بررسی نتایج پژوهش‌های جدید در مورد اثربخشی کولونوسکوپی در گفت‌وگو با فوق‌تخصص گوارش
پردردسر اما ضروری
سرطان روده بزرگ از بیماری‌های رو به افزایشی است که برخی عوامل در سبک زندگی امروزی مانند کم‌تحرکی، غذاهای فرآوری‌شده و آلودگی هوا، احتمال ابتلا به آن را برای بشر افزایش داده است. برای پیشگیری و تشخیص این بیماری، کولونوسکوپی از موثرترین ابزارهای پزشکی مدرن است. با وجود این اخیرا مطالعه جدید و گسترده‌ای که نتایج آن در مجله پزشکی نیوانگلند منتشر شده است، مزایای واقعی غربالگری کولونوسکوپی برای سرطان روده بزرگ را زیر سؤال برده است. بااین‌حال متخصصان و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، معتقدند که کولونوسکوپی هنوز از ابزارهای کلیدی در پیشگیری و تشخیص سرطان روده بزرگ است و این یافته‌ها نباید کسی را از غربالگری منصرف کند. متخصصان می‌گویند کولونوسکوپی از بهترین ابزارهایی است که ما نه‌فقط برای تشخیص و پیشگیری از سرطان کولورکتال، بلکه برای تشخیص سایر بیماری‌های روده در اختیار داریم.
کارآزمایی تصادفی
برای مشاهده دقیق‌تر اثربخشی کولونوسکوپی بر پیشگیری از سرطان روده‌بزرگ و مرگ ناشی از بیماری، گروهی از محققان نروژی در پژوهش جدیدی نوعی کارآزمایی تصادفی در مورد سرطان روده‌بزرگ انجام دادند. نتیجه مطالعه این بود که کولونوسکوپی بروز سرطان را تا 31درصد و خطر مرگ ناشی از سرطان روده‌بزرگ را تا 50درصد کاهش می‌دهد؛ اعدادی که نسبت به مطالعات قبلی میزان کمتری را نشان می‌دهد. بنابراین درست است که این میزان از نتایج با آمارهای قبلی متفاوت است اما مایکل برتهاور، پژوهشگر هدایت‌کننده این مطالعه و متخصص گوارش در بیمارستان دانشگاه اسلو می‌گوید: «من فکر می‌کنم قبل از این مطالعه، میزان اثربخشی خیلی خوشبینانه تصور می‌شد اما حتی اگر این میزان 50درصد یا کمتر هم باشد هنوز بسیار دلگرم‌کننده است.»
غربالگری در ایران
دکتر فره‌وش با بیان این‌که غربالگری سرطان روده‌بزرگ در ایران برای افراد بالای 50 سال ضروری در نظر گرفته شده و این موضوع بسیار اهمیت دارد، به جام‌جم می‌گوید: «کولونوسکوپی نه‌فقط ابزار غربالگری سرطان روده‌بزرگ است بلکه ابزار تشخیصی ضروری برای سایر بیماری‌ها مانند بیماری التهابی روده، پلیپ‌ها، خونریزی از مقعد علت‌یابی در کسانی که به دلیل نامشخص کم‌خونی دارند و بررسی بیشتر علائم مختلف گوارشی است.» وی می‌افزاید: «توصیه ما برای افراد بالای 50 سال، افراد کم‌تحرک مثل کارمندان و روستاییان و به‌خصوص افراد شهرنشین این است که تا حد امکان آزمایش کولونوسکوپی را انجام دهند. حتی کسانی که بین اعضای خانواده درجه یک و 2 خود مبتلایان به سرطان روده‌بزرگ دارند، 10سال زودتر از سنی که بستگان‌شان به سرطان مبتلا شدند، برای انجام کولونوسکوپی اقدام کنند. ضمن این‌که باید توجه داشت برخی بیماری‌ها مانند پولیپ روده، سرطان سینه و رحم خطر ابتلا به سرطان روده‌بزرگ را افزایش می‌دهد.» در نهایت باید به این نکته توجه داشته باشیم که سرطان روده‌بزرگ درصورت تشخیص زودهنگام، قابل درمان است اما اگر برای تشخیص دیر اقدام کنیم، به احتمال زیاد آسیب‌های ایجادشده جبران‌پذیر نخواهد بود و همچنان بهترین روش غربالگری و تشخیص درخصوص این سرطان، کولونوسکوپی است؛ حتی اگر آن‌قدرها که فکرش را می‌کردیم اثربخش نباشد!
حمیدرضا قنبریها - گروه دانش و سلامت
