یکی از استانهایی که بیشترین خسارت را از شیوع کرونا دید صنعت گردشگری در خراسان رضوی است
گردشگران به خراسان برمیگردند
شاید حالا که تب تند کرونا تقریبا در حال فروکش کردن است، بهتر بتوان نگاهی به عقب انداخت و پیامدهای ناگوار اقتصادی- اجتماعی آن را به بوته نقد و بررسی گذاشت. چه اینکه کرونا فقط جان مردم را هدف قرار نداد و بسیاری از کسبوکارها را نابود کرد. یکی از بخشهایی که بهشدت تحت تاثیر ویروس کرونا بود و آسیب بسیار و حتی غیرقابل جبران دید، صنعت گردشگری؛ یعنی یکی از سه صنعت پردرآمد دنیا بود. در این میان ایران که در مسیر رشد این صنعت و ورود گردشگران خارجی گام برمیداشت از این ناحیه ضربات فراوان و سنگینتری را هم متحمل شد. پیش از شیوع کرونا، بهدلیل تلاشهای دولت ایران و متولیان حوزه گردشگری در ایجاد امنیتخاطر بین گردشگران خارجی، سازمان جهانی گردشگری اعلام کرد که ایران ظرف سه سال منتهی به پایان سال ۱۳۹۸ در جایگاه دوم دنیا از نظر سرعت رشد صنعت گردشگری و در مسیر جهشی چشمگیر قرار گرفته است اما ظهور ناگهانی و شیوع سریع ویروس کرونا، نهتنها مهر پایانی بر این موفقیت بود بلکه تداوم آن خسارتهای هنگفتی را به صنعت گردشگری ایران وارد کرد که همچنان ادامه دارد. طبق آخرین اعلام رسمی وزیر میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری در دولت دوازدهم، بیش از 5/1 میلیون نفر در حوزه گردشگری کشور فعالیت داشتند که بیش از نیمی از آنان بهدنبال شیوع کرونا بیکار قطعی یا خانهنشین شدند. همچنین تا پایان شهریورماه امسال میزان خسارت وارده ناشی از کرونا به صنعت گردشگری کشور بیش از ۱۴۰هزار میلیارد ریال بودهاست. در این میان یکی از استانهایی که بیشترین خسارت را در صنعت گردشگری متحمل شد، خراسان رضوی است که بهدلیل وجود بارگاه منور امام رضا(ع) و تا پیش از شیوع کرونا، سالانه شاهد ورود انبوه زائران و گردشگران داخلی و خارجی بود و اقتصاد آن بیش از هرچیز، برپایه خدمات به مسافران و گردشگران بنا شدهاست.
کلانشهر مشهد با محوریت گردشگری زیارت همیشه مورد استقبال میلیونها زائر و مسافر داخلی و خارجی بوده و همین امر صنعت گردشگری را به یکی از پایههای مهم اقتصاد در خراسان رضوی بدل کرده است اما اینک نهتنها میلیاردها دلار سرمایهگذاری انجام شده در حوزه صنعت گردشگری مشهد و خراسان رضوی بهعلت شیوع کرونا در معرض نابودی قرار گرفته بلکه ارتباط نزدیک و مؤثر این صنعت با صنایع و بخشهای دیگر همچون صنایعدستی و میراث فرهنگی، آن حوزهها را نیز مبتلا به مشکلات و خسارات مشابه کردهاست. علاوه بر آن کسبه، شاغلان بخش خدمات، حملونقل و بهداشت که در ارتباط تنگاتنگ با گردشگران قرار داشتند نیز دچار چالشی بحرانگونه شدند.
خسارت چند هزار میلیاردی
رئیس هیات مدیره جامعه حرفهای هتلداران خراسان رضوی با اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا و محدودیتهای ناشی از آن موجب وارد آمدن ۲۵ هزار میلیارد ریال خسارت به هتلداران این استان شده است، میگوید: آثار بیسابقه پاندمی کرونا بر حوزه گردشگری، این صنعت را تا مرز نابودی برده است و باتوجه به اینکه بیشتر هتلهای خراسان رضوی در مشهد مستقرند، هتلداران این شهر بیشترین خسارت را از ناحیه شیوع کرونا متحمل شدهاند.
امیر سزاوار میافزاید: ضریب اشغال ناچیز هتلها در ایام شیوع سبب شده بود برخی از آنها برای جذب مسافر و تامین هزینههای جاری، اقدام به قیمت شکنی کنند و در نتیجه هزینه اقامت در برخی هتلهای مشهد حتی از هزینه اجاره بهای یک واحد مسکونی هم کمتر شده بود. در مشهد میلیاردها تومان در بخش هتلداری سرمایهگذاری شده و این بخش فرصتهای شغلی زیادی را برای افراد مختلف فراهم کرده است.
رئیس هیات مدیره جامعه حرفهای هتلداران خراسان رضوی با بیان اینکه در ایام شیوع کرونا بیش از ۴۰درصد هتلهای مشهد در حالت غیرفعال قرار داشتند، میگوید: مشهد دارای ۲۴۰ هتل یک تا پنج ستاره است که به دلیل شیوع کرونا ۱۳0واحد از این تعداد که حدود ۶۰درصد ظرفیت اقامتی هتلهای این کلانشهر را تشکیل میدهد، فعال بودند.
تعطیلی دوسوم تأسیسات گردشگری خراسان
معاون گردشگری ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی هم در این باره میگوید: پیامدها و محدودیتهای ناشی از شیوع ویروس کرونا در مجموع و از بازه زمانی اسفند 98 تا پایان مهر امسال، خسارتی به ارزش ۷۳ هزار و ۴۶۴ میلیارد ریال در بخش گردشگری و اشتغال این استان بر جای گذاشته است.
یوسف بیدخوری با اشاره به اینکه تاکنون حدود ۵۰درصد اشتغال حوزه گردشگری خراسان رضوی به علت تبعات گسترده شیوع کرونا از بین رفته است، میافزاید: خسارت هنگفت ناشی از کرونا به حوزه گردشگری به هیچ وجه قابل جبران نیست و برای ادامه حیات فعالان این صنعت، فقط باید از آنها حمایت شود.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی ادامه میدهد: شیوع ویروس کرونا و تبعات انسانی گسترده آن علاوه بر خسارات انسانی، اقتصادی و ... ، موجب تعطیلی بخش زیادی از واحدها و تأسیسات گردشگری استان شده است. خراسان رضوی با برخورداری از 2۷۰۰ واحد تاسیسات گردشگری شامل هتل، متل و مهمانپذیر، مراکز اقامتی خودپذیرایی شامل هتل آپارتمان، زائرسرا و خانه مسافر، اقامتگاههای بومگردی و اقامتگاههای سنتی، مراکز تفریحی و سرگرمی گردشگری، مراکز گردشگری سلامت، محیطها و پارکهای طبیعت گردی، واحدهای پذیرایی بین راهی، سفره خانههای سنتی، مناطق نمونه گردشگری، دهکدههای سلامت و دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی مقام نخست کشور را در این این زمینه داشت اما بیش از دوسوم تأسیسات گردشگری استان در دوران شیوع کرونا به دلیل نبود مسافر و گردشگر به تعطیلی کشیده شدند و این امر موجب بیکاری نیروهای شاغل در این واحدها شد.
بازگشت رونق با رفتن کرونا
با این همه، کشف واکسن کرونا و آغاز روند جهانی واکسیناسیون علیه این ویروس و البته کمرنگ شدن عوارض سویههای جدید این ویروس نسبت به سویههای اولیه، نور امیدی را در دل اهالی داغدار صنعت گردشگری روشن کرده و در ادامه با گسترش روند واکسیناسیون در ایران، کاهش شیوع بیماری و به تبع آن رفع محدودیتها و آغاز دوره جدیدی از سفرها، صفحه جدیدی در صنعت گردشگری گشوده شده و حرکت برای احیای این صنعت آغاز شده است.
معاون گردشگری خراسان رضوی دراین باره میگوید: خوشبختانه با برطرف شدن محدودیتهای ناشی از شیوع کرونا، در حال حاضر حدود ۸۷درصد واحدهای تاسیسات گردشگری استان دوباره فعال و میزبان مسافران و زائران شدهاند. هم اکنون 2000 واحد تاسیسات گردشگری شامل هتل، هتل آپارتمان، مهمانپذیر، خانه مسافر، دفاتر خدمات مسافرتی و بومگردی در استان فعالیت دارند. از مجموع این تعداد، 1۷۲۰ واحد بازگشایی و مشغول فعالیت و ارائه خدمات هستند اما ۲۶۱واحد دیگر همچنان تعطیل هستند.
بیدخوری، برنامهریزی برای افزایش ورود گردشگر به این استان از کشورهای همسایه را از اولویتهای کاری اداره میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی عنوان کرده و میگوید: بر این اساس توسعه گردشگری در دوران پس از کرونا و تقویت روابط با کشورهای عراق، عمان، افغانستان، هندوستان و پاکستان جزو اولویتهای حوزه گردشگری زیارت و گردشگری سلامت خراسانرضوی است. به گفته وی، در این میان کشور عراق و گردشگران آن از اول آبانماه و پس از اجرای طرح لغو روادید مختص سفرهای هوایی، استقبال خوبی نشان دادهاند و طی نیمه نخست این ماه ۱۲هزار و ۱۲۶ نفر از آنان وارد مشهد شدهاند.
بیدخوری با بیان اینکه روزانه ۱۳ پرواز مستقیم از کشورهای دیگر به مشهد انجام میشود که بیشترین تعداد آن با پنج پرواز مربوط به شهرهای نجف، بغداد و بصره عراق است، میگوید: سایر پروازهای مستقیم از شهرهای تاشکند در ازبکستان، استانبول ترکیه، بیشکک قرقیزستان، کابل، هرات و مزارشریف افغانستان، دوحه در قطر، دبی در اماراتمتحدهعربی و کویت انجام میشود.
آمار دقیقتری داشته باشیم
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خراسانرضوی با تاکید بر ضرورت تقویت صنعت گردشگری و رونق آن در دوران پساکرونا، از طریق اجرای اقدامات اعتمادبخشی و برنامهریزی برای افزایش ورود گردشگران به مشهد و استان میافزاید: درحالحاضر آمارگیری دقیق از شمار گردشگران خارجی ورودی به مشهد با توجه به مستقیم نبودن برخی از این پروازها به مشهد، اندکی سخت و زمانبر است اما با متمرکز شدن بر فعالیت ورود و خروج گردشگران خارجی و ثبت آن در بستر سامانه جامع نظارت، آمار و اطلاعات وزارت میراث فرهنگی و گردشگری (جانا) میتوان بهراحتی کموکیف تردد گردشگران خارجی را به استان رصد و تحلیل کرد.
بیدخوری با اشاره به افزایش اقامت در واحدهای اقامتی از مهرماه امسال یادآور میشود که از اول مهر تا پایان آبانماه امسال حدود 5/63 درصد ظرفیت واحدهای اقامتی رسمی شامل هتل، هتلآپارتمان و مهمانپذیر در استان تکمیل بوده که بیشترین میزان اقامت در هتلها با تکمیل 5/68درصد ظرفیت تخت بوده است.
به گفته وی، در مدت مشابه ماههای مهر و آبانماه پارسال میانگین تکمیل ظرفیت واحدهای اقامتی مذکور ۲۴درصد بوده است که همچنان هتلها با ۲۹/۱۴درصد بیشترین میزان اقامت را داشتهاند.
معاون سرمایهگذاری و طرحهای ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسانرضوی میگوید: تاکنون هزار و ۷۰میلیارد ریال از مجموع 1۳۶۰میلیارد ریال تسهیلات حمایتی اشتغال و بنگاهمحور ثبتنام و تقاضاشده به تاسیسات گردشگری آسیبدیده از بحران کرونا در این استان پرداخت شده است.
احمد دیناری میافزاید: این میزان تسهیلات در حالی به اهالی گردشگری پرداختشده که مجموعا از محل پیامدها و محدودیتهای ناشی از شیوع ویروسکرونا خسارتی به ارزش ۷۳هزار و ۴۶۴میلیارد ریال در بخش گردشگری و اشتغال این استان وارد شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری خراسانرضوی هم تاکید میکند باید به سمتی حرکت کنیم که اعتمادسازی در زمینه رعایت اصول بهداشتی و پروتکلهای بهداشتی بهمنظور پیشگیری از شیوع کرونا برای مسافران بهعینه ایجاد شود.
سیدجواد موسوی با بیان اینکه کلانشهر مشهد دارای ظرفیت بسیار خوبی در این زمینه است و باید سطح بالای رعایت پروتکلهای بهداشتی با اعتمادسازی و هوشمندسازی فراوان به نمایش گذارده و معرفی شود، میافزاید: در این راستا علاوهبر تشدید نظارتها، لازم است مراکز اقامتی، امنبودن اتاقهای خود از لحاظ بهداشتی را برای مسافران اعلام و نسبت به معرفی و شفافسازی این امر اقدام نمایند.
وی با اشاره به جایگاه و اهمیت صنعت گردشگری با محوریت گردشگری زیارت برای خراسانرضوی و مشهد تصریح میکند: سند توسعه کلانشهر مشهد بر خدمات متمرکز شده است که آنهم به دلیل ظرفیت بالای این کلانشهر در جذب مسافر و زائر است. بنابراین حدود ۲۰۰ شغل بهصورت مستقیم و غیرمستقیم به حوزه مسافر و گردشگر مربوط است. برهمیناساس، تعطیلی حوزه گردشگری این استان به معنای تعطیلی چندصد گروه شغلی است.
موسوی فراهمکردن امنیت و سلامت مسافر را جزو مهمترین اولویتهای استان اعلام کرده و میگوید: میتوان با ایجاد فضای امن بهداشتی و سالم، زمینه اعتمادسازی را فراهم و در قالب زیرساختهای موجود فعلی با رعایت کامل پروتکلها، اقدام به اجرای سفر در ابعاد داخلی و خارجی کرد. ضمن اینکه زائران فراوانی هستند که به عشق زیارت بارگاه منور رضوی به مشهد سفر میکنند و به نیت سلامت، شفا و آرامش روانی به اینجا میآیند. بنابراین همه ما موظف و مامور به تامین امنیت و سلامت آنها هستیم که خوشبختانه خراسان رضوی و تاسیسات گردشگری آن در این زمینه بسیار موفق عمل کردهاند.