بیماری‌های ویروسی مهمان‌های ناخوانده زمین
سازمان جهانی بهداشت برای دومین‌بار در دو سال گذشته وضعیت اضطراری جهانی اعلام کرده است؛ این بار برای بیماری آبله‌میمون که فقط در مدت چند هفته به دهها کشور سرایت و دههاهزار نفر را مبتلا کرده است. این طبقهبندی، مهم‌ترین و بالاترین هشداری است که این سازمان می‌تواند درپی افزایش موارد ابتلا در سراسر جهان، صادر کند. مدیرکل سازمان جهانی بهداشت معتقد است اعلامیه جهانی از سوی این سازمان می‌تواند در تسریع فرآیند واکسن‌سازی موثر باشد. دکتر ایزابلا اکرل، ویروس‌شناس بالینی در دانشگاه ژنو می‌گوید: «اعلام وضعیت اضطراری در شرایط فعلی می‌تواند به جلوگیری از وخیم‌تر شدن اوضاع کمک کند. بهتر است در چنین موقعیتی که هنوز ویروس در بین کودکان و زنان باردار مشاهده نشده وضعیت اضطراری اعلام شود تا این‌که اجازه دهیم زمان بگذرد و وضع بدتر شود.»
آبله‌میمون سال‌هاست در برخی کشورهای آفریقایی وضعیت نگران‌کننده‌ای دارد اما در هفته‌های اخیر در سراسر جهان شیوع پیدا کرده و تا امروز، موارد آن در 75 کشور جهان مشاهده شده است. موارد ابتلا به 16هزار نفر می‌رسد و تابه‌حال پنج نفر به دلیل ابتلا به این بیماری جان خود را از دست داده‌اند.
آبله‌میمون از کجا پیدایش شد؟
نام آبله‌میمون از سال ۱۹۵۸ که این بیماری بین میمون‌ها شناسایی شد برای آن انتخاب و از سال ۱۹۷۰ به بعد در بین انسان‌ها هم مشاهده شد. شایع‌ترین علامت‌های آبله‌میمون تب، سردرد، تورم و التهاب، کمردرد و درد عضلانی است. در بیشتر موارد زمانی که تب کاهش پیدا می‌کند بثورات پوستی خودش را نشان می‌دهد که بیشتر روی صورت و گردن است و کم‌کم در بدن گسترش پیدا می‌کند. حدود دو تا سه هفته زمان می‌برد که دوره این بیماری به انتها برسد.
راه‌های انتقال این بیماری به‌سادگی انتقال ویروس کرونا نیست اما مراقبت‌هایی نیاز دارد که باید جدی گرفته شود. آبله‌میمون هم می‌تواند از طریق انسان به انسان و هم از طریق حیوان به انسان منتقل شود.
تماس با مایعات بدن شامل مخاط، خون و آب‌دهان، تماس با ضایعات پوستی، تماس با لوازم شخصی فرد مبتلا، تماس رودرروی طولانی‌مدت، خوردن گوشتی که خوب پخته نشده باشد و تنفس طولانی در کنار افراد مبتلا می‌تواند احتمال ابتلا به آبله‌میمون را بالا ببرد.
در کنار این موارد به‌دلیل این‌که هنگام زایمان و رابطه جنسی تماس نزدیک برقرار می‌شود، احتمال انتقال آبله‌میمون هم وجود دارد. بااین‌حال این نکته از مواردی است که طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت هنوز نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارد.
جهان باید برای بیماری‌های ویروسی مجهز شود
طبق اطلاعاتی که سازمان جهانی بهداشت منتشر کرده است واکسن آبله می‌تواند تا حدود 85درصد در پیشگیری از ابتلا به آبله‌میمون موثر باشد. واکسن جدیدتری که سال 2019 برای پیشگیری از آبله‌میمون تاییدیه گرفت براساس یک ویروس ضعیف‌شده بود که هنوز هم امکان استفاده از آن وجود دارد. تام اینگلزبی، مدیر مرکز امنیت سلامت دانشگاه جانز هاپکینز می‌گوید: دردسرهای همه‌گیری کووید - 19 و افزایش آبله‌میمون‌ها باید به‌عنوان هشداری برای دولت‌ها باشد تا قبل از این‌که وضع خیلی وخیم شود، برای همه‌گیری‌های جدید آماده شوند. او معتقد است گرچه جهان از بحران بیماری‌های ویروسی خسته شده است باید بدانیم همه اینها جزو وضعیت جدید دنیای ماست و نیاز به توجه و تخصیص منابع زیاد دارد. ما به رویکرد جهانی برای تولید و ذخیره‌سازی واکسن‌ها و روش‌های درمانی کافی نیاز داریم که هنوز وجود ندارد. درواقع با توجه به نابودی جنگلها، تغییرات آب‌وهوایی و برهم‌خوردن نظم طبیعت، احتمال افزایش عوامل بیماریزا از حیوانات به انسان‌ها بسیار بیشتر از همیشه شده است. در دنیای فعلی ما یک ویروس در حال ظهور می‌تواند به‌سرعت از مرزهای داخلی کشورها فراتر رفته و به یک تهدید جهانی تبدیل شود، بنابراین آمادگی برای همهگیریها از مهم‌ترین ضروریاتی است که مسئولان هر کشوری باید اقدامات لازم را برایش انجام دهند.
مورد تایید شده آبله میمون در ایران نداریم
نگرانی‌های زیادی درباره این که بیماری آبله میمون به ایران وارد شده است یا نه وجود دارد که درباره آن با دکتر پیام طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری گفت‌و‌گو کردیم.
تا امروز مورد ابتلای قطعی به آبله میمون در کشور مشاهده شده است؟
خیر ما هیچ مورد ثابت شده‌ای نداریم. نمونه‌هایی که مشکوک به این بیماری بودند، برای انستیتو پاستور ارسال شده و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. خوشبختانه هیچ‌یک از این نمونه‌ها مربوط به آبله میمون نبوده‌است. وزارت بهداشت مسیری را در جریان این بیماری پیش گرفته است و اگر نمونه‌ای در کشور تشخیص داده شود حتما قرنطینه خواهد شد و اقدامات لازم برایش انجام می‌شود.
پس نیازی به رعایت دستورالعمل خاص یا نگرانی درباره این بیماری نیست؟
همان دستورالعمل‌ها و مراقبت‌هایی که برای کرونا داشتیم را ادامه می‌دهیم و جای نگرانی نیست. با توجه به برخی از علامت‌های این بیماری با آبله مرغان و زونا مشترک است، افراد ممکن است با دیدن ضایعه پوستی و تاول نگران شوند که به آبله میمون مبتلا شده‌اند. البته ممکن است در آینده مواردی مشاهده شود ولی فعلا در کشور چنین موردی نداریم. اگر افراد در رسانه‌ها و فضای مجازی با کسانی مواجه شدند که دارو یا محصولی برای درمان می‌فروشند، بدانند که اینها مورد تایید نیست.
منابع: who و The New York Times
مریم ملی - دانش و سلامت
آبله‌میمون از کجا پیدایش شد؟
نام آبله‌میمون از سال ۱۹۵۸ که این بیماری بین میمون‌ها شناسایی شد برای آن انتخاب و از سال ۱۹۷۰ به بعد در بین انسان‌ها هم مشاهده شد. شایع‌ترین علامت‌های آبله‌میمون تب، سردرد، تورم و التهاب، کمردرد و درد عضلانی است. در بیشتر موارد زمانی که تب کاهش پیدا می‌کند بثورات پوستی خودش را نشان می‌دهد که بیشتر روی صورت و گردن است و کم‌کم در بدن گسترش پیدا می‌کند. حدود دو تا سه هفته زمان می‌برد که دوره این بیماری به انتها برسد.
راه‌های انتقال این بیماری به‌سادگی انتقال ویروس کرونا نیست اما مراقبت‌هایی نیاز دارد که باید جدی گرفته شود. آبله‌میمون هم می‌تواند از طریق انسان به انسان و هم از طریق حیوان به انسان منتقل شود.
تماس با مایعات بدن شامل مخاط، خون و آب‌دهان، تماس با ضایعات پوستی، تماس با لوازم شخصی فرد مبتلا، تماس رودرروی طولانی‌مدت، خوردن گوشتی که خوب پخته نشده باشد و تنفس طولانی در کنار افراد مبتلا می‌تواند احتمال ابتلا به آبله‌میمون را بالا ببرد.
در کنار این موارد به‌دلیل این‌که هنگام زایمان و رابطه جنسی تماس نزدیک برقرار می‌شود، احتمال انتقال آبله‌میمون هم وجود دارد. بااین‌حال این نکته از مواردی است که طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت هنوز نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارد.
جهان باید برای بیماری‌های ویروسی مجهز شود
طبق اطلاعاتی که سازمان جهانی بهداشت منتشر کرده است واکسن آبله می‌تواند تا حدود 85درصد در پیشگیری از ابتلا به آبله‌میمون موثر باشد. واکسن جدیدتری که سال 2019 برای پیشگیری از آبله‌میمون تاییدیه گرفت براساس یک ویروس ضعیف‌شده بود که هنوز هم امکان استفاده از آن وجود دارد. تام اینگلزبی، مدیر مرکز امنیت سلامت دانشگاه جانز هاپکینز می‌گوید: دردسرهای همه‌گیری کووید - 19 و افزایش آبله‌میمون‌ها باید به‌عنوان هشداری برای دولت‌ها باشد تا قبل از این‌که وضع خیلی وخیم شود، برای همه‌گیری‌های جدید آماده شوند. او معتقد است گرچه جهان از بحران بیماری‌های ویروسی خسته شده است باید بدانیم همه اینها جزو وضعیت جدید دنیای ماست و نیاز به توجه و تخصیص منابع زیاد دارد. ما به رویکرد جهانی برای تولید و ذخیره‌سازی واکسن‌ها و روش‌های درمانی کافی نیاز داریم که هنوز وجود ندارد. درواقع با توجه به نابودی جنگلها، تغییرات آب‌وهوایی و برهم‌خوردن نظم طبیعت، احتمال افزایش عوامل بیماریزا از حیوانات به انسان‌ها بسیار بیشتر از همیشه شده است. در دنیای فعلی ما یک ویروس در حال ظهور می‌تواند به‌سرعت از مرزهای داخلی کشورها فراتر رفته و به یک تهدید جهانی تبدیل شود، بنابراین آمادگی برای همهگیریها از مهم‌ترین ضروریاتی است که مسئولان هر کشوری باید اقدامات لازم را برایش انجام دهند.
مورد تایید شده آبله میمون در ایران نداریم
نگرانی‌های زیادی درباره این که بیماری آبله میمون به ایران وارد شده است یا نه وجود دارد که درباره آن با دکتر پیام طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری گفت‌و‌گو کردیم.
تا امروز مورد ابتلای قطعی به آبله میمون در کشور مشاهده شده است؟
خیر ما هیچ مورد ثابت شده‌ای نداریم. نمونه‌هایی که مشکوک به این بیماری بودند، برای انستیتو پاستور ارسال شده و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. خوشبختانه هیچ‌یک از این نمونه‌ها مربوط به آبله میمون نبوده‌است. وزارت بهداشت مسیری را در جریان این بیماری پیش گرفته است و اگر نمونه‌ای در کشور تشخیص داده شود حتما قرنطینه خواهد شد و اقدامات لازم برایش انجام می‌شود.
پس نیازی به رعایت دستورالعمل خاص یا نگرانی درباره این بیماری نیست؟
همان دستورالعمل‌ها و مراقبت‌هایی که برای کرونا داشتیم را ادامه می‌دهیم و جای نگرانی نیست. با توجه به برخی از علامت‌های این بیماری با آبله مرغان و زونا مشترک است، افراد ممکن است با دیدن ضایعه پوستی و تاول نگران شوند که به آبله میمون مبتلا شده‌اند. البته ممکن است در آینده مواردی مشاهده شود ولی فعلا در کشور چنین موردی نداریم. اگر افراد در رسانه‌ها و فضای مجازی با کسانی مواجه شدند که دارو یا محصولی برای درمان می‌فروشند، بدانند که اینها مورد تایید نیست.
منابع: who و The New York Times
مریم ملی - دانش و سلامت
