نمونههایی از برترین محصولات فناورانه ایرانی که امسال مشتریانی خارج از مرزهای ایران پیدا کردند
طلوع دانشبنیانها در اوج تحریم
«شگفتزدگی جراح اندونزیایی در برابر ربات جراح ایرانی»، «صادرات سامانه گندزدایی آب دانشبنیان ایرانی به امارات»، «موفقیت یک شرکت فناور در صادرات ماسکهای ایرانی به 3 کشور دنیا»، «صادرات قطعی محصولات دانشبنیان به ۴ کشور و ایجاد خطوط مونتاژ و تولید در ۵ کشور» نمونههایی از دهها خبری است که از موفقیت شرکتهای دانشبنیان در آخرین سال قرن چهاردهم که از سوی رهبر معظم انقلاب، سال «تولید، مانعزداییها و پشتیبانیها» نامگذاری شده بود، به گوشمان رسید. موفقیتهایی که نهتنها نشاندهنده توانمندی کشور در عرصه تولید فناوریهای پیشرفته بود، بلکه نوید از رسیدن به مرحله باروری محصولات پیشرفته و حضور پررنگشان در بازارهای جهانی میداد. یادمان نرود این موفقیتها در سالی به دست آمده که از یک سو کرونا و موجهای پیاپیاش بسیاری از تولیدکنندگان را با چالشهای فراوانی روبهرو کرد و از سوی دیگر در پی تحریمهایی که علیه کشور وضع شد، همچنان تبادلات بینالمللی و به ویژه تبادلات مالی، دشواریها و مشکلات متعددی را به همراه داشته است. واقعیت این است که تا همین چند سال پیش وقتی اسم دانشبنیانها به گوشمان میخورد، تصوری از یک مجموعه با بدنهای نحیف اما سرشار از اشتیاق و تلاش دانشجویان و فارغالتحصیلان در عرصه توسعه فناوری در کشور در ذهنمان نقش میبست، اما حالا به جایی رسیدهایم که اقتصاد دانشبنیان سهم قابل تأملی در جلوگیری از خروج ارز داشته و حتی میلیونها دلار ارزآوری برای کشور دارد. اکنون این درخت به بار نشسته که هنوز در ابتدای سالهای جوانی است، به مراقبت و تقویت پیوسته نیاز دارد تا بتوانیم همگام با پیشرفت فناوری در دنیا، جایگاهی را که به دست آوردهایم حفظ کرده و حتی روزبهروز ارتقا دهیم. در ادامه با فناوران چهار شرکتدانشبنیان که در سال 1400 موفق شدند محصولات فناورانه خود را راهی بازارهای بینالمللی کنند گفتوگو کردهایم تا راز موفقیت آنها در تجاریسازی محصولاتشان در فراتر از مرزها را واکاوی کنیم.
به اندونزی رسید
سامانه جراحی رباتیک سینا مدل فِلِکس، امکان انجام عملهای جراحی لاپاروسکوپی بهروش رباتیک از راه دور را فراهم میکند. از لحاظ عملکرد ربات سینا کاملا مشابه تنها نمونه خارجی، یعنی ربات جراح آمریکایی «داوینچی» است اما طراحی مفهومی و معماری خود ربات کاملا منحصربهفرد و براساس طراحی مهندسان ایرانی انجام شده و تاکنون برای بخشهای مختلف این ربات گواهیهای ثبت اختراع متعددی در کشورهای مختلف ازجمله ایالاتمتحده و چین اخذ شده است. این سامانه رباتیک که تابستان امسال اولین عملجراحی پیشبالینیاش را با انجام عمل عقیمسازی سگی زنده با موفقیت گذرانده بود، آذر1400 به اندونزی صادر شد تا با نصب در دو مرکز آموزشی امکان آموزش جراحان اندونزیایی را فراهم کند.
دکتر علیرضا میرباقری، عضو هیأتعلمی دانشگاه علومپزشکی تهران و مجری طرح این سامانه جراحی رباتیک درخصوص چگونگی موفقیت این شرکت در صادرات محصول حتی پیش از تکمیل مرحله کارآزمایی بالینی به جامجم میگوید: «سال1398 زمانی که وزیر بهداشت اندونزی به ایران آمد و از پژوهشکده فناوریهای و تجهیزات پیشرفته پزشکی بازدید کرد، با ربات جراح سینا آشنا شد و از آنجا که خودش جراح بود همانجا عملکرد دستگاه را امتحان کرد و خیلی علاقهمند شد که از این دستگاه برای اندونزی خریداری کند. از آنجا که ربات جراح سینا قیمتی معادل یکسوم داوینچی و هزینه لوازم مصرفی و تعمیر و نگهداری آن یکپنجم تا یکدهم داوینچی است، توجه وزیر بهداشت اندونزی را بهشدت جلب کرد و قرار شد پس از بررسیهای دو جراح اندونزیایی که بیشترین تعداد عمل جراحی رباتیک با ربات داوینچی را داشتند و تأیید عملکرد ربات، اندونزی چند دستگاه ربات خریداری کند و همانجا مطالعات پیش بالینی و بالینی را پیش ببرند و مجوزهای مورد نیاز را برایش صادر کنند. آذر1400 دو دستگاه از این ربات در دو شهر اندونزی نصبشد.»
دستگاه تست فیلتر هوا برای تولید ماسکهای تنفسی به بازار تایلند رفت
دستگاه تست فیلتر هوا برای بررسی کارایی و میزان عبور هوا از فیلترهای هوا چه در فیلترهای صنعتی و خودرو و چه در ماسکهای تنفسی بهکار میرود و بر پایه استانداردهای مختلف میزان کارایی فیلتر را برآورد میکند. نادر نادری، مدیرعامل شرکت دانشبنیان فناوران نانو مقیاس درخصوص چگونگی تولید این محصول فناورانه توضیح میدهد: «نمونه رایج این محصول در دنیا در شرکتی در ایالاتمتحده تولید میشود که ما برای بررسی کارایی فیلترهای تولیدی خود در خط تولیدمان به این دستگاه نیاز داشتیم اما بهدلیل مشکلات ناشی از تحریمها موفق به خریداری این دستگاه نشدیم. به همین دلیل تصمیم به بومیسازی آن گرفتیم تا هم برای فرآیندهای تولیدی شرکت از آن استفاده کنیم هم بهعنوان یکی از محصولات شرکت آن را تولید و عرضه کنیم.»
وی درخصوص چگونگی راهیابی این محصول به بازار تایلند تصریح میکند: «همان سال که این دستگاه تولید شد، گروهی تجاری از تایلند برای بررسی و خریداری محصول دیگر شرکت به نام دستگاه «الکتروریسی» که تولیدکننده نانوالیاف مورد استفاده در فیلترهای هواست به ایران آمدند و در جریان بازدیدشان با این دستگاه نیز آشنا شدند. در ادامه سال99 وارد قرارداد شدیم و امسال موفق به تحویل این سفارش به تایلند شدیم.»
نادری با اشاره تفاوت قیمت چشمگیر این دستگاه با نمونههای مشابه خارجی تصریح میکند: «واقعیت این است که نمونههای خارجی این محصول با قیمتی معادل 100هزار دلار در بازار عرضه میشوند که تقریبا 5/2برابر بیشتر از قیمتنهایی محصول ماست. ما این محصول را به قیمت 39هزار دلار با کیفیتی معادل نمونههای خارجی و مطابق با استانداردهای بینالمللی عرضه کردیم.»
فناوران نانو مقیاس در حال مذاکراتی برای صادرات این دستگاه به سایر کشورهاست، همچنین دستگاه الکتروریسی این شرکت به کره، چین، مالزی، ترکیه صادرشده و قرارداد صادرات آن به ایتالیا و تایلند نیز منعقد شده است.
در مان جوانسازی پوست
در ترکیه و اسپانیا با محصول ایرانی
فناوران شرکت دانشبنیان مرساطب که از سال89 فعالیت خود را در زمینه تجهیزات پزشکی آغاز کردهاند، پس از مطالعه و پژوهش بازار تجهیزات پزشکی متوجه کمبودهایی در حوزه تولید تجهیزات تخصصی رادیوفرکانس و دستگاههای پزشکی با کاربری پزشکی در کشور میشوند. فتاح حایری دراینباره توضیح میدهد: «در بررسیهایی که داشتیم متوجه شدیم که بیش از 70درصد دستگاههای درمان بیماریهای پوستی و زیبایی مورد استفاده در کشور وارداتی بودند. با شناسایی این نیاز تحقیق و توسعه تجهیزات زیبایی را آغاز کردیم و پس از سه سال تحقیق و کارآزمایی بالینی درنهایت از سال97 موفق به ارائه تجاری محصولات خود در بازار شدیم. از آنجا که فناوریهای مورداستفاده در این محصولات همگام با توسعه فناوریهای حوزه پوست و زیبایی در دنیا بود به یکی از شرکتهای پیشگام در این حوزه تبدیل شده و سالانه معادل یک میلیون دلار از خروج ارز از کشور جلوگیری کردهایم.»
سبد محصولات این مجموعه دانشبنیان که اکنون یکی از شرکتهای مطرح تولیدکننده تجهیزات پزشکی پوستی و زیبایی در کشور بهشمار میرود، شامل چهار محصول است و در سالجاری وارد بازارهای جهانی نیز شدهاند. حایری درخصوص صادرات این محصولات توضیح میدهد: «امسال پس از اخذ مجوزهای لازم و گواهیCE اروپا، موفق به صادرات 40دستگاه از دو محصول اصلی خود به کشورهای ترکیه و اسپانیا شدهایم که در مجموع 200هزار دلار ارزآوری برای کشور به همراه داشته است.اسپانیا یکی از معتبرترین کشورها در زمینه تجهیزات درمان پوستی و صادراتی است و ما اولین شرکت ایرانی هستیم که موفق به صادرات محصول در زمینه زیبایی به اسپانیا شدیم. ترکیه نیز بازار گستردهای برای محصولات حوزه پوستومو و زنان دارد و با بررسیهایی که برای ارزیابی ورود به بازار بینالملل داشتیم این دو کشور را بهعنوان مقصد اول صادرات در نظر گرفتیم.»
صادرات دستگاه گندزدایی آب به امارات برای پرورش ماهی
فارغ از مصرف شهری یا صنعتی، گندزدایی برای جلوگیری از رشد باکتریهای مضر و همچنین پیشگیری از انسداد لولههای انتقال آب بر اثر رشد جلبکها از مراحل جدانشدنی آمادهسازی آب بهشمار میرود. با وجود این که استفاده از گاز کلر از رایجترین شیوههای گندزدایی است با توجه به مضرات و خطرات احتمالی استفاده از این گاز، کاربرد این روش در سالهای اخیر بسیار محدود شده است.
شرکت دانشبنیان آتیهپردازان ظهور شریف با استفاده از دانش و تخصص فناوران داخلی سالهاست که در زمینه بومیسازی سامانههای گندزدایی الکتروکلریناتور آب شور در کشور مشغول فعالیت است و درحالحاضر بهعنوان تنها شرکت ایرانی در جمع ده تولیدکننده مطرح الکتروکلریناتور آب دریا قرار گرفته است.
به گفته دکتر مهدی شفیعی، مدیرعامل این مجموعه دانشبنیان، محصول این شرکت علاوه بر این که نسبت به نمونههای مشابه جهانی عمر بالاتری برای انجام واکنشهای الکترولیزی را دارد، توان واکنشپذیری بالاتری در آن لحاظ شده است. این مزیت در کنار قیمت رقابتی این محصول موجب شد مجموعه آتیهپردازان ظهور شریف در ابتدای سال1400 موفق به عقد قراردادی با یک شرکت پرورش آبزیان در امارات متحدهعربی شود و براساس آن این محصول دانشبنیان برای گندزدایی آب دریا متناسب با نیاز آبزیان پرورشی این مزرعه بزرگ پرورش آبزیان استفاده شود. این مجموعه درحالحاضر علاوه بر صادراتی که به امارات داشته در مراحل نهایی مذاکره با چین نیز قرار دارد. همچنین درحال مذاکره با شرکتهای برخی دیگر از کشورهای منطقه ازجمله قطر، عمان و کویت نیز هستند. به گفته مدیرعامل این مجموعه در صورتی که شرایط لازم برای حضور در بازارهای خارجی برای محصولات این مجموعه هموار باشد در افق بلندمدت چهارتاپنج سال امکان ارزآوری قابلتوجهی تا سقف سالانه40تا50میلیون دلار برای کشور وجود دارد.