یزد؛ الماسی در دل کویر

یزد؛ الماسی در دل کویر

یزد یکی از شهرهای مرکزی و تاریخی ایران است که به نام‌های دیگری همچون شهر بادگیرها، عروس کویر و شهر دوچرخه‌ها شهرت دارد.این شهر به سبب نوع آب و هوایش، آب انبارهای فراوانی را در خود جای داده و از همین رو آن را شهر آب انبارها هم می‌نامند. از میان تمامی آنها آب انبار شش بادگیر به رغم معماری متفاوتی که دارد شهرتی جهانی پیدا کرده است.

مسجد جامع، یادگار 3 دوره تاریخی
از معروف‌ترین جاذبه‌های یزد، مسجد جامع است. این بنای تاریخی در طول ۳ دوره مختلف ساخته شده و سال ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مسجد جامع برای اولین بار در دوره ساسانیان ساخته شد. اما بنای به جا مانده از مسجد جامع یزد مربوط به دوره‌های آذری، ایلخانی و تیموری می‌شود که دارای یک ایوان بلند، صحن بزرگ مستطیلی، دو گرم خانه، گنبدخانه و دو پایاب است.مسجد جامع یزد با قدمتی ۹۰۰ ساله، از باشکوه‌ترین و زیباترین بناهای تاریخی و جاهای دیدنی این استان به شمار می‌آید که با مناره‌هایی رفیع در مرکز شهر قرار دارد. در دوران گذشته، مسجد در وسط شهر قدیم، در میان حصار واقع شده بود. مساحت زیربنای مسجد ۹۸۰۰ متر مربع و ۵۰۰ متر مربع آن شامل کاشی‌ها و کتیبه‌ها‌ست. طول مسجد جامع یزد ۱۰۴ متر و عرض آن ۹۹ متر است و هفت ورودی دارد. این هفت ورودی به چند کوچه و راه‌های خروجی متصل می‌شود.این مسجد، قدیمی‌ترین نمونه معماری در قرن نهم هجری در معماری ناحیه مذهبی شهر است. بسیاری از اهالی یزد می‌گویند برای تهیه خاک کاشی‌ها و مصالح مسجد جامع از خاک کربلا و گلاب استفاده‌ شده است. 

آتشکده زرتشتیان، همیشه روشن
آتشکده زرتشتیان یزد از آن جهت مهم و دیدنی است که آتشی مقدس با قدمت ۱۵۰۰ سال درون آن نگهداری می‌شود. این آتشکده در دوره پهلوی اول ساخته شده و معماری جالبی دارد. یک حوض بزرگ در وسط حیاط قرار گرفته و درختان سرسبز نیز محوطه اطراف را پوشش می‌دهند. جالب است بدانید که شخصی به نام هیربد، مسئول روشن نگه داشتن آتش بوده و گردشگران از پشت شیشه می‌توانند آتش مقدس را مشاهده کنند.یکی از ویژگی‌های اصلی معماری آتشکده‌ها ساده بودن آنهاست و بر عکس بسیاری از عبادتگاه‌ها از شکوه و تزئینات معماری در آنها خبری نیست. آتشکده زرتشتیان یزد با الهام از معماری تخت جمشید و آتشکده پارسیان هند ساخته شده است. در بالای بنا هم نگاره فروهر می‌درخشد. سرستون‌های سنگی جلوی بنا جلوه‌ای از هنر هنرمندان اصفهانی است. این سرستون‌ها در اصفهان تراشیده شده‌ و به یزد آورده شده‌اند.مهندسان پارسی نقشه این بنا را کشیدند و ارباب جمشید امانت، سرپرستی و نظارت بر ساخت آن را بر عهده گرفت. وی در خاطرات خود نوشته‌ است که پنج بار به هند سفر کرده تا رضایت انجمن پارسیان هند و گروهی از زرتشتیان ایرانی‌تبار را برای پرداخت هزینه ساختمان آتشکده ورهرام یزد جلب کند. 

آب انبار 6 بادگیر
آب انبار شش بادگیر یزد توسط حاج‌محمد‌حسین یزدی بنا شد و هم اکنون تنها آب انبار شش بادگير جهان محسوب می‌شود. این مخزن از محل قناتی در یزد پر آب می‌شد تا مورد استفاده مردم قرار گیرد و تا ده سال پیش هم مورد استفاده بود. ولی امروزه از فضای بین در ورودی تا گنبد آن به عنوان حسینیه بهره می‌برند. اکثر آب انبارها اجزایی از قبیل بادگیر، گنبد، خزینه و پاشیر را دارا می‌باشند که هر یک از این اجزا نقش به سزایی در نگهداری آب دارند. این مخزن زیباترین آب انبار یزد و دارای 6 بادگیر است که مسئولیت خنک نگه داشتن هوای داخل خزینه را بر عهده دارد. البته 3 بادگیر آن در زمان احداث ساخته شده و بعد از گذشت سال‌ها 3 بادگیر دیگر به آن اضافه شده است.بادگیرهای جدیدتر تفاوت‌های اندکی با همنوعان قدیمی خود دارند که با کمی دقت مشخص می‌شوند. با توجه به جهت بادی که در منطقه می‌وزد، این بادگیرها به شکل 8 وجهی ساخته شده‌اند. خزینه این آب انبار برای تثبیت کاهش دمای آب در دل زمین قرار دارد و گنبد آن نیز به منظور جلوگیری از آلودگی آب، همچون نیم کره‌ای روی فضای خزینه ساخته شده است. پاشیر راهرویی پلکانی را می‌گویند که جهت برداشتن آب احداث شده است.