کتانی‌ها علیه مصرف‌گرایی

کتانی‌ها علیه مصرف‌گرایی

علیرضا رأفتی روزنامه‌نگار

    «خیلی ماشین خوبیه. 20 سال برام ماشین بوده، 20 سال دیگه هم ماشینه ... .» آخرین بار این جمله را کی و از چه کسی شنیدید؟ احتمالا یا این جمله را تا به حال نشنیده‌اید یا اگر هم شنیده‌اید از کسی بوده که بالای 60 سال دارد و ماشینی که از آن حرف می‌زند یک ماشین قدیمی از یک برند معروف غربی است. احتمالا شما امروز از کسی نشنیده‌اید که من این ماشین را خریده‌ام تا 20 سال سوار شوم یا این پیراهن را خریده‌ام که سه سال تن کنم. به دلیل این‌که ما در زمانه «پست‌فوردیستی» زندگی می‌کنیم.
تفکر بنیانگذار کارخانه فورد این بود باید محصولی تولید کند که سال‌های سال قابل استفاده باشد و به قول بازاری‌ها آخ نگوید! جو آن روزگار هم همین بود. لباس‌ها هم طوری دوخته می‌شدند که سال‌های سال قابل استفاده باشند و اصلا رسم خرید لباس شب عید هم یک سرش می‌خورد به همین فرهنگ استفاده که سالی یک‌بار به خرید لباس نیاز بود.
اما تقویم که ورق خورد، زمان کم‌کم از روی فورد و اید‌ه محصولات ابدی‌اش رد شد و رسید به دورانی که آن را «پست‌فوردیستی» می‌نامند و دیگر کسی به دنبال استفاده طولانی‌مدت یک محصول نیست. دیگر مدهای مختلف هربار رو می‌شوند و یک محصول حتی اگر خراب نشده باشد، دیگر از دید مدگرایی قابل استفاده نیست. مردم به سمت مصرف‌گرایی رفته‌اند و مدام به دنبال آپشن جدید و فیس‌لیفت دوباره‌اند. خیلی از برندهای پوشاک، مثل زارا هم این بازار را غنیمت دیده‌اند و با تولید محصولات ارزان و کم‌عمر شعارشان را این قرار داده‌اند که شما قرار است لباس ارزان بخرید و هر دو سه ماه آن را دور بریزید و دوباره بخرید. حالا در این وانفسا یک استارت‌آپ آلمانی در 700 کیلومتری شهر برلین با شعار «کتانی‌ها را نجات دهیم» شروع به فعالیت کرده که کتانی با عمر 10 سال و یک‌بار تعمیر رایگان تولید می‌کند. این استارت‌آپ قصد دارد با تولید کتانی مقاوم و قابل‌تعمیر به جنگ مصرف‌گرایی در بازار پوشاک برود. این‌که چقدر موفق خواهد شد و آیا زمانه را به زمانه فورد می‌برد یا نه مساله‌ای است که باید چند سال دیگر از تقویم بپرسیم.