اروپا در مسیر خاموشی
اگر بخواهیم فعالیت‌های هسته‌ای را به یک رقابت تشبیه کنیم، باید بپذیریم فرانسه از دیرباز ، همواره یکی از بزرگ‌ترین قهرمانان انرژی هسته‌ای در جهان بوده است. پاریس، پربازده‌ترین رآکتورهای هسته‌ای را در اروپا دارد و بیشتر از هر کشور دیگری به این انرژی وابسته است، بنابراین طبیعی است که اروپایی‌ها برای خرید برق از فرانسه، حساب ویژه‌ای روی این کشور باز کنند. این کشور روزانه 251 هزار مگاوات برق از انرژی هسته‌ای تولید می‌کند و 51 درصد برق هسته‌ای اروپا را به خود اختصاص داده است؛ چهار برابر تولید برق ایران! آمار می‌گوید این چهار کشور در‌مجموع بیش از سه‌چهارم کل برق تولید شده در تاسیسات هسته‌ای اتحادیه اروپا را در اختیار دارند.
اما در چنین شرایطی، یک خبر بد، فرانسه را آماده یک بحران بزرگ می‌کند؛ انبوهی از مسائل غیرمنتظره اخیر در عملیات شرکت انرژی هسته‌ای فرانسه (EDF) که بزرگ‌ترین ناوگان هسته‌ای در اروپا را نمایندگی می‌کند، باعث شده تولید انرژی هسته‌ای این کشور به پایین‌ترین سطح خود در 30 سال گذشته برسد. 12 رآکتور از 56 رآکتور فعال از ناوگان عظیم هسته‌ای EDF از حالت آنلاین خارج شده و ضربه بزرگی به استقلال انرژی و امنیت اتحادیه اروپا وارد کرده است. دولت که 84 درصد سهام EDF را در اختیار دارد، به این درگیری‌ها افزوده است. از آنجایی‌که قیمت برق بازار زمستان گذشته به 500 یورو در هر مگاوات ساعت نزدیک شد، مکرون به EDF دستور داد تا این شرکت، قیمت گاز صادراتی خود را 46یورو افزایش دهد تا شاید مصرف برق در کشورهای خریدار با کاهش مواجه شده و برق بیشتری برای مردم فرانسه باقی بماند. با تشدید ناآرامی‌ها، دولت در ماه فوریه به EDF کمک مالی‌ای به میزان دو میلیارد یورویی اختصاص داد که برای برطرف کردن مشکلات برق هسته‌ای فرانسه کافی نیست.
این در‌حالی است که پاریس در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای به انرژی هسته‌ای متکی شده است. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، انرژی هسته‌ای را در دوران ریاست‌جمهوری خود توسعه داده است. او در ماه فوریه، قبل از حمله روسیه به اوکراین برنامه‌ای 52میلیارد یورویی را برای افزایش «قدرت هسته‌ای» این کشور اعلام کرد و گفت 14نیروگاه دیگر به قدرت هسته‌ای فرانسه اضافه می‌شود.
امید واهی!
اتحادیه اروپا امیدوار بود که ظرفیت قابل توجه انرژی هسته‌ای فرانسه برای دور شدن این بلوک از انرژی روسیه کلیدی باشد، زیرا غرب تلاش می‌کند تا استقلال انرژی خود را تقویت کند و تحریم‌های کرملین را در پاسخ به جنگ روسیه در اوکراین افزایش دهد. در ماه مارس سال جاری، شورای روابط خارجی اعلام کرد که انرژی هسته‌ای می‌تواند پاسخی برای پایان دادن به اتکای فلج‌کننده این قاره به انرژی روسیه باشد اما اکنون ممکن است این همان چیزی باشد که چنین طلاقی را غیرممکن می‌کند. تا‌کنون فرانسه از بحران انرژی که همسایگانش را تحت فشار قرار داده نسبتا در امان بوده است اما اکنون این کشور متکی به انرژی هسته‌ای، ناگهان خود را در همان کشتی دیگر کشورهای اروپایی می‌بیند که دارای تسلیحات انرژی هستند. بر‌اساس گزارش فایننشال‌تایمز، کمبود سرمایه‌گذاری جدید و مشکلات خوردگی که در حال حاضر مقصر خاموشی بخش مهمی از ظرفیت انرژی هسته‌ای فرانسه است ممکن است سال‌ها یقه استقلال انرژی فرانسه را بگیرد کما این‌که به‌دلیل کاهش تولید برق، این انرژی مشکلات زیادی را ایجاد کرده که مهم‌ترین آن، نجومی شدن قبوض برق فرانسوی‌هاست.
بحرانی که عمیق می‌شود
صنعت هسته‌ای فرانسه که عمدتا در دهه 1980 ساخته شده برای دهه‌ها با کمبود سرمایه‌گذاری مواجه بوده است. کارشناسان می‌گویند با بازنشستگی یا نقل‌مکان افراد متخصص، این صنعت نیروهای ارزشمند خود را از دست داده که توانایی فرانسه را برای حفظ نیروگاه‌های موجود یا ساخت نیروگاه‌های جدید کاهش می‌دهد. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «فرانسه به‌جای صادرات برق به بریتانیا، ایتالیا و سایر کشورهای اروپایی که از انرژی روسیه برای تولید بخشی از برق خود استفاده می‌کنند، با چشم انداز نگران‌کننده‌ای مواجه است که قطعا خاموشی‌های گسترده‌ای را در زمستان امسال رقم می‌زند. چنین چالشی وقتی در کنار کاهش صادرات گاز روسیه به فرانسه قرار بگیرد، باید انتظار داشت که این کشور و همچنین کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا، اتریش و هلند گزینه‌ای جز «بازگشت تلخ به زغال‌سنگ» نداشته باشند.
سلام کربن!
فروپاشی همزمان ظرفیت تولید انرژی هسته‌ای فرانسه و کاهش صادرات انرژی روسیه به اروپا بیانگر فاجعه‌ای برای برنامه‌های بلند‌پروازانه اروپا در کربن‌زدایی است. چند ماه پیش رهبران اتحادیه اروپا توافق کرده بودند که در راستای تحقق «قاره عاری از کربن» تا سال ۲۰۵۰، انرژی هسته‌ای توسعه یابد. این موضوع قبل از حاصل شدن توافق، باعث بحث و جدل‌های عمیق در داخل اتحادیه اروپا شده بود. آلمان و شماری دیگر از کشورها استدلال کرده بودند که انرژی هسته‌ای نباید در برنامه‌های تامین منابع انرژی سبز قرار گیرد چرا که به استخراج اورانیوم و دفع زباله‌های اتمی رادیو اکتیو نیاز دارد. حتی اگر فرانسه بتواند ناوگان هسته‌ای خود را احیا و راه‌اندازی کند (یک شاهکار بسیار بعید)، بعید است که اروپا بتواند به برنامه‌ریزی زغال‌سنگ ادامه دهد، زیرا آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داده که روسیه ممکن است به‌زودی قطع کامل جریان گاز طبیعی خود به اروپا را عملیاتی کند. بازگشت اروپا به زغال‌سنگ، دم‌دست‌ترین راهکار اتحادیه اروپا برای کاهش تاثیرات بحران انرژی در این قاره است.
وحید حاجی‌پور - دبیر گروه اقتصاد
این در‌حالی است که پاریس در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای به انرژی هسته‌ای متکی شده است. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، انرژی هسته‌ای را در دوران ریاست‌جمهوری خود توسعه داده است. او در ماه فوریه، قبل از حمله روسیه به اوکراین برنامه‌ای 52میلیارد یورویی را برای افزایش «قدرت هسته‌ای» این کشور اعلام کرد و گفت 14نیروگاه دیگر به قدرت هسته‌ای فرانسه اضافه می‌شود.
امید واهی!
اتحادیه اروپا امیدوار بود که ظرفیت قابل توجه انرژی هسته‌ای فرانسه برای دور شدن این بلوک از انرژی روسیه کلیدی باشد، زیرا غرب تلاش می‌کند تا استقلال انرژی خود را تقویت کند و تحریم‌های کرملین را در پاسخ به جنگ روسیه در اوکراین افزایش دهد. در ماه مارس سال جاری، شورای روابط خارجی اعلام کرد که انرژی هسته‌ای می‌تواند پاسخی برای پایان دادن به اتکای فلج‌کننده این قاره به انرژی روسیه باشد اما اکنون ممکن است این همان چیزی باشد که چنین طلاقی را غیرممکن می‌کند. تا‌کنون فرانسه از بحران انرژی که همسایگانش را تحت فشار قرار داده نسبتا در امان بوده است اما اکنون این کشور متکی به انرژی هسته‌ای، ناگهان خود را در همان کشتی دیگر کشورهای اروپایی می‌بیند که دارای تسلیحات انرژی هستند. بر‌اساس گزارش فایننشال‌تایمز، کمبود سرمایه‌گذاری جدید و مشکلات خوردگی که در حال حاضر مقصر خاموشی بخش مهمی از ظرفیت انرژی هسته‌ای فرانسه است ممکن است سال‌ها یقه استقلال انرژی فرانسه را بگیرد کما این‌که به‌دلیل کاهش تولید برق، این انرژی مشکلات زیادی را ایجاد کرده که مهم‌ترین آن، نجومی شدن قبوض برق فرانسوی‌هاست.
بحرانی که عمیق می‌شود
صنعت هسته‌ای فرانسه که عمدتا در دهه 1980 ساخته شده برای دهه‌ها با کمبود سرمایه‌گذاری مواجه بوده است. کارشناسان می‌گویند با بازنشستگی یا نقل‌مکان افراد متخصص، این صنعت نیروهای ارزشمند خود را از دست داده که توانایی فرانسه را برای حفظ نیروگاه‌های موجود یا ساخت نیروگاه‌های جدید کاهش می‌دهد. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «فرانسه به‌جای صادرات برق به بریتانیا، ایتالیا و سایر کشورهای اروپایی که از انرژی روسیه برای تولید بخشی از برق خود استفاده می‌کنند، با چشم انداز نگران‌کننده‌ای مواجه است که قطعا خاموشی‌های گسترده‌ای را در زمستان امسال رقم می‌زند. چنین چالشی وقتی در کنار کاهش صادرات گاز روسیه به فرانسه قرار بگیرد، باید انتظار داشت که این کشور و همچنین کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا، اتریش و هلند گزینه‌ای جز «بازگشت تلخ به زغال‌سنگ» نداشته باشند.
سلام کربن!
فروپاشی همزمان ظرفیت تولید انرژی هسته‌ای فرانسه و کاهش صادرات انرژی روسیه به اروپا بیانگر فاجعه‌ای برای برنامه‌های بلند‌پروازانه اروپا در کربن‌زدایی است. چند ماه پیش رهبران اتحادیه اروپا توافق کرده بودند که در راستای تحقق «قاره عاری از کربن» تا سال ۲۰۵۰، انرژی هسته‌ای توسعه یابد. این موضوع قبل از حاصل شدن توافق، باعث بحث و جدل‌های عمیق در داخل اتحادیه اروپا شده بود. آلمان و شماری دیگر از کشورها استدلال کرده بودند که انرژی هسته‌ای نباید در برنامه‌های تامین منابع انرژی سبز قرار گیرد چرا که به استخراج اورانیوم و دفع زباله‌های اتمی رادیو اکتیو نیاز دارد. حتی اگر فرانسه بتواند ناوگان هسته‌ای خود را احیا و راه‌اندازی کند (یک شاهکار بسیار بعید)، بعید است که اروپا بتواند به برنامه‌ریزی زغال‌سنگ ادامه دهد، زیرا آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داده که روسیه ممکن است به‌زودی قطع کامل جریان گاز طبیعی خود به اروپا را عملیاتی کند. بازگشت اروپا به زغال‌سنگ، دم‌دست‌ترین راهکار اتحادیه اروپا برای کاهش تاثیرات بحران انرژی در این قاره است.
وحید حاجی‌پور - دبیر گروه اقتصاد
