیهای آمریکا علیه پکن شدت بیشتری پیدا کرده است.این پژوهشگر مسائل چین در ادامه میگوید: طیف نظریهپردازان واقعگرا(رئالیستها) در آمریکا معتقدند که قدرتگرفتن پکن یک تهدید جدی برای ایالاتمتحده و متحدانش محسوب میشود و حتی آن را از جنس یک تهدید فراگیر برای نظام بینالملل در دوران پساجنگ سرد قلمداد میکنند. حتی طیف اندیشمندان لیبرال نیز پیشرفت اقتصادی چین و الگوسازی این کشور در حوزه روابط بینالملل را خطری ذاتی برای نظام سرمایهداری قلمداد میکنند زیرا موفقیت این مدل به گرایش کشورهای در حال توسعه به پکن و در نتیجه تضعیف قدرت بینالمللی آمریکا منجر خواهد شد.