گفتوگو با وحید شقاقی شهری، درباره شعارهای پرتعدادی که نامزدها در زمینه مسائل اقتصادی مطرح میکنند
اینها شعار است، برنامه نیست
داستان دائمی وعدههای عجیب و غریب نامزدهای انتخاباتی گویا این بار هم برای ریاستجمهوری 1400 در حال تکرار است. از زمان نامنویسی داوطلبان، تاکنون بارها از سوی نامزدها و هواداران آنها شنیده شد که این بار ماجرا با ادوار گذشته انتخابات متفاوت است و این دوره، زمان ارائه برنامه از سوی نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری است. مردم، رسانه و کارشناسان این بار انتظار داشتند برخلاف رویه گذشته نامزدها از برنامههای مدون خود برای حل مسائل و مشکلات اساسی کشور در حوزه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رونمایی کنند. نامزدها هم وعدههایی درباره انتشار منشور انتخاباتی خود که حاوی برنامههای مدون برای رفع معضلات کشور است، داده بودند اما از زمان مشخص شدن نامزدهایی که از صافی شورای نگهبان رد شدند و توانستند فرصت رقابت پیدا کنند و همچنین آغاز فعالیتهای تبلیغاتی تاکنون معلوم شد دوباره در روی همان پاشنه میچرخد و خبری از برنامههای مدون برای عرضه به صاحبنظران، اهالی رسانه و عموم مردم برای ارزیابی رویکردهای عملیاتی نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری 1400 نیست.
از زمان آغاز رقابتها تاکنون بارها شنیده شد نامزدی از واریز یارانه 450هزار تومانی گفت و دیگری از پرداخت وام 500میلیون تومانی برای اشتغال، ازدواج و مسکن زوجهای جوان سخن به میان آورد و کاندیدایی وعده داد تمام موانع تولید را برطرف خواهد کرد و نامزدی شعار داد نظام توزیع فوق هوشمند در سبد مطلوب غذایی با 13قلم کالا برقرار خواهد کرد و آن دیگری از سهمیهبندی تمامی حاملهای انرژی حرف زد و داوطلبی وعده ایجاد یک میلیون شغل را مطرح کرد. وعدههای ارائه شده البته شامل ایجاد تسهیلات در حوزههای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و سیاست خارجی بود اما با توجه به مشکلات موجود کشور، عمده شعارهای مطرح شده مربوط به مباحث اقتصادی بود.
گذشته از طرح شعارهای بدون برنامه و ترجیح شعار محوری بر برنامه محوری، نامزدها شاید متوجه اثرات نامطلوب این رویکردهای انتخاباتی روی جامعه مخاطب و مجموع رایدهندگان نباشند. حتما یکی از تبعات چنین رفتاری، زمینه را برای افزایش انتظارات در سطوح عمومی جامعه فراهم میکند و اگر نامزدی موفق به کسب اکثریت آرا شود دولت را به دست گیرد و نتواند این شعارها را محقق کنند، حاصلی جز تقلیل اعتماد ملی نسبت به یکی از ارکان حاکمیتی نظام نخواهد داشت.
دکتر وحید شقاقیشهری، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه خوازمی معتقد است هیچکدام از نامزدهای انتخابات برنامه اقتصادی خود را منتشر نکردند و اگر نامزدها برنامه دارند آن را در رسانههای عمومی منتشر کنند تا معلوم شود این نامزدها در حوزههای اقتصادی دنبال چه چیزی هستند و چه کاری میخواهند انجام دهند.
شقاقیشهری با بیان اینکه برنامه تعریف مشخص دارد، خاطرنشان کرد: برنامه مبتنی بر اولویتها، اهداف کمی، راهبردها، الزامات و منابع مالی مدنظر نوشته میشود. وقتی برنامه اقتصادی منتشر نشده نمیتوانیم متوجه شویم شعارهایی که نامزدها مطرح میکنند چقدر امکان تحقق دارد و آیا عملیاتی خواهد شد یا خیر. وقتی برنامه منتشر نشود شعارها هم به فراموشی سپرده میشود و امکان تحقق و راستیآزمایی و ارزیابی هم وجود ندارد. برنامههای نامزدها باید به جامعه نخبگان اقتصادی و مراکز علمی ارائه شود تا قابلیت ارزیابی و نقد علمی داشته باشد. شعارهای بدون برنامه، سندیت علمی ندارد.
وی با اشاره به برنامههای تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی گفت: حرفهای اقتصادی نامزدها فعلا در حد شعار و کلیدواژه باقی مانده و به همین دلیل هیچ سندیتی ندارد. برنامه باید مبتنی بر نحوه درمان و جراحی و اصلاحات ساختاری، منابع مالی لازم و اهداف کمی و راهبردی باشد و وقتی برنامهای ارائه نمیشود هیچکدام از این شعارها و مباحث مطرح شده نمیشود روی آن اتکای علمی کرد. تا وقتی برنامه مشخصی اعلام، منتشر و مکتوب نشود نمیتوانیم بگوییم برنامه چارچوب و مفهوم دارد.
شقاقیشهری با بیان اینکه اقتصاد ایران بیماریهای متعددی مثل بحران آب، جمعیت، صندوقهای بازنشستگی، نظام بانکی و در لایه پایین مسائلی از حیث نابرابری، بیکاری، آلودگی محیطزیست و... دارد، تصریح کرد: براساس بررسیای که انجام دادم حداقل با 20چالش و ابرچالش در عرصه اقتصاد کشور مواجهایم. اینها باید اولویتبندی شود. ما که نمیتوانیم همزمان هر 20بیماری را با هم درمان کنیم. این بیمار، توان جراحی و رفع این تعداد بیماری همزمان را ندارد. باید چالشها را اولویتبندی کرد و برای حل آن منابع مشخص شود و اصلاحات ساختاری انجام داد.
چالشی به نام انتخاب آگاهانه
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی: نمیتوان براساس مواجهه غیرعلمی، رئیسجمهور انتخاب کرد. رویکرد منطقی آن است که نامزدها برنامه خود را منتشر کنند و به نخبگان اقتصادی بدهند تا مورد نقد و بررسی قرار گیرد و آن موقع مردم آگاه شوند برنامه عملیاتی کدام نامزد برای حل بحران اقتصادی به واقعیت نزدیک است و درک درستی از شرایط اقتصاد ایران دارد. وقتی برنامهای از نامزدی نباشد، طبیعی است انتخاب توده مردم هم آگاهانه و عالمانه نخواهدبود.