رویداد انقراض «پرمین-تریاس» که با نام مرگ بزرگ نیز شناخته می‌شود، بزرگ‌ترین انقراض دسته‌جمعی در تاریخ زمین‌شناسی بود که بین 83تا 97درصد از همه گونه‌های حیات روی زمین را از بین برد. اگرچه علت دقیق آن مورد بحث است، فعالیت‌های آتشفشانی شدیدی که احتمالا سیاره را بسیار گرم کرده است، به عنوان مقصر اصلی آن معرفی می‌شود. اما به‌‌رغم برخورد سیارک‌ها و تشعشعات فضایی، زندگی تقریبا چهار میلیارد سال است که روی زمین ادامه دارد. سیاره ما وارد ششمین انقراض دسته‌جمعی می‌شود، در حالی که موجی از فعالیت‌های انسانی، هزاران گونه را از بین برده است. این سؤال مطرح است که فرآیند گرمایش زمین چگونه صورت می‌گیرد یا این‌که آیا ممکن است خود زمین بتواند خودش را بازسازی کند؟ به نظر می‌رسد پاسخ می‌تواند تا حدی عجیب‌تر از آن چیزی باشد که تصور می‌شود. تحقیقات جدید در مجله ساینس ادونسس نشان می‌دهد، طی صدها هزار سال زمین می‌تواند دمای خود را تنظیم کند. به عبارت دیگر، فرآیندهای زمین‌شناسی در مقیاس بزرگ وجود دارند که به نظر می‌رسد دی‌اکسید‌کربن را در بازه‌های زمانی طولانی‌مدت جذب می‌کنند. با این حال، چنین مقیاس‌های زمانی برای تصحیح افزایش ناگهانی دی‌اکسید‌کربن ناشی از سوخت‌های فسیلی بسیار طولانی است. در نتیجه این مکانیسم، ما را از تغییرات آب‌وهوایی نجات نخواهد داد.

سیستم طلایی زمین 
دو محقق مؤسسه فناوری ماساچوست در کمبریج، کنستانتین آرنشیت و دنیل روتمن، داده‌ها را از مجموعه متعدد دمای کره زمین در ۶۶میلیون سال گذشته، خرد کردند. این اطلاعات که مربوط به دیرین اقلیم‌شناسی است، شامل هسته‌های یخی قطب جنوب و ترکیب شیمیایی فسیل‌های دریایی ماقبل تاریخ بوده و می‌توانند چیزهای زیادی در مورد چگونگی جو زمین در گذشته‌های دور به ما بگویند. این دو دانشمند، الگویی قوی پیدا کردند که نشان می‌دهد زمین برای حفظ دمای خود از حلقه‌های بازخورد در محدوده‌ زمانی که حیات می‌تواند تکوین ‌یابد، استفاده می‌کند. اما این بازیابی در طول صدها هزار سال اتفاق می‌افتد و در حالی که می‌تواند تغییرات آب‌وهوای ناشی از فعالیت‌های انسان را به حالت قبل بازگرداند، به این زودی‌ها اتفاق نخواهد افتاد، پس به ما کمکی نخواهد کرد. یافته جدید دانشمندان، پیامدهای بزرگی برای درک ما از گذشته دارد. همچنین توضیح می‌دهد چگونه گرمایش جهانی آینده خانه ما را شکل می‌دهد. درضمن به اضافه شدن موارد مورد نیاز برای جست‌وجوی بهتر سیارات فراخورشیدی محل سکونت بیگانگان کمک می‌کند.

حل یک تناقض 
این یافته همچنین به توضیح تناقضی که برای اولین بار توسط اخترشناسان کارل ساگان و جورج مولن در سال1972 میلادی پیشنهاد شد کمک کرده است. اساسا خورشید ما در 4.5میلیارد سال پیش بسیار کوچک‌تر و سردتر بوده است. بر اساس درک کنونی ما از چرخه زندگی ستارگان، در آن زمان خورشید حدود 30درصد کم‌نورتر از امروز بوده است. این به نوبه خود، زمین را برای آب مایع بسیار سرد می‌کرد و در نتیجه مانع شکل‌گیری حیات می‌شد، اما بدیهی است این اتفاق افتاده است. پس چگونه دنیای سنگی ما خود را برای میزبانی حیات آماده کرد؟
به نظر می‌رسد پاسخ در چگونگی چرخش کربن در سیاره باشد. یک نظریه این است که وقتی سیاره ما برای اولین بار شکل گرفت، جوی پر از دی‌اکسیدکربن داشت که به آن اجازه می‌داد گرما را جذب کند، حتی با این‌که خورشید سردتر بود.
فرآیند پیچیده‌ای که به هوازدگی سیلیکات معروف است، دی‌اکسیدکربن را از اتمسفر حذف و آن را در کف اقیانوس مدفون می‌کند. این باعث می‌شود با گذشت زمان، سیاره خنک شود. سپس، مواردی مانند فوران‌های آتشفشانی بزرگ، دی‌اکسیدکربن بیشتری را در هوا پمپ و دوباره سیاره را گرم می‌کند. بنابراین زمین در طول اعصار، بین  دمای خیلی سرد و خیلی گرم تعادل برقرار کرده است و توضیح می‌دهد چرا برخی زمین را سیاره طلایی می‌نامند.
ما انسان‌ها اراده آزاد داریم تا با اصلاح سیاست‌، مصرف و انتخاب‌های‌مان دمای سیاره را کنترل کنیم. اما از طرفی اگر ما با ایجاد تغییرات شدید آن‌قدر بر این سیستم‌های طبیعی غلبه کنیم که نتوانند تعادل دمای زمین را حفظ کنند، نه تنها دیگر به حالت قبل باز نخواهد گشت بلکه برای همیشه تبدیل به سیاره‌ای مانند مریخ خواهد شد.

حمیدرضا قنبریها - گروه دانش و سلامت