بررسی دومین مناظره کاندیداهای انتخابات و انتقادهایی که به آن وارد شده است
چرا مناظره‌ها داغ نمی‌شود؟
در ارزیابی دومین مناظره انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری 1400، شاید مهم‌ترین نكته این باشد كه هنوز مردم نتوانسته‌اند ارزیابی درستی از برنامه‌های كاندیداها داشته باشند و همچنین برنامه‌های ارائه‌شده از سوی برخی از نامزدها هم فاقد جذابیت كافی برای مخاطبان است. هدف اصلی مناظره اقناع مخاطب است، اما تجربه دو مناظره گذشته برحسب برخی افكارسنجی‌ها، حاكی است برگزاری این مناظرات معدل خوبی برای قبولی در كارنامه ندارد. دلایل نبود این جذابیت از منظر متحوایی و همچنین شكل برگزاری مناظره قابل بررسی است.
برخی نامزدها اسیر كلیات‌اند
برخی از نامزدها همچنان در ارائه برنامه خود و انتقال پیام به مخاطب دچار ضعف عمده‌اند و گمان می‌كنند كه با طرح برخی مباحث كلی و همچنین مبهم‌گویی می‌توانند موفق به جلب آرای مردم شوند. در مناظرات باید مسائل از سوی كاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری به صورت شفاف، درست و منطقی بیان شود تا مردم را به یك تصمیم برساند. آنچه كه باعث وجه تمایز میان نامزدهای انتخاباتی می‌شود، توجه به مسائل اولویت‌دار كشور در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. برخی از نامزدها گرچه ممكن است توصیف روشنی از دردها و بیماری‌های جامعه داشته باشند، اما در مقام انتقال پیام به مخاطب، صرفا در همین شرح و توصیف باقی می‌مانند و خبری از ارائه نسخه‌ای برای علاج‌بخشی چالش‌های
پیش روی كشور نیست.
بیانیه‌خوانی سیاسی به جای پاسخگویی
در دومین مناظره باز هم شاهد بودیم كه برخی ازنامزدها به جای پاسخ به سوال مطرح شده، اقدام به روخوانی بیانیه سیاسی غیرمرتبط كردند. شاید تلقی دسته‌ای از كاندیداها این باشد كه ارائه چهره‌ای پیروز در این مناظرات، زمانی ممكن خواهد بود كه نامزدها چندان خود را درگیر بحث اصلی نكنند و پاسخ‌های كاملا بی‌ارتباط با سوالات بدهند و از فرصت مناظره هم برای بیان برخی نظرات و دیدگاه‌ها و ذوقیات سیاسی خود استفاده كنند. شاید آنها گمان می‌كنند كه در ایام تبلیغات انتخاباتی حرف‌هایی برای گفتن دارند و زمان برگزاری مناظره، این امكان را به آنها می‌دهد كه با استفاده از تریبون صدا و سیما و در حالی كه بخش زیادی از مردم مخاطب رسانه ملی هستند، به بیان آن حرف‌ها بپردازند. با هر هدف و نیتی كه این شیوه صورت بگیرد، تجربه نشان داده كه در پیش گرفتن چنین رویه‌ای، نه‌تنها به جلب آرای مردم برای نامزدها نخواهد انجامید كه زمینه را برای كاهش آرای كاندیداها نیز فراهم می‌كند.
فرهنگ، بخش مغفول مناظره دوم
قرار بود مناظره دوم، در مورد مباحث فرهنگی و اجتماعی باشد. اما محتوای گفت‌و‌گوها نشان داد كه باز اقتصاد است كه حرف اول را می‌زند. مناظره دوم تمام شد، اما مخاطبان بالاخره متوجه نشدند كه نامزدها چه برنامه و راهكاری برای حل مشكلات حوزه‌های فرهنگ و مباحث اجتماعی دارند. نامزدها به جای این‌كه درباره حل مشكلات حوزه فرهنگ بحث كنند، ترجیج دادند كه باز هم از اقتصاد حرف بزنند و سهم كمی را به فرهنگ اختصاص دهند. برخی از كاندیداها به جای طرح مباحث راهگشا در حوزه فرهنگی، صرفا با فهرست نام برخی از هنرمندان، گلایه كردند كه چرا به اهالی هنر بی‌توجهی شد و چرا به جای تمركز روی موسیقی سنتی، زمینه شیوع موسیقی رپ فراهم شد. نكته دیگر این‌كه، برخی از نامزدها با هدف به چالش كشیدن رقبای خود، باز هم به شیوه قدیمی روی آوردند و با طرح موضوعاتی چون گشت ارشاد و دل‌نگرانی برای اضطراب حاصل از ارسال پیامك حجاب برای برخی از بانوان تحصیلكرده، به نوعی قصد رقیب‌هراسی داشتند. به نظر می‌رسد كه این شیوه شاید برای دوره‌های گذشته جواب می‌داده، اما بعید است كه برای این دوره چنین حربه‌ای كارآمد باشد.
در كنار این مباحث محتوایی، مناظره دوم به لحاظ شكلی هم قابل ارزیابی است. نوع سوالات و زمان پاسخگویی از جمله مباحثی است كه حتی مورد انتقاد برخی از نامزدها نیز قرار گرفت.
كیفیت سوالات
یكی از انتقادات مهم در مناظره دوم این بود كه سوالات ارائه‌شده، به لحاظ تنوع و كیفیت از سطح مطلوبی برخوردار نیست و البته در این راستا برخی نوك اتهام را متوجه رسانه ملی كردند. برخی انتقاد می‌كنند كه برای برگزاری مناظره‌ای در سطح ملی و ارائه مباحث مهمی در حوزه كشورداری و چالش‌های پیش رو، طراحی سوالات باید به اهل فن سپرده شود و اهالی فرهنگ، اندیشه و اقتصاددانان در طراحی سوال مشاركت كنند. منتقدان البته این شیوه تهیه سوالات را متوجه صدا و سیما می‌دانند. این در حالی است كه طراحی پرسش‌های مرتبط با مناظرات در حیطه اختیارات شورای نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری است و در این شورا شخصیت‌های حقوقی مثل دادستان كل كشور، وزیر كشور، یكی از اعضای شورای نظارت بر صدا و سیما، یكی از اعضای حقوقدانان شورای نگهبان و همچنین رئیس صدا و سیما عضویت دارد. به عبارت دیگر رسانه ملی در این شورا یك نماینده دارد و نقشی فراتر از بقیه اعضا برای طراحی این سوالات ندارد. البته در عین حال می‌توان گفت كه توقع و انتظار بجا این است كه سوالات مربوط به مناظره انتخابات ریاست جمهوری، از كیفیت بهتری برخوردار باشد تا نامزدها در این مناظره، به ارائه راهكارهای خود درباره مسائل چالشی در سطح ملی بپردازند.
پاسخگویی در 3 دقیقه
وقتی قرار است نامزدهای انتخابات در مناظرات ضمن طرح دیدگاه‌های خود در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، برای حل معضلات اساسی كشور راهکاری ارائه دهند و در عین حال در مقام چالش با دیگر رقبای انتخاباتی، از قوت برنامه‌های خود بگویند و ضعف برنامه‌های رقیب را بر شمارند؛ به نظر می‌رسد كه در نظر گرفتن سه دقیقه برای پاسخگویی چندان كارساز نباشد. اساسا این دقایق مجالی برای طرح مباحث جدی فراهم نمی‌كند و نامزدها به‌ناچار به طرح موضوعات در همان حد كلیات بسنده می‌كنند و گفت‌و‌گوی جدی‌ای میان نامزدها در نمی‌گیرد. البته اگر احیانا بحث چالش‌برانگیزی هم شكل بگیرد، در همان سطح رد و بدل شدن گوشه و كنایه‌های سیاسی باقی می‌ماند.
برخی نامزدها اسیر كلیات‌اند
برخی از نامزدها همچنان در ارائه برنامه خود و انتقال پیام به مخاطب دچار ضعف عمده‌اند و گمان می‌كنند كه با طرح برخی مباحث كلی و همچنین مبهم‌گویی می‌توانند موفق به جلب آرای مردم شوند. در مناظرات باید مسائل از سوی كاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری به صورت شفاف، درست و منطقی بیان شود تا مردم را به یك تصمیم برساند. آنچه كه باعث وجه تمایز میان نامزدهای انتخاباتی می‌شود، توجه به مسائل اولویت‌دار كشور در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. برخی از نامزدها گرچه ممكن است توصیف روشنی از دردها و بیماری‌های جامعه داشته باشند، اما در مقام انتقال پیام به مخاطب، صرفا در همین شرح و توصیف باقی می‌مانند و خبری از ارائه نسخه‌ای برای علاج‌بخشی چالش‌های
پیش روی كشور نیست.
بیانیه‌خوانی سیاسی به جای پاسخگویی
در دومین مناظره باز هم شاهد بودیم كه برخی ازنامزدها به جای پاسخ به سوال مطرح شده، اقدام به روخوانی بیانیه سیاسی غیرمرتبط كردند. شاید تلقی دسته‌ای از كاندیداها این باشد كه ارائه چهره‌ای پیروز در این مناظرات، زمانی ممكن خواهد بود كه نامزدها چندان خود را درگیر بحث اصلی نكنند و پاسخ‌های كاملا بی‌ارتباط با سوالات بدهند و از فرصت مناظره هم برای بیان برخی نظرات و دیدگاه‌ها و ذوقیات سیاسی خود استفاده كنند. شاید آنها گمان می‌كنند كه در ایام تبلیغات انتخاباتی حرف‌هایی برای گفتن دارند و زمان برگزاری مناظره، این امكان را به آنها می‌دهد كه با استفاده از تریبون صدا و سیما و در حالی كه بخش زیادی از مردم مخاطب رسانه ملی هستند، به بیان آن حرف‌ها بپردازند. با هر هدف و نیتی كه این شیوه صورت بگیرد، تجربه نشان داده كه در پیش گرفتن چنین رویه‌ای، نه‌تنها به جلب آرای مردم برای نامزدها نخواهد انجامید كه زمینه را برای كاهش آرای كاندیداها نیز فراهم می‌كند.
فرهنگ، بخش مغفول مناظره دوم
قرار بود مناظره دوم، در مورد مباحث فرهنگی و اجتماعی باشد. اما محتوای گفت‌و‌گوها نشان داد كه باز اقتصاد است كه حرف اول را می‌زند. مناظره دوم تمام شد، اما مخاطبان بالاخره متوجه نشدند كه نامزدها چه برنامه و راهكاری برای حل مشكلات حوزه‌های فرهنگ و مباحث اجتماعی دارند. نامزدها به جای این‌كه درباره حل مشكلات حوزه فرهنگ بحث كنند، ترجیج دادند كه باز هم از اقتصاد حرف بزنند و سهم كمی را به فرهنگ اختصاص دهند. برخی از كاندیداها به جای طرح مباحث راهگشا در حوزه فرهنگی، صرفا با فهرست نام برخی از هنرمندان، گلایه كردند كه چرا به اهالی هنر بی‌توجهی شد و چرا به جای تمركز روی موسیقی سنتی، زمینه شیوع موسیقی رپ فراهم شد. نكته دیگر این‌كه، برخی از نامزدها با هدف به چالش كشیدن رقبای خود، باز هم به شیوه قدیمی روی آوردند و با طرح موضوعاتی چون گشت ارشاد و دل‌نگرانی برای اضطراب حاصل از ارسال پیامك حجاب برای برخی از بانوان تحصیلكرده، به نوعی قصد رقیب‌هراسی داشتند. به نظر می‌رسد كه این شیوه شاید برای دوره‌های گذشته جواب می‌داده، اما بعید است كه برای این دوره چنین حربه‌ای كارآمد باشد.
در كنار این مباحث محتوایی، مناظره دوم به لحاظ شكلی هم قابل ارزیابی است. نوع سوالات و زمان پاسخگویی از جمله مباحثی است كه حتی مورد انتقاد برخی از نامزدها نیز قرار گرفت.
كیفیت سوالات
یكی از انتقادات مهم در مناظره دوم این بود كه سوالات ارائه‌شده، به لحاظ تنوع و كیفیت از سطح مطلوبی برخوردار نیست و البته در این راستا برخی نوك اتهام را متوجه رسانه ملی كردند. برخی انتقاد می‌كنند كه برای برگزاری مناظره‌ای در سطح ملی و ارائه مباحث مهمی در حوزه كشورداری و چالش‌های پیش رو، طراحی سوالات باید به اهل فن سپرده شود و اهالی فرهنگ، اندیشه و اقتصاددانان در طراحی سوال مشاركت كنند. منتقدان البته این شیوه تهیه سوالات را متوجه صدا و سیما می‌دانند. این در حالی است كه طراحی پرسش‌های مرتبط با مناظرات در حیطه اختیارات شورای نظارت بر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری است و در این شورا شخصیت‌های حقوقی مثل دادستان كل كشور، وزیر كشور، یكی از اعضای شورای نظارت بر صدا و سیما، یكی از اعضای حقوقدانان شورای نگهبان و همچنین رئیس صدا و سیما عضویت دارد. به عبارت دیگر رسانه ملی در این شورا یك نماینده دارد و نقشی فراتر از بقیه اعضا برای طراحی این سوالات ندارد. البته در عین حال می‌توان گفت كه توقع و انتظار بجا این است كه سوالات مربوط به مناظره انتخابات ریاست جمهوری، از كیفیت بهتری برخوردار باشد تا نامزدها در این مناظره، به ارائه راهكارهای خود درباره مسائل چالشی در سطح ملی بپردازند.
پاسخگویی در 3 دقیقه
وقتی قرار است نامزدهای انتخابات در مناظرات ضمن طرح دیدگاه‌های خود در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، برای حل معضلات اساسی كشور راهکاری ارائه دهند و در عین حال در مقام چالش با دیگر رقبای انتخاباتی، از قوت برنامه‌های خود بگویند و ضعف برنامه‌های رقیب را بر شمارند؛ به نظر می‌رسد كه در نظر گرفتن سه دقیقه برای پاسخگویی چندان كارساز نباشد. اساسا این دقایق مجالی برای طرح مباحث جدی فراهم نمی‌كند و نامزدها به‌ناچار به طرح موضوعات در همان حد كلیات بسنده می‌كنند و گفت‌و‌گوی جدی‌ای میان نامزدها در نمی‌گیرد. البته اگر احیانا بحث چالش‌برانگیزی هم شكل بگیرد، در همان سطح رد و بدل شدن گوشه و كنایه‌های سیاسی باقی می‌ماند.
ضمیمه چار دیواری
تیتر خبرها
