منبعی ارزشمند برای پژوهشگران دفاعمقدس
کتاب «فیلم نگار اسارت» با موضوع معرفی آثار تولید شده در سینما درباره اسارت به کوشش مسعود دهنمکی تهیه و تالیف و توسط موسسه فرهنگی - هنری شهید آوینی در سال84 چاپ و منتشر شده و در بازار کتاب عرضه گردیده است. موسسه فرهنگی -هنری شهید آوینی سال84 با همکاری و حمایت موسسه پیام آزادگان اقدام به انتشار مجموعه کتابهایی با عنوان «فرهنگ نامه اسارت» کرد. هدف از این اقدام آن بود که علاوه بر ایجاد امکان مراجعه آسان پژوهشگران به منابع و مآخذ موجود درباره اسارت و آزادگان از قبیل کتاب، مقالات و یادداشتهای جراید، فیلم، عکس، تصویر و... زمینه آشنایی و دسترسی آنان با مستندات و منابع تحقیق نیز فراهم آید.این موسسه در گام اول به معرفی کتابهای منتشرشده در زمینه آزادگان پرداخت و جلد اول این مجموعه با عنوان کتابشناسی اسارت به چاپ رسید و در مرحله بعد یادداشتها و مقالات مندرج در روزنامهها و جراید که مرتبط با موضوع اسارت و آزادگان بود در کتابی به نام آزادگان درجراید گردآوری شد.
فیلم نگار اسارت در بردارنده اسامی و مشخصات 140فیلم و اثر سینمایی است که در متن و حاشیه آنها نشانهای از اسارت و اسرا دیده میشود و در دو بخش ایرانی و خارجی ارائه گردیده است.مسعود دهنمکی به عنوان گردآورنده این مجموعه در مقدمه کتاب حاضر درباره علت و چرایی تالیف این کتاب دارد: «... ضرورت پرداختن و نیز فراهم آوردن قالبی مرجع گونه برای آن دسته از فیلم هایی که در سینمای ایران و سایرکشورها پیرامون موضوعی چون اسارت ساخته شدهاند.»
فیلم نگار اسارت از دو فصل تشکیل شده است که فصل اول آن اختصاص به معرفی آثار تولید شده در سینمای ایران دارد و در دومین فصل اطلاعات فیلمهای ساخته شده که کشورهای دیگر جهان به مخاطب عرضه گردیده است.در فصل اول با عنوان فیلمهای ایرانی چهل اثر سینمایی تولید شده در کشور (تا زمان انتشار کتاب)به زعم مولف مرتبط با موضوع اسیر و اسارت بوده گردآوری و معرفی شده است.وی در ابتدای فصل اول طی یادداشتی با عنوان آسیبشناسی تصویر اسارت در سینمای معاصر ایران به بررسی موضوع اسارت و آزادگان در فیلمهای ایرانی میپردازد.نویسنده در نوشتههای خود توفیق نیافتن سینمای ایران در ترسیم و ارائه تصویری واقعی و ملموس از زندگی اسیران ایرانی در سالهای اسارت را مورد توجه قرار داده و از نگاه خود علل آن را برشمرده است.وی ضعف مفرط فیلمنامهنویسان و فیلمسازان ایرانی در شناخت رفتارهای فردی و جمعی عنصر ایرانی را اصلیترین کاستی سینمای ایران در تشریح موضوع اسارت میداند و به عبارت دیگر نداشتن درک و شناخت عوامل اصلی تولید فیلم از زندگی اسرای ایرانی و بیگانگی با رفتارها و احساسات درونی فردی و جمعی آنان در ایام اسارت در اسارتگاههای عراق، اصلیترین دلیل در توفیق نیافتن فیلمهای ایرانی در برقراری ارتباط با تماشاگران است.مولف پس از این یادداشت به معرفی 40فیلم ایرانی مرتبط با موضوع اسارت و آزادگان به ترتیب حروف الفبا میپردازد.روش کار نویسنده در کتاب حاضر برای معرفی آثار سینمایی ایرانی با موضوع اسارت بدین گونه است که ابتدا نام فیلم و اطلاعات مهم مربوط به عوامل و دستاندرکاران تولید هرفیلم مانند کارگردان، فیلمنامه نویس، تدوینگر، بازیگران، موسیقی، سال ساخت، مدت زمان فیلم، تهیهکننده و... اعلام شده و پس آن خلاصه داستان فیلم درج گردیده است.در پایان نیز اثر سینمایی از نظر ویژگیهای کیفی و کمبودها و کاستیها مورد نقد و بررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفته است.بیشتر آثار معرفی شده درفصل اول به لحاظ مضمون و محتوا ارتباطی با موضوع اسارت و آزادگان ندارند و همانگونه که دهنمکی در نوشته خود اذعان کرده، سینمای ایران در زمینه اسارت از عملکرد مناسبی برخوردار نیست. جای تاسف است که در فهرست 40 فیلم ایرانی، تعداد آثاری که مضمون و محتوای اصلی آن موضوع اسارت و آزادگان باشد مانند بوی پیراهن یوسف، کیمیا، مردی شبیه باران، بازگشت پرستوها و.... به زحمت به تعداد انگشتان دو دست میرسد که این مطلب نشانگر (بیانگر) مهجور و مغفول ماندن یاد و خاطره عزیزان آزاده نزد مسئولان فرهنگی و نهادهای سینمایی کشور به ویژه اهل هنر و سینماست.