غربگرایان وطنی این روزها به چه می‌اندیشند؟
راهبرد احیای فشار در دوران پسا آشوب
رئیس‌جمهور دهه ۹۰ و تیم حامی او با همه رؤسای جمهور پیشین متفاوت بودند و کاری که آنها با کشور کردند حداقل چند سال کشور را دچار رکود و توقف کرد که ناشی از یک تفکر نئولیبرالیستی بود. با این همه و با وجود مشکلات عدیده بی‌شماری که در هشت سال قبلی به کشور تحمیل شد، اخیرا برخی حامیان دولت قبلی و غربگرایان داخلی یک بسته شگفت‌انگیز ارائه کردند که به نظر می‌رسد تاریخ انقضای آن گذشته و این بسته باید خیلی زودتر برای کشور مطرح می‌شد.
جریان غربگرای داخلی حالا در زمستان1401 این‌طور تحلیل کرده‌اند که «برای عبور از وضع موجود و بهبود اوضاع اقتصادی کشور باید تیم مذاکره‌کننده تغییر کند، لوایح FATF تصویب شود، استفاده از اقتصاددانان خبره در دستورکار قرار گیرد و رئیس سازمان برنامه تغییر کند.» اما باید پرسید حقیقتا این جریان از چه مطالبه‌ای صحبت می‌کند؟ وقتی کشور در همه حوزه‌ها در بدترین شرایط تحویل داده شده، این مدل اظهارنظرها این‌طور به ذهن متبادر می‌کند که این نوع مباحث نه از سر دلسوزی بلکه به‌دلیل ازدست‌رفتن رانت قبلی است که حالا با مهیا دیدن شرایط بعد از اعتراضات پاییز1401 سر و شکل جدیدی گرفته است. بعد از شکست خط آشوب در اغتشاشات اخیر این جریان دوباره سراغ پرونده برجام و FATF رفته است. بخشی از جریان رادیکال معتقد است آمریکا تحت فشار رژیم‌صهیونیستی ناگزیر است درصورت عبور از برجام به هر نحو ممکن برنامه هسته‌ای ایران را مهار کند اما در طرف دیگر ایران هنوز چند کارت مهم ازجمله غنی‌سازی بالای ۹۰درصد در کنار احتمال خروج از NPT را در سبد خود دارد. اما این جریان با طرح این ادعا که سیاست خارجی دولت سیزدهم موجب منزوی‌شدن کشور در منطقه و عرصه بین‌الملل شده شانس طلایی ایران را بازهم بازگشت به برجام می‌داند.
معرکه FATF
از سوی دیگر برخی رسانه‌های این جریان هم بر لزوم تجدیدنظر اساسی در سیاست خارجی ایران تاکید می‌کنند چون معتقدند اگر دیر شود با افزوده‌شدن مشکلات، کشور تاب تحمل نخواهد داشت و این یعنی بازهم از قاب برجام به حل مشکلات کشور نگاه می‌کنند. این رسانه با طرح ادعای ضعیف‌تر شدن دیپلماسی خارجی ایران در دولت سیزدهم مدعی شده کوتاهی در توجه به تحکیم روابط با همسایگان جنوبی و اصرار بر کوچک شمردن تحریم‌ها و بی‌اعتنایی به FATF ازجمله موارد ضعف سیاست کلان خارجی ما هستند. حتی محمود واعظی که یکی از عوامل اصلی وضع موجود است اخیرا بر لزوم تصویب FATF تاکید کرده و گفته است همواره سیاست ما بر این بوده که باید موانع بر سر راه روابط خارجی و روابط اقتصاد خارجی برطرف شوند. یکی از این موانع FATF است و در دولت روحانی مقدمات تصویب آن فراهم شد.
یکی از تئوریسین‌های اصلی این جریان غربگرا هم معتقد است: در سال گذشته مجموعه غرب به این نتیجه رسید ایران قصد توافق جدیدی را در برجام ندارد و سپس تصمیم گرفت ایجاد انزوای سیاسی و تشدید تحریم اقتصادی را نسبت به ایران فعال کند؛ بخش مهمی از پلن بی‌غرب به‌حداقل‌رساندن و اگر بشود به‌صفر‌رساندن ارتباطات مالی ایران در خاورمیانه و آسیا است.
یکی دیگر از چهره‌های این جریان رادیکال که در حوزه سیاست خارجی فعال است هم گفته بود عدم احیای برجام و تصویب لوایح باقیمانده FATF روابط خارجی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بررسی این مواضع نشان می‌دهد این سناریو تلاش دارد با متهم‌سازی دولت سیزدهم به فرصت‌سوزی در احیای برجام ضمن مقصر جلوه دادن ایران به‌ویژه نحوه عملکرد تیم مذاکره‌کننده دولت سیزدهم، نمای کنونی را بن‌بست تصویرسازی کند و با سیاه‌نمایی از آینده سیاسی و اقتصادی کشور، عدم احیای برجام و یا نپیوستن ایران به FATF را موجب تشدید فشارهای بین‌المللی و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل عنوان کند درحالی‌که این جریان رادیکال به یک نقطه کلیدی توجه ندارد چراکه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، آمریکایی‌ها به‌دنبال خلق برجام جدیدی هستند و نمی‌خواهند به برجام ۲۰۱۵ بازگردند و برای بازنگشتن به برجام ۲۰۱۵ هربار بهانه‌ای می‌آورند، مثلا یک‌بار می‌گویند روسیه مانع احیای برجام شده یا یک‌بار می‌گویند ایران مانع است و یک‌بار دیگر هم توپ را در زمین سپاه می‌اندازند و اخیرا هم مدعی هستند اعتراضات داخلی ایران و نقض حقوق‌بشر مانع توافق شده است. تحلیل این شرایط نشان می‌دهد آمریکایی‌ها به دنبال استمرار سیاست بلاتکلیفی در قبال برجام هستند تا برجام‌پلاس و برجام ۲ یا برجام ۳ را به هر نحوی از طریق فشار احیا کنند.
خلع‌سلاح با FATF
اصرار غربگرایان داخلی بر تصویب لوایح FATF هم درحالی‌است که به تعبیر ابوالفضل ظهره‌وند، تحلیلگر مسائل بین‌الملل «یک زمان شما عضو شورای حکام هستید، در این صورت ایراد ندارد، ما هم عضو FATF می‌شویم. اما یک‌موقع می‌گویند شما باید متعهد شوید مصوبات آن را که برای هر کشور هم فرق می‌کند اجرا کنید؛ اینجا یعنی FATF اهرم کنترلی غرب و چیزی شبیه کمیته خلع‌سلاح است». ظهره‌وند همچنین معتقد است: «این نهاد در حوزه مسائل مالی، بانکی و مبادلاتی عمل می‌کند و اجازه نمی‌دهد شما تحریم‌ها را خنثی کنید یا دور بزنید؛ هرچند از ۳۲ بند آن ۲۸ بند توسط وزیر اقتصاد دولت قبل امضا شد و فقط اجرای عملیاتی چهار بند دیگر آن باقی مانده است و اصلاح‌طلبان می‌خواهند با این اقدام روحی در کالبد جریان اصلاحات بدمند. اما مشکلات انباشت‌شده ناشی از هشت سال دولت قبل کار را به اینجا رساند و با واگذاری ظرفیت‌های ملی کشور سعی کرد بتواند برای غرب اعتمادسازی کرده یا رفع تحریم‌ها را رقم بزند اما هیچ‌کدام اتفاق نیفتاد».
معرکه FATF
از سوی دیگر برخی رسانه‌های این جریان هم بر لزوم تجدیدنظر اساسی در سیاست خارجی ایران تاکید می‌کنند چون معتقدند اگر دیر شود با افزوده‌شدن مشکلات، کشور تاب تحمل نخواهد داشت و این یعنی بازهم از قاب برجام به حل مشکلات کشور نگاه می‌کنند. این رسانه با طرح ادعای ضعیف‌تر شدن دیپلماسی خارجی ایران در دولت سیزدهم مدعی شده کوتاهی در توجه به تحکیم روابط با همسایگان جنوبی و اصرار بر کوچک شمردن تحریم‌ها و بی‌اعتنایی به FATF ازجمله موارد ضعف سیاست کلان خارجی ما هستند. حتی محمود واعظی که یکی از عوامل اصلی وضع موجود است اخیرا بر لزوم تصویب FATF تاکید کرده و گفته است همواره سیاست ما بر این بوده که باید موانع بر سر راه روابط خارجی و روابط اقتصاد خارجی برطرف شوند. یکی از این موانع FATF است و در دولت روحانی مقدمات تصویب آن فراهم شد.
یکی از تئوریسین‌های اصلی این جریان غربگرا هم معتقد است: در سال گذشته مجموعه غرب به این نتیجه رسید ایران قصد توافق جدیدی را در برجام ندارد و سپس تصمیم گرفت ایجاد انزوای سیاسی و تشدید تحریم اقتصادی را نسبت به ایران فعال کند؛ بخش مهمی از پلن بی‌غرب به‌حداقل‌رساندن و اگر بشود به‌صفر‌رساندن ارتباطات مالی ایران در خاورمیانه و آسیا است.
یکی دیگر از چهره‌های این جریان رادیکال که در حوزه سیاست خارجی فعال است هم گفته بود عدم احیای برجام و تصویب لوایح باقیمانده FATF روابط خارجی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بررسی این مواضع نشان می‌دهد این سناریو تلاش دارد با متهم‌سازی دولت سیزدهم به فرصت‌سوزی در احیای برجام ضمن مقصر جلوه دادن ایران به‌ویژه نحوه عملکرد تیم مذاکره‌کننده دولت سیزدهم، نمای کنونی را بن‌بست تصویرسازی کند و با سیاه‌نمایی از آینده سیاسی و اقتصادی کشور، عدم احیای برجام و یا نپیوستن ایران به FATF را موجب تشدید فشارهای بین‌المللی و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل عنوان کند درحالی‌که این جریان رادیکال به یک نقطه کلیدی توجه ندارد چراکه به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، آمریکایی‌ها به‌دنبال خلق برجام جدیدی هستند و نمی‌خواهند به برجام ۲۰۱۵ بازگردند و برای بازنگشتن به برجام ۲۰۱۵ هربار بهانه‌ای می‌آورند، مثلا یک‌بار می‌گویند روسیه مانع احیای برجام شده یا یک‌بار می‌گویند ایران مانع است و یک‌بار دیگر هم توپ را در زمین سپاه می‌اندازند و اخیرا هم مدعی هستند اعتراضات داخلی ایران و نقض حقوق‌بشر مانع توافق شده است. تحلیل این شرایط نشان می‌دهد آمریکایی‌ها به دنبال استمرار سیاست بلاتکلیفی در قبال برجام هستند تا برجام‌پلاس و برجام ۲ یا برجام ۳ را به هر نحوی از طریق فشار احیا کنند.
خلع‌سلاح با FATF
اصرار غربگرایان داخلی بر تصویب لوایح FATF هم درحالی‌است که به تعبیر ابوالفضل ظهره‌وند، تحلیلگر مسائل بین‌الملل «یک زمان شما عضو شورای حکام هستید، در این صورت ایراد ندارد، ما هم عضو FATF می‌شویم. اما یک‌موقع می‌گویند شما باید متعهد شوید مصوبات آن را که برای هر کشور هم فرق می‌کند اجرا کنید؛ اینجا یعنی FATF اهرم کنترلی غرب و چیزی شبیه کمیته خلع‌سلاح است». ظهره‌وند همچنین معتقد است: «این نهاد در حوزه مسائل مالی، بانکی و مبادلاتی عمل می‌کند و اجازه نمی‌دهد شما تحریم‌ها را خنثی کنید یا دور بزنید؛ هرچند از ۳۲ بند آن ۲۸ بند توسط وزیر اقتصاد دولت قبل امضا شد و فقط اجرای عملیاتی چهار بند دیگر آن باقی مانده است و اصلاح‌طلبان می‌خواهند با این اقدام روحی در کالبد جریان اصلاحات بدمند. اما مشکلات انباشت‌شده ناشی از هشت سال دولت قبل کار را به اینجا رساند و با واگذاری ظرفیت‌های ملی کشور سعی کرد بتواند برای غرب اعتمادسازی کرده یا رفع تحریم‌ها را رقم بزند اما هیچ‌کدام اتفاق نیفتاد».
