کتاب‌های آموزشی در قالب تصویر
عبدالرضا فیروزان، تهیه‌کننده و کارگردان درباره تولید برنامه قلم و بیان به جام‌جم می‌گوید: این برنامه هر روز ساعت 17 و 30 دقیقه از شبکه آموزش پخش می‌شود و تا شهریور ماه هم دارد. این برنامه از سال 99 روی آنتن رفته است. قبل از قلم و بیان برنامه‌ای با نام فرصتی برای همه را داشتم که مجموعه ترویجی و تبلیغی برای سوادآموزان بود و آنها را تشویق می‌کرد تا این‌که بعد از شیوع کرونا تصمیم گرفتیم مجموعه‌ای به نام قلم و بیان ویژه سوادآموزان دوره انتقال تولید کنیم. یعنی کسانی که دوره مقدماتی را گذرانده و تا پنجم ابتدایی درس خواندند. به همین دلیل برنامه قلم و بیان فرصتی را در اختیار این دست از عزیزان گذاشته تا این دوره را سپری کنند. از سوی دیگر ما کتاب‌های این دوره را به شکل تصویری در آوردیم تا برای سوادآموزان هم جذابیت داشته باشد. برای این دوران شش کتاب فارسی، معارف اسلامی، قرآن، علوم اجتماعی، علوم تجربی و ریاضی را آموزش می‌دهیم.
وی ادامه می‌دهد: البته برای این کار یک فیلمنامه کامل آموزشی از کتاب ها با حضور یک گروه کارشناس نوشته شد تا دروسی که آموزش می‌دهیم مثمر‌ثمر باشد. برای انتخاب آموزش دهندگان به سوادآموزان از 60 نفر تست گرفتیم و از میان آنها شش نفر که بهترین‌ها بودند، انتخاب کردیم که توانایی بهتری نسبت به بقیه داشتند.
قبل از شروع ضبط هم کارگاه آموزشی برای معلمان گذاشتیم تا در دوره آموزشی با دوربین بیشتر مانوس شوند و بدانند تصویربردار، صدابردار و ... چطور در استودیو مستقر هستند و برنامه ضبط می‌شود.
طراحی 6 استودیو
این تهیه‌کننده و کارگردان درباره طراحی بخش‌های دکور و استودیو می‌گوید: ما برای این برنامه شش استودیو طراحی کردیم که در یک مدرسه این کار را انجام دادیم. مدرسه اتاق‌های بزرگی داشت و به همین دلیل استودیوهای متفاوتی برای ضبط درس‌ها در این مدرسه بنا کردیم که البته دکور زمان زیادی از ما گرفت، زیرا بر مبنای درسی که آموزش داده می‌شد، دکور هم طراحی می‌شد. به عنوان مثال اگر درس قرآن در استودیو تدریس می‌شد، از کتیبه و ... برای طراحی استفاده کرده بودیم. همچنین کار با چهار دوربین ضبط می‌شد.
وی درباره تفاوت این برنامه با مدرسه تلویزیونی می‌گوید: ما در این برنامه صرفا بحث تدریس را نداریم و برای بخش های مرتبط با درسی که آموزش داده می‌شود، موشن گرافیک، فیلم های کوتاه، انیمیشن و حتی تیتراژ متفاوت تهیه کردیم تا برای مخاطبان هم جذاب باشد و هم دورس آنها را خسته نکند. بنابراین از شیوه جدید آموزش همراه با تصویر استفاده کردیم.
پخش از شبکه‌های استانی
فیروزان بازخورد مخاطبان را مثبت ارزیابی می‌کند و می‌گوید: خوشبختانه این برنامه در میان سوادآموزان با اقبال گسترده‌ای رو‌به‌رو شده است و حتی سوادآموزان عکس‌هایی به برنامه ارسال کردند که مشغول تماشا و یادگیری دروس هستند. همچنین به غیر از شبکه آموزش همه شبکه‌های استانی با چند روز تاخیر این برنامه را پخش می‌کنند و بازخورد از سراسر کشور داریم. بعد از تفاهم و تعامل صورت گرفته این برنامه از همه شبکه‌های استانی روانه آنتن می‌شود و همین کار را برای فراگیران راحت کرده، زیرا اگر در ساعتی که برنامه پخش می‌شود، ندیده باشند می‌توانند از طریق تلوبیون و شبکه‌های استانی دنبال کنند. بازخورد این برنامه در میان مدیران هم خیلی خوب بوده، زیرا اولین بار است که این اتفاق رخ داده است.
این تهیه‌کننده می‌افزاید: زمانی که ساعت برنامه تغییر کرد با گلایه مخاطبان رو‌به‌رو بودیم که می‌گفتند برنامه‌هایشان را برای همان ساعت تنظیم کرده بودند. همین موارد نشان می‌دهد برنامه قلم و بیان مورد اقبال مردم است. همچنین در فضای مجازی برای سوادآموزان بارگذاری می شود و سوادآموزان می‌توانند سوالات‌شان را بفرستند. من از دکتر احمدی مدیر شبکه آموزش، دکتر کجوری مدیر گروه آموزش‌های رسمی شبکه، شاپور محمدزاده رئیس سازمان نهضت سوادآموزی  و دیگر مدیران قدردانی می‌کنم که به ما کمک کردند تا این مجموعه تهیه و روانه آنتن شود. همچنین ما برای این برنامه ناظر آموزشی و ناظر علمی داریم که همه 24 ساعته پای کار بودند. سعی کردیم با رعایت پروتکل بهداشتی این برنامه را ضبط و پخش کنیم.
مفاهیم گردشگری در قالب مستند
وی درباره این‌که از چه راهکارهایی استفاده کردید تا برنامه سوادآموزان را ترغیب کند تا سوادشان را ارتقا بدهند؟ توضیح می‌دهد: در نوشتن طرح درس و آموزش آن به سوادآموزان از شیوه مفهومی استفاده کردیم. به عنوان مثال اگر مبحث درس علوم اجتماعی گردشگری بود، صرفا به کتاب اکتفا نکردیم و از چند کشور مستندهایی ساختیم تا مفهوم گردشگری را به بهترین شکل آموزش بدهیم. یا برای دروس قرآنی و معارفی از بیانات مقام معظم رهبری و صحبت‌های حجت‌الاسلام قرائتی بهره بردیم و بخش‌های متنوع را در برنامه قرار دادیم تا علاقه را در میان علاقه شکل بدهیم. حتی این برنامه ویژه کسانی که چنین مباحثی را فراموش کرده‌اند هم کاربرد دارد. در بخش مرزهای خشکی و آبی با تصویر نشان دادیم که گاهی مرز میان دو کشور فقط یک مغازه است و کاملا این طرف و آن طرف دو کشور جداگانه محسوب می شود.
فیروزان تاکید می‌کند: برای آموزش به سوادآموزان به سراغ معلمان ارزشمند رفتیم به ویژه برای تدریس قرآن دکتر نباتی و دکتر خداییان بهره بردیم که هر دو از معلمان ارزشمند این حوزه هستند و در همه شبکه‌های تلویزیون برنامه دارند. در مجموع برای تدریس هر درس از شیوه‌های منحصر به فرد بهره بردیم تا برای مخاطب جذاب باشد.