رئیس جمهور ترکیه انتخابات زودتر از موعد برگزار میکند
رقابت اردوغان با رقیب نامرئی
رجب طیب اردوغان روزهای آرامی را سپری نمیکند. افزایش شدید تورم در ترکیه از یک سو و تشدید منازعات آنکارا با بازیگرانی مانند آتن در ناتو، سبب شده تا موقعیت رئیسجمهور ترکیه در نظرسنجیها طی ماههای گذشته متزلزل شود اما عدم اتحاد احزاب مخالف و حذف مهمترین رقیب اردوغان یعنی اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول توسط دادستانی کل ترکیه به اتهام فساد مالی از صحنه انتخابات، رئیس جمهورترکیه را بر آن ساخته است تا با برگزاری انتخابات زودهنگام، از ضعف اپوزیسیون خود برای تمدید حضور خود در مسند ریاست جمهوری استفاده کند.
رجب طیب اردوغان از برگزاری زودهنگام انتخابات ریاستجمهوری و پارلمانی ترکیه خبر داده است. این در حالی است که نامزدی خود اردوغان از نظر قانونی مناقشهبرانگیز و انتخاب مجدد او نامشخص است. همچنین کاندیداهای اپوزیسیون ترکیه هنوز اعلام نشده است.رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه اعلام کرد که انتخابات ریاستجمهوری و پارلمانی که قرار بود در ماه ژوئن (خرداد) صورت گیرد، حدود یک ماه زودتر در ۱۴ می (۱۴ اردیبهشت) برگزار میشود.
به گزارش خبرگزاری دولتی آناتولی، اردوغان در نشستی با رأیدهندگان جوان در بورسای غربی ترکیه گفت، او خدا را شکر میکند که در انتخاباتی که در ۱۴می برگزار میشود، شرکت خواهد کرد و جوانانی که برای اولین بار رأی میدهند او را همراهی خواهند کرد. اردوغان مدعی شده است این اقدام، مصداق برگزاری یک انتخابات زودهنگام نیست و صرفا از این طریق خواسته تا زمان برگزاری انتخابات خرداد، تداخلی با امتحانات دانشآموزان نداشته باشد. این ادعای اردوغان از سوی اپوزیسیون سیاسی وی مضحکانه خوانده شده است، زیرا آنها میگویند اردوغان میتوانست انتخابات را پس از برگزاری امتحانات مدارس برگزار کند.
بازی مرگ و زندگی برای اردوغان
واقعیت این است که انتخابات ریاست جمهوری پیش رو، بازی مرگ و زندگی برای اردوغان محسوب میشود. این انتخابات به مثابه آزمونی برای اردوغان تلقی میشود که ۲۰سال در قدرت بوده است. او در سال ۲۰۰۳ بهعنوان نخستوزیر انتخاب شد و از سال ۲۰۱۴ مقام ریاستجمهوری را در اختیار دارد. انتخاب مجدد اردوغان نامشخص است. براساس نظرسنجیها، پیروزی او امری مسلم و قطعی نیست. او و دولت ائتلافیاش در وهله نخست بهدلیل تورم بالا تحت فشار هستند. در نظرسنجیها، حزب حاکم عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و شریک ائتلافی او، حزب ناسیونالیست افراطی حرکت ملی در حال حاضر اکثریت را ندارند اما وی امیدوار است که بتواند با استناد به حذف رقبای خود از احزاب رقیب و عدم اقبال عمومی نسبت به آنها بازی را به سود خود به پایان ببرد. به عبارت بهتر، اردوغان نیز بهدنبال جلب آرای سلبی در انتخابات ریاست جمهوری است و بهوضوح نسبت به عدم اقبال شهروندان نسبت به شخص خود وحزب عدالت و توسعه آگاه است. انتخابات زودهنگام میتواند یا با ۶۰ درصد آرای نمایندگان پارلمان یا با حکم رئیسجمهور برگزار شود. حزب حاکم عدالت و توسعه اسلامی ــ محافظهکار اردوغان، همراه با شریک ملیگرای افراطی خود در حال حاضر فقط دارای اکثریت ساده در پارلمان هستند.
اصرار اردوغان و انکار رقبا
اردوغان با این اظهارات مشخص کرد که قصد دارد برگزاری زودهنگام انتخابات را به تنهایی پیش ببرد. او به اینگونه احتمالا به بحث درباره نامزدی مجدد خود دامن خواهد زد. اپوزیسیون استدلال میکند، اردوغان که پیش از این در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ به ریاست جمهوری انتخاب شده بود، طبق قانون اساسی اجازه ندارد برای بار سوم نامزد شود. نامزدی برای دور سوم فقط در صورتی پیشبینی شده که پارلمان اجبار به برگزاری انتخابات زود هنگام کند. از نظر دولت ترکیه، مانعی برای نامزدی مجدد اردوغان وجود ندارد. دولت استدلال میکند که اردوغان در سال ۲۰۱۸ پس از اصلاح قانون اساسی، بهعنوان اولین رئیسجمهور در نظام جدید ریاست جمهوری انتخاب شده است. بنابراین دورههای قبلی او به حساب نمیآید. کارشناسان حقوق قانون اساسی ترکیه نیز در این مورد اختلاف نظر دارند.
رقیب اردوغان کیست؟
هنوز مشخص نیست اردوغان با چه کسی رقابت خواهد کرد. یک ائتلاف نیروهای اپوزیسیون متشکل از شش حزب هنوز نامزد خود را معرفی نکرده است. حزب حامی کردها، حزب دموکراتیک خلقها که در حال حاضر سومین حزب قدرتمند در پارلمان است در این ائتلاف حضور ندارد و میتواند نامزد مستقل خود را معرفی کند. صلاح الدین دمیرتاش، رهبر این حزب اکنون در زندان است و احزابی مانند جمهوریخواه خلق و حزب خوب که دوحزب اصلی رقیب اردوغان است، تمایلی نسبت به ائتلاف با حزب دموکراتیک خلق ندارند. در چنین شرایطی، تاکتیک انتخاباتی اردوغان حفظ اختلاف در بین رقبایش است. در انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 نیز رئیس جمهور ترکیه با استناد به همین اختلافات توانست در مسند قدرت بماند. اکنون درحالی که کمتر از چهار ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ترکیه زمان باقی مانده، رقیب اردوغان در انتخابات مشخص نیست. این همان خلأ و فرصتی است که رئیسجمهور ترکیه و همراهانش در حزب عدالت و توسعه (AKP) قصد دارند از آن نهایت استفاده را ببرد.
محمد علیزاده - گروه بینالملل
به گزارش خبرگزاری دولتی آناتولی، اردوغان در نشستی با رأیدهندگان جوان در بورسای غربی ترکیه گفت، او خدا را شکر میکند که در انتخاباتی که در ۱۴می برگزار میشود، شرکت خواهد کرد و جوانانی که برای اولین بار رأی میدهند او را همراهی خواهند کرد. اردوغان مدعی شده است این اقدام، مصداق برگزاری یک انتخابات زودهنگام نیست و صرفا از این طریق خواسته تا زمان برگزاری انتخابات خرداد، تداخلی با امتحانات دانشآموزان نداشته باشد. این ادعای اردوغان از سوی اپوزیسیون سیاسی وی مضحکانه خوانده شده است، زیرا آنها میگویند اردوغان میتوانست انتخابات را پس از برگزاری امتحانات مدارس برگزار کند.
بازی مرگ و زندگی برای اردوغان
واقعیت این است که انتخابات ریاست جمهوری پیش رو، بازی مرگ و زندگی برای اردوغان محسوب میشود. این انتخابات به مثابه آزمونی برای اردوغان تلقی میشود که ۲۰سال در قدرت بوده است. او در سال ۲۰۰۳ بهعنوان نخستوزیر انتخاب شد و از سال ۲۰۱۴ مقام ریاستجمهوری را در اختیار دارد. انتخاب مجدد اردوغان نامشخص است. براساس نظرسنجیها، پیروزی او امری مسلم و قطعی نیست. او و دولت ائتلافیاش در وهله نخست بهدلیل تورم بالا تحت فشار هستند. در نظرسنجیها، حزب حاکم عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و شریک ائتلافی او، حزب ناسیونالیست افراطی حرکت ملی در حال حاضر اکثریت را ندارند اما وی امیدوار است که بتواند با استناد به حذف رقبای خود از احزاب رقیب و عدم اقبال عمومی نسبت به آنها بازی را به سود خود به پایان ببرد. به عبارت بهتر، اردوغان نیز بهدنبال جلب آرای سلبی در انتخابات ریاست جمهوری است و بهوضوح نسبت به عدم اقبال شهروندان نسبت به شخص خود وحزب عدالت و توسعه آگاه است. انتخابات زودهنگام میتواند یا با ۶۰ درصد آرای نمایندگان پارلمان یا با حکم رئیسجمهور برگزار شود. حزب حاکم عدالت و توسعه اسلامی ــ محافظهکار اردوغان، همراه با شریک ملیگرای افراطی خود در حال حاضر فقط دارای اکثریت ساده در پارلمان هستند.
اصرار اردوغان و انکار رقبا
اردوغان با این اظهارات مشخص کرد که قصد دارد برگزاری زودهنگام انتخابات را به تنهایی پیش ببرد. او به اینگونه احتمالا به بحث درباره نامزدی مجدد خود دامن خواهد زد. اپوزیسیون استدلال میکند، اردوغان که پیش از این در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ به ریاست جمهوری انتخاب شده بود، طبق قانون اساسی اجازه ندارد برای بار سوم نامزد شود. نامزدی برای دور سوم فقط در صورتی پیشبینی شده که پارلمان اجبار به برگزاری انتخابات زود هنگام کند. از نظر دولت ترکیه، مانعی برای نامزدی مجدد اردوغان وجود ندارد. دولت استدلال میکند که اردوغان در سال ۲۰۱۸ پس از اصلاح قانون اساسی، بهعنوان اولین رئیسجمهور در نظام جدید ریاست جمهوری انتخاب شده است. بنابراین دورههای قبلی او به حساب نمیآید. کارشناسان حقوق قانون اساسی ترکیه نیز در این مورد اختلاف نظر دارند.
رقیب اردوغان کیست؟
هنوز مشخص نیست اردوغان با چه کسی رقابت خواهد کرد. یک ائتلاف نیروهای اپوزیسیون متشکل از شش حزب هنوز نامزد خود را معرفی نکرده است. حزب حامی کردها، حزب دموکراتیک خلقها که در حال حاضر سومین حزب قدرتمند در پارلمان است در این ائتلاف حضور ندارد و میتواند نامزد مستقل خود را معرفی کند. صلاح الدین دمیرتاش، رهبر این حزب اکنون در زندان است و احزابی مانند جمهوریخواه خلق و حزب خوب که دوحزب اصلی رقیب اردوغان است، تمایلی نسبت به ائتلاف با حزب دموکراتیک خلق ندارند. در چنین شرایطی، تاکتیک انتخاباتی اردوغان حفظ اختلاف در بین رقبایش است. در انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 نیز رئیس جمهور ترکیه با استناد به همین اختلافات توانست در مسند قدرت بماند. اکنون درحالی که کمتر از چهار ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ترکیه زمان باقی مانده، رقیب اردوغان در انتخابات مشخص نیست. این همان خلأ و فرصتی است که رئیسجمهور ترکیه و همراهانش در حزب عدالت و توسعه (AKP) قصد دارند از آن نهایت استفاده را ببرد.
محمد علیزاده - گروه بینالملل