گزارشی از توانمندیهای فناوران دانشبنیان در پنجمین نمایشگاه حملونقل، لجستیک و صنایع وابسته
ابتکارهای دانشبنیان برای رفع مشکلات حملونقل
توسعه بستر حملونقل، از مهمترین زیرساختها برای کشورهای در حال توسعه محسوب میشود. بستری که محدود به جاده نیست و حوزههای مختلف حملونقل ریلی، دریایی و هوایی را در بر میگیرد. پنجمین نمایشگاه حملونقل، لجستیک و صنایع وابسته که از 28 تا 30 آذر 1400 در مصلای امامخمینی(ره) برگزار شد، فرصت خوبی برای آشنایی با دستاوردهای شرکتهای دانشبنیانی بود که در حاشیه نمایشگاه با چیدمانی نامناسب در کنار غرفههای ترخیص گمرکی، تبلیغاتی، غرفه معرفی اسکوتر و نشریات خودرویی به شکلی کاملا مهجور آماده معرفی دستاوردهای خود به بازدیدکنندگان بودند. از آنجا که بهدلیل اطلاعرسانی ضعیف میزان استقبال از نمایشگاه بسیار پایین بود، تلاش کردهایم در گفتوگو با فناوران سه شرکت دانشبنیان فعال در زمینههای ریلی، ترافیکی و وسایل پرنده، توانمندیهای آنها را در حل معضلات کلان کشور بیشتر بررسی کنیم.
وجود موانع احتمالی روی ریلهای راهآهن همواره ازجمله خطراتی است که ایمنی حملونقل در صنعت ریلی را تهدید میکند. در این رابطه شرکتهای دانشبنیان برای حل این مشکل گامهای اساسی برداشتهاند. ازجمله شرکت دانشبنیان اتورو که در غرفهای به معرفی دستاوردهای این مجموعه برای حل مشکل موانع ریلی پرداخته بود و البته محصولات دیگری برای ارتقای ایمنی رانندگی را نیز ارائه میکرد.
مدیرعامل این شرکت با اعلام اینکه همه اعضای تیم ما متشکل از دانشجویان کارشناسی ارشد مکاترونیک دانشگاه تهران هستند، گفت: «شرکت اتورو با دو محصول در این نمایشگاه شرکت کرده است؛ اولی محصول مانعیاب ریلی که به سفارش راهآهن جمهوری اسلامی طراحی شده و در حال توسعه است. این سامانه قابلیت تشخیص موانع از فاصله دو کیلومتری را دارد. درصورتیکه مانعی روی ریل باشد، به لکوموتیوران هشدار میدهد ترمز بگیرد. چون خطترمز لکوموتیوهای ما حدود 1200 متر است، به ما سفارش دادند این سامانه در فاصله دو کیلومتری مانع را تشخیص دهد که لکوموتیوران زمان تصمیمگیری داشته باشد.»
مهندس امین اباذری در ادامه افزود: «سامانه دومی که طراحی کردیم و به نمونه صنعتی رسیده است، سامانه کمکراننده پیشرفته است که جزو الزامات استاندارد 85گانه است و از سال 97 تصویب شده بود که در خودروهای سنگین به کار گرفته شود. البته در سه سال گذشته بهدلیل وجود تحریمها، به شرکتهای خودروسازی برای تهیه و نصب آن، فرصت داده شده بود. ولی از یکم مهر امسال دوباره الزام برقرار شده و هیچ خودروی سنگینی حق شمارهگذاری بدون سامانه کمکراننده ندارد. ما توانستیم این سامانه را بومیسازی کرده و در اختیار شرکتها قرار دهیم. این سامانه سه زیرمجموعه اساسی دارد: سامانه هشدار انحراف از مسیر، سامانه ترمز اضطراری و سامانه بررسی هشیاری و توجه راننده به جاده که سختافزار و نرمافزار این سامانهها صددرصد تولید داخل است و فقط قطعات الکترونیک بهدلیل نبود فناوری ساخت آنها، از خارج تهیه میشود.
وی افزود: «کارکرد سامانه کمکراننده به این شکل است که زاویه سر راننده بررسی میشود، از این جهت که جاده را نگاه کند و پلک راننده هم بررسی میشود که باز باشد. نحوه رانندگی و اینکه در هنگام تعویض لاین، از راهنما استفاده میکند یا نه، ترمز شدید میگیرد یا نه، اینکه آیا فاصله طولی را رعایت میکند و خوابآلوده بودن یا نبودن راننده، همه این اطلاعات بررسی و ذخیره میشود و ضمن هشدار به راننده، امکان ارسال آن به پلیس راهنمایی و رانندگی یا در صورت وجود مدیریت ناوگان، به آنجا نیز وجود دارد. این سامانه میتواند 77درصد تصادفهایی را پوشش دهد که بهدلیل رعایتنکردن فاصله طولی، خوابآلودگی راننده و انحراف از مسیر است. برای نمونه طبق شرایط استاندارد، اگر شتاب به شکلی باشد که امکان تصادف وجود داشته باشد، سامانه بهصورت خودکار گاز را قطع میکند و در صورتی که راننده اقدامی نکند، سامانه خودکار ترمز میگیرد.»
مهندس اباذری با اعلام اینکه هیچ محصول داخلی صنعتیشده در این زمینه وجود ندارد، در نتیجه محصول ما رقیب داخلی ندارد، در مورد رقیب خارجی افزود: «قیمت محصول ما کمتر از یکچهارم نمونه خارجی است که البته با وجود تحریمها امکان تهیه همان نیز وجود ندارد.»
مدیرعامل شرکت اتورو در مورد چشمانداز توسعه محصولات این شرکت به جامجم گفت: «محصول بعدی ما برای خودروهای سواری است و ساماندهی است که خودرو را مابین خطوط نگه میدارد. این سامانه سرعت خودرو را با خودروی جلویی تطبیق میدهد و قابل نصب روی خودروهای سواری است که فرمان برقی دارند. آزمایشهای این سامانه در حال انجام است و در آینده نزدیک تجاریسازی میشود. این سامانه در حال تست، سطح دو خودران و سامانه هشدار ما که به نمونه صنعتی رسیده، سطح یک خودران است. بیشتر شرکتهای خارجی الان در سطح 2 خودران هستند و این سامانهها آینده خودروسازی را میسازند.»
راهکارهای فناورانه برای بهبود پرواز پهپادهای عمودپرواز
حوزه پهپادها و وسایل حرتی پرنده از جمله حوزههای پیشرو و فناورانه بحث لجستیک در سالهای اخیر بوده که خوشبختانه شرکتهای دانشبنیان در این زمینه توانستهاند بسیاری از فناوریهای مربوطه را در کشور بومیسازی کنند.
مهندس سامان بنیادی، پژوهشگر حوزه حملونقل و فارغالتحصیل مهندس مکانیک رشته هواپیما با اشاره به اینکه از کودکی علاقه زیادی به وسیلههای حرکتی داشته، گفت: «بیش از 10سال است که در زمینه انواع وسیلهها به صورت آزمایشی در حال فعالیت هستم و چون رشته خودم هواپیما بوده، روی این وسیلههای جدید در حال کار هستم، بلکه در چند سال آینده این مسیر باز شود و بهعنوان محصول بتوانیم از این وسیلهها در داخل کشور استفاده کنیم.»
وی در مورد زمینه فعالیت شرکت موتورسازان هزاره سوم بیان کرد: «تاکنون هیچ محصولی در این شرکت تجاریسازی نشده، زیرا وسایلی که ما ارائه میکنیم، پیش از این وجود خارجی نداشته، در نتیجه هیچکدام مهندسی معکوس یا کپیکاری نیست. ما پلهپله بهصورت پژوهشی و آزمایشی روی این محصولات کار میکنیم، چون بدون لحاظ مقررات امکان بلندشدن وسیله پرنده از زمین وجود ندارد و در حال حاضر مقرراتی نیز در این زمینه تدوین نشده است. کارشناسان سازمان هواپیمایی کشوری در تلاشند مقرراتی بهشکل پژوهشی، در راستا و به موازات ساخت این وسیلهها تدوین شود.»
مهندس بنیادی در مورد محصولی که شرکت موتورسازان هزاره سوم در نمایشگاه ارائه کرده، افزود: «نام این وسیله آستراست که در زمره وسایل عمودپرواز با سرنشین در حال معرفیشدن هستند. البته کشورهای مختلف و حتی کشورهای حوزه خلیجفارس این نوع وسیلهها را معرفی کرده و حتی با آن پرواز میکنند اما آنها هم در حال تدوین قوانین در این مورد هستند، زیرا نمیتوان قوانین هواپیماها را در این وسایل لحاظ کرد و باید مقررات جدیدی به سازمانهای هوانوردی همه کشورهای دنیا اضافه شود. در طراحی نهایی این وسیله باید 300کیلو تراست (نیروی بالابرنده وسیله پرنده) داشته باشد، زیرا برای بلندشدن روی 50 درصد تراست آن یعنی 150کیلوگرم حساب میشود که نیمی از این 150کیلوگرم وزن خود پرنده و نیمی هم میشود وزن عادی یک انسان. این وسیله در حال حاضر 70کیلوگرم تراست دارد و ما پلهپله در حال افزایش هستیم. اینگونه وسایل مانند پهپادها و فوقسبکها هستند و آنها تا 10هزار پا میروند، اما این نسل جدید نیاز ندارند تا آن ارتفاع بالا بروند و اگر نیازی احساس شود از لحاظ عملیاتی میتوان این کار را انجام داد. در مورد مدت زمان پرواز نیز هر وسیلهای که عمودی از زمین بلند میشود، در مقایسه با وسایلی که برای بلندشدن یک تا دو کیلومتر روی باند حرکت میکنند تا به حالت برخاستن برسند، انرژی بیشتری نیاز دارند. همین مسأله باعث میشود زمان پرواز این وسیلهها 15تا 20دقیقه باشد که از لحاظ مسافت حدود 10تا15کیلومتر میشود. البته با نسل جدید باتریها راهکارهایی وجود دارد که میتوان این مسافت را بیشتر کرد. قطعات اصلی آسترا مثل موتورها، رایانه و لوازم الکترونیکی وارد میشود. البته نه اینکه دانش ساخت آن نباشد، بلکه این وسایل تا حالا نبوده و اگر قرار به ساخت آن در داخل کشور باشد، عزیزانی هستند که از قبل اعلام کردهاند میتوانند آن قطعات را بسازند.»
از مدیرعامل شرکت موتورسازان هزاره سوم خواستیم کمی بیشتر در مورد نسل جدید وسایل پرنده برایمان توضیح دهد، وی در پاسخ با بیان اینکه از زمان اختراع هواپیما برخی دانشمندان اعتقاد داشتند در پرواز با هواپیما که اصطلاحا به آن اتوبوس هوایی میگفتند، پرواز لمس نمیشود و پرواز باید شخصیتر باشد، گفت: «هواپیما 500 سال قبل از برادران رایت قدمت داشت و قبل از آنها سالها طرحهای اولیه وسایل هوایی توسط دانشمندان کار شد، اما برادران رایت بودند که برای اولین بار توانستند فرامین درستی را لحاظ کنند و به مدت یک دقیقه پرواز صحیح داشته باشند. اما بعد از هواپیماها و با پیشرفت فناوری، خصوصا بعد از اینکه همهچیز رایانهمحور شد؛ به موج چهارم تحول رسیدیم که بحث هوش مصنوعی است. در این موج، پرندههای با سرنشین تولید میشود که نیازی به فرودگاه ندارند و میتوانند خصوصیتر باشند.»
سامانههای پلاکخوان و ترافیکی
راهکار مدیریت هوشمند شهری
در بین شرکتهای دانشبنیان، آنها که از دل دانشگاهها برآمدهاند معمولا محصولاتی منحصربهفرد و خلاقانه را راهی بازار میکنند. از جمله آنها شرکت دانشبنیان سامانههای هوشمند سپهر شریف است که اعضای آن را یک تیم 40 نفره از مهندسان و فارغالتحصیلان دانشگاههای مختلف تشکیل میدهند و محل آن در دانشگاه صنعتیشریف است و با 9 محصول دانشبنیان در این نمایشگاه شرکت کردهبود.
مدیرعامل شرکت سامانههای هوشمند سپهر شریف در مورد محصولات ارائه شده این شرکت در نمایشگاه به جامجم گفت: «محصولات شرکت سامانههای هوشمند سپهر شریف در زمینه سامانههای پلاکخوان، سامانههای سرعتسنج و سامانههای ثبت تخلف است که همه را بومیسازی کردهایم. در گذشته تجهیزاتی که مورد نیاز پردازشگر است، در پایین دکل قرار میگرفت یا تصویر به محل کنترل میآمد و پردازش میشد اما توانستیم تمام این تجهیزات را در داخل دوربینها قرار دهیم. استفاده از فناوریهای جدید و استفاده از سختافزارهایی که گروه طراحی کرده، باعث شد پردازشها خیلی سریعتر و در محل انجام شود، طوری که توانستیم یک سطح فناوری را از لحاظ پیادهسازی در داخل کشور جابهجا کنیم و در سامانههای مختلف توانستهایم تائیدیههای بینالمللی و داخلی را بگیریم.»
مهندس پارسا پناهی در مورد ویژگی محصولات ارائه شده، بیان کرد: «محصولات ما شامل سامانههای خودرویی است که در بحث پارک حاشیهای، تخلفهایی مثل پارک دوبل، تخلف توقف در ایستگاه آتشنشانی یا توقف در میادین را ثبت میکند. یکسری از پروژههای ما برای نیروی انتظامی است، مثلا برای تشخیص خودروهای سرقتی و خودروهای تحت تعقیب، یک دوربین کوچک روی خودروی گشتی پلیس نصب میشود، تمام پلاکها را با با پایگاه داده مقایسه میکند و در صورتی که خودرویی تحت تعقیب باشد یا حکم دادگاه روی خودرویی باشد، هشدار داده میشود. از دیگر محصولات ما میتوان به دوربینهای پلاکخوان اشاره کرد که در طرح ترافیک، آلودگی هوا و خطوط بیآرتی یا تونلها استفاده میشود. همچنین دوربینهای مدیریت تقاطع داریم که به محض اینکه خودرویی از چراغ قرمز عبور میکند، فلاش میزند. دوربینهای راداری و سرعتسنج داریم که اگر خودرویی سرعتش از حدی بالاتر برود، آن را ثبت میکند. همچنین در بحث سامانهها، نرمافزارهای ترافیک و سنجش داده را داریم. نرمافزارهای نظارتی داریم که روی دوربینهای نظارتی سطح شهر نصب میشود، دوربین را بهصورت هوشمند در اختیار میگیرد و اگر مثلا خودرویی تخلف پارک ممنوع داشتهباشد، دوربین بهصورت هوشمندانه زوم کرده و جریمه میکند و برمیگردد. محصول دیگرمان سامانه سامیار است که در بحث دوربینهای نظارتی آنالیز ترافیک را انجام میدهد. یعنی با استفاده از دوربینها نگاه میکند در خیابان چه تعداد خودرو عبور کرده و تردد به چه صورت است. سبک است یا سنگین و چقدر ماشین در صف است و بیشتر ماشینها از کدام قسمت خیابان عبور میکنند.»
وی در مورد مزایای رقابتی محصولات شرکت سامانههای هوشمند سپهر شریف به جامجم گفت: «محصولات ما نمونه خارجی ندارند اما خیلی از محصولاتمان را در مجلههای خارجی معرفی کردهایم و همیشه به عنوان سریعترین و ارزانترین سامانهها به ثبت رساندهایم و از لحاظ قیمت رقیب خارجی نداریم. در بین شرکتهای داخلی نیز رقیبان ما از لحاظ قیمت و نرمافزار شکست میخورند و معمولا در مناقصات دوربینهای ما نسبت به رقیب دوم 30 درصد ارزانتر است. البته یکی از مسائلی که موجب میشود تا رقیب خارجی نداشته باشیم، پشتیبانی بومی ماست. در بازار ترافیک دوربینهای خارجی جای رقابت ندارند، چون نمیتوانند خودشان را بهروز کنند و شرکتی که اینها را وارد کرده نیز نمیتواند هزینه کند و به همین دلیل دوربین بعد از دو سه سال از کار افتاده میشود و چون پشتیبانی نمیشود، شهرداریها از اینها استفاده نمیکنند. در حال حاضر نیز بسیاری از شرکتها محصولات ما را میخرند و لوگوی خودشان را روی محصولات میزنند و میفروشند.»