وزارت نفت دولت سیزدهم درحالی سکان اداره صنعت نفت را به عهده گرفت که چالش تأمین سوخت زمستانی در ماه‌های سرد پیش‌رو پیش‌بینی می‌شد. این چالش از زمستان سال99 تشدید شده بود و حال وضعیت تأمین سوخت زمستانی با شرایط نامناسب‌تری به عهده تیم جدید قرار گرفته بود.
طبق محاسبات، میزان کسری گاز در زمستان 1400بیش از 200میلیون مترمکعب در روز بود در حالی‌که این عدد در سال گذشته حدود 160میلیون مترمکعب در روز را ثبت کرده بود.
یک مشکل دیگر، کاهش سطح سوخت مایع مخازن نیروگاه‌ها بود که نسبت به سال گذشته 25درصد کمتر بود. علاوه بر آن در سایه بی‌توجهی نسبت به حفظ و تقویت توان ناوگان حمل سوخت کشور، حدود 4000 نفتکش جاده‌پیما از ناوگان خارج شده بودند و به این ترتیب توان ما برای سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها کاهش یافته بود.
البته یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما، ذخیره‌سازی میعانات گازی روی آب و مخازن خشکی بود. شما در جریان هستید که همراه تولید گاز از میادین گازی پارس جنوبی، میعانات گازی نیز تولید می‌شود و از طرفی با توجه به شرایط تحریم، وزارت نفت دولت گذشته در صادرات این میعانات گازی دچار مشکل بود.
به این ترتیب وزارت نفت قبلی در هر جایی که می‌توانست میعانات گازی ایران را ذخیره کرد و حتی چند نوبت از شورای سران مجوز خرید کشتی VLCC برای ذخیره‌سازی میعانات گازی روی آب را اخذ کردند.
پس تیم فعلی، در شرایطی به مواجهه با بحران سوخت زمستانی پرداخت که هم میزان کسری گاز افزایش پیدا کرده بود، هم سطح ذخیره سوخت مایع نیروگاه‌ها کمتر از گذشته بود، هم ناوگان حمل سوخت آسیب دیده بود و هم مخازن ذخیره‌سازی میعانات گازی پر شده بود و این موضوع دست ما را در تولید حداکثری گاز می‌بست، زیرا نمی‌دانستیم با میعانات گازی تولیدی همراه گاز چه کنیم. در کنار این مشکلات، بحث بی‌توجهی به تعمیرات اساسی پالایشگاه‌های گازی پارس جنوبی را نیز اضافه کنید که عرضه گاز به شبکه گاز را کاهش داده بود.
برای حل بحران سوخت زمستانی چند اقدام کلیدی را انجام دادیم. در گام اول، کرایه نفتکش‌ها را اصلاح کردیم و برای آنها انگیزه ایجاد شد که به مرور به ناوگان حمل سوخت اضافه شوند. یک برنامه‌ریزی صورت گرفت که سوخت‌رسانی به نیروگاه‌هایی که سال گذشته دچار مشکل بودند را در اولویت قرار دهیم. در پایان آبان سطح سوخت نیروگاه‌ها 2/1میلیارد لیتر بیشتر از سال گذشته شد.
در کنار رساندن سوخت مایع به نیروگاه‌ها، سیاست اصلی ما بر گازرسانی به این واحدها متمرکز بود و توانستیم روزانه 13میلیون مترمکعب گاز بیشتری را به نیروگاه‌ها تحویل دهیم که این موضوع به معنای صادرات روزانه 13میلیون لیتر سوخت مایع بیشتر و با قیمت بالاتر است.
برای حل مشکل ذخیره‌سازی میعانات گازی، دو سیاست را پیش بردیم. نخست این‌که مصرف داخل میعانات گازی را در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و مینی‌ریفاینری‌ها افزایش دادیم. یک ابتکار جالب این بود که میعانات گازی را به پتروشیمی‌ها می‌دادیم و از آنها ترکیبات سنگین دریافت می‌کردیم و این محصول را که آلودگی کمتری نسبت به نفت کوره داشت به عنوان سوخت نیروگاه‌ها مصرف می‌کردیم.
همچنین با استفاده از تمامی ظرفیت‌هایی که داشتیم، صادرات میعانات گازی را افزایش دادیم. میزان صادرات میعانات گازی نسبت به دولت گذشته 5/2تا 3برابر شد. در زمستان امسال نه تنها به حجم ذخایر میعانات گازی اضافه نشد بلکه 20میلیون بشکه نیز از میزان ذخایر میعانات گازی ایران روی آب کم شد. در نتیجه دست ما باز شد که با حداکثر ظرفیت گاز تولید کنیم.
همچنین بحث تعمیرات اساسی و اورهال پالایشگاه‌های گازی نیز در دستور کار قرار گرفت و بیش از هفت کمپرسور مورد تعمیر و جایگزینی قرار گرفتند و رقمی بیش از 50 میلیون مترمکعب در روز به عرضه گاز شبکه افزوده شد.
امضای قرارداد سوآپ گازی سه‌جانبه با ترکمنستان و آذربایجان نیز ذیل برنامه تأمین سوخت زمستانی اجرایی شد. اولین سفر خارجی بنده در ماه اول وزارت به کشور ترکمنستان بود و در سفر اول یخ روابط بین دو کشور شکست. متاسفانه روابط ایران با کشور ترکمنستان رو به سردی و دلخوری رفته بود ولی با شروع دولت سیزدهم رویکرد ایران نسبت به همسایگان تغییر و بهبود پیدا کرد.
بزرگ‌ترین دستاورد قرارداد سوآپ گازی، احیای روابط حسنه ایران با ترکمنستان بود که این موضوع زمینه‌سازی تقویت روابط اقتصادی با این کشور شده است. همچنین سوآپ گازی از ترکمنستان باعث شد در ماه‌های سرد سال، شبکه گاز استان‌های شمال شرق کشور که در انتهای شبکه هستند، تقویت شوند و به تأمین گاز آن مناطق کمک شد.
امضای این قرارداد گام اول همکاری‌ها با این کشور بود و در مراحل بعدی حجم گاز سوآپ شده افزایش می‌یابد و صدور خدمات فنی و مهندسی و سوآپ نفت و فرآورده‌های نفتی نیز در دستور کار قرار گرفته است. برخی توافق‌نامه‌های دیگر نیز در مرحله انجام است که در وقت مناسب اطلاع‌رسانی خواهد شد.
اقدام دیگر وزارت نفت برای مدیریت بحران سوخت زمستانی، اصلاح تعرفه مشترکان پرمصرف گاز در بخش خانگی بود. رویکرد ما این بود که تمرکز اصلاح قیمت تنها روی پرمصرف‌ها باشد و 4پله اول مصرف که 75درصد مردم را شامل می‌شدند مشمول هیچ افزایش قیمتی نشدند.
طبق محاسبات میانگین قبض مشترکان پرمصرف پس از اصلاح تعرفه 5برابر شد و این جریمه باعث شد بدون هیچ آسیب اجتماعی روزانه حدود 28میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی شود. ما در سال جاری زمستان سختی را گذراندیم به طوری که در برخی روزهای سال 23 استان دمای منفی را پشت سر گذاشتند.
با این اقدامات توانستیم از زمستان امسال بدون قطعی گاز و برق عبور کنیم. بنده از همین تریبون از همکاران خود در چهار شرکت اصلی تشکر و قدردانی می‌کنم و همچنین از مردم عزیز ایران که همکاری مناسبی با مجموعه وزارت نفت داشتند تا بتوانیم با کمترین هزینه بحران سوخت زمستانی را پشت سر بگذرانیم و اجازه ندادند قطعی‌های مکرر سال گذشته در سال جاری نیز تکرار شود.
جدا از موضوع افزایش صادرات میعانات گازی، در حوزه فروش نفت نیز دستاوردهای بی‌نظیری رقم خورده است. از ابتدای دولت سیزدهم، هم از نظر حجمی و هم از نظر درآمد ارزی، وضعیت صادرات نفت ایران به صورت چشمگیر بهبود پیدا کرده است.
درباره وصول درآمدهای نفتی نیز خدمتتان عرض کنم تمامی درآمدهای حاصل از فروش نفت در دولت سیزدهم وصول شده است و ما حتی درآمدهای سنواتی را نیز احیا کرده‌ایم، یعنی نه تنها درآمد فروش نفت در دولت فعلی، بلکه در دولت گذشته نیز وصول شده است.
در فروش نفت و میعانات گازی، ترفندهایی را به کار بستیم که در شرایط تحریم نمی‌توانم آنها را فاش کنم. اما خدمتتان عرض کنم نفتکش‌های ایران به مناطقی نفت صادر کرده‌اند که به فکر آمریکایی‌ها نیز خطور نمی‌کند.
در مجموع وصول درآمدهای حاصل از نفت، میعانات گازی، محصولات پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی و گاز صادراتی در سال جاری 5/2 برابر شده است. همچنین تمامی منابع تبصره 14قانون بودجه 1400 نیز از فروش داخلی و صادرات محصولات نفتی در سال جاری محقق شده است درحالی‌که سال گذشته تنها شصت هفتاد درصد آن محقق می‌شد.