مرهم فناوری بومی بر زخمهای بیماران
یکی از چالشهای مهمی که همیشه در مورد درمان و بهبودی انواع زخمها وجود دارد، زمانبر بودن روند ترمیم زخم و مقابله با عفونتهای مختلف است. چند سالی است شرکتهای دانشبنیان در کشور مشغول تولید زخمپوشهایی هستند که بتواند در درمان سریعتر و محافظت از زخم در برابر عفونتها و آلودگیها موثر باشد. این شرکتها هرکدام از روشهای جدید و متنوعی برای درمان و ترمیم زخمها استفاده میکنند و اگر حمایتهای کافی را دریافت کنند، میتوانند کشور را از واردات زخمپوشهای خارجی بینیاز کنند. سالانه چند میلیون دلار ارز از کشور با هدف تأمین زخمپوشهای مختلف خارج میشود، محصولاتی که حالا با تلاش دانشمندان ایرانی، امکان داخلیسازی آنها فراهم شده است. در کنار محققان شرکتهای دانشبنیان، پژوهشگاهها و مراکز علمی هم در تولید و توسعه این محصول مهم پزشکی فعال شدهاند و بهنظر میرسد بهزودی کشور به کلی از واردات این نوع محصولات درمانی بینیاز شود. از طرفی این تنوع محصول و ظرفیتهای درمانی نهفته در آنها، فرصت مغتنمی را برای صادرات به کشورهای همسایه در اختیار کشور ما گذاشته است.
در دست داشتن فناوری ساخت دستگاههای تولید میکروالیاف زخمپوشها از حوزههای بسیار مهمی است که میتواند منجر به توانمندیهای بیشتر کشور در زمینه تولید زخمپوشها شود.
در این میان یکی از شرکتهای دانشبنیان مستقر در پارک فناوری پردیس توانسته است با دستگاه تَرریسی تولیدی خودش، زخمپوشهای پیشرفته لیفی تماما ایرانی به بازار عرضه کند. مهندسان پلیمر ایرانی که در این شرکت فعالیت دارند با به خدمت گرفتن نوعی پلیمر طبیعی به نام «آلژینات» با کاربریهای پزشکی و صنعتی توانستند زخمپوشهای ایرانی را بسازند. پانسمانهای لیفی یا فیبری بهدلیل ویژگی خاصی که در جذب رطوبت دارند برای زخمهای عفونتکرده و همینطور بیماران مبتلا به دیابت مناسب هستند. محققان این شرکت معتقدند نیاز کشور سالانه حدود یک میلیون زخمپوش برای درمان و ترمیم زخم بیماران است و وجود دو یا سه دستگاه تولیدکننده الیاف زخمپوشها میتواند این نیاز را پاسخ بدهد و از واردات محصولات خارجی به کشور جلوگیری کند. با توجه به اینکه هزینه تولید این محصولات در ایران بسیار پایینتر از وارد کردن نمونه خارجی است، توسعه برنامههای صادراتی در این حوزه بخش مهمی از فعالیتهای آینده این مجموعه دانشبنیان برای درآمدزایی و اشتغالآفرینی در کشور است.
ترمیم زخم با لارودرمانی، دستاورد جهاد دانشگاهی
«لاروتراپی» یا همان لارودرمانی یکی از موفقیتهای جهاد دانشگاهی در سالهای اخیر است که حوزه تحقیقاتی آن از حدود شش سال پیش آغاز شده و نخستین محصول لارو استریل کشور را تولید کرده است. در کارآزماییهای بالینی که تا به امروز صورت گرفته اثربخشی این محصول تایید شده است. با اینکه چنین محصولی میتواند برای بیمارانی که زخم و جراحت دارند بسیار مفید باشد اما تا پیش از تولید آن در کشور، امکان استفاده از آن وجود نداشت چون باید از لاروهای یکروزه برای این کار استفاده شود و امکان واردات رسمی آن وجود نداشت. لارودرمانی روشی قدیمی در طول تاریخ پزشکی است و حتی در دهههای 20و 30میلادی در دانشگاه جانهاپکینز ازسوی دکتر ویلیام بائر بهدلیل شیوع سل استخوانی و وجود نداشتن آنتیبیوتیک مناسب برای جراحیهای بدون بیهوشی یا زخمهای عمیق استفاده میشده است. کشف آنتیبیوتیک استفاده از لاروها را به فراموشی سپرد اما در اوایل قرن 21 محققان طی آزمایش و پژوهشهایشان به اثرات ویژه لارو برای ترمیم زخمها رسیدند. تا اینکه در سال 1394 محققان مرکز بافت و ترمیم زخم جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با همکاری حشرهشناسان دانشگاه علوم پزشکی تهران توانستند چرخه تولید و استریلسازی این شیوه درمانی را کامل و برای نخستینبار کلینیک تخصصی لارودرمانی را در کشور راهاندازی کنند. استفاده از لاروها میتواند سرعت ترمیم زخم را 50 درصد افزایش دهد و از آن طرف عوارض و هزینههای درمان برای بیماران بکاهد.
زخمپوش زیستتخریبپذیر جهاد دانشگاهی ابنسینا
«زخمپوش کایتوزانی پیشرفته آنتیباکتریال» محصول تلاش و تحقیقات پژوهشگران پژوهشگاه فناوریهای نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی ابنسیناست. پلیمر طبیعی کایتوزان دارای خواص ویژهای مانند زیستسازگاری و زیستتخریبپذیری مناسب و غیرسمی بودن است. استفاده این پلیمرهای طبیعی در تهیه انواع زخمپوشها برای درمان زخمهای حاد و مزمن است. نانوذرات بهکار رفته در این محصول بهدلیل زیستسازگاری، فعالیت آنتیباکتریال کمک به بازسازی پوست و غیرسمی بودن بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این زخمپوش میتواند برای زخمهای حاصل از جراحی با ترشحات کم تا متوسط، زخم بستر، زخمهای محل پیوند، انواع سوختگیها با درجههای پایین و زخم دیابتی مورد استفاده قرار بگیرد.بدون شک تولید و توسعه این زخمپوشها توان درمانی کشور در حوزه زخمها را بسیار بالا میبرد و قدرت صادرات ما را در انواع زخمپوشها افزایش میدهد. حمایت از چنین فناوریهایی نهتنها مرهمی بر زخم هموطنان است که توسعه آنها میتواند زمینهساز اشتغال و ارزآوری برای کشور در حوزه تولید محصولات فناورانه پزشکی باشد.
تولید زخمپوش دولایه بر پایه آنزیم زنبور، حاصل تلاش محققان اصفهانی
زخمپوش دولایه از پانسمانهای مورد نیاز است که سرعت ترمیم زخم را افزایش میدهد. محققان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان توانستهاند پانسمانهای دو لایه کیتوسان پلیکاپرولاکتون را به روش الکتروریسی تولید کنند. در این پژوهش یک زخمپوش دولایه پلیکاپرولاکتون و کیتوسان حاوی عصاره برهموم برای استفاده در کاربردهای ترمیمی زخم ایجاد شده است. برهموم یک ماده رزینی معروف است که زنبورها از شکوفهها و گیاهان مختلف جمعآوری کرده و با آنزیمهایشان، گرده گلها و موم ترکیب میشود. چنین زخمپوشهایی در درمان سوختگیها و همینطور زخمهای بیماران مبتلا به دیابت کاربرد دارد.
مریم ملی - گروه دانش و سلامت