اقیانوسی زیر سطح کوچک‌ترین قمر سیاره‌ زحل، «میماس»

اقیانوسی زیر سطح کوچک‌ترین قمر سیاره‌ زحل، «میماس»

داده‌های فضاپیمای کاسینی ناسا برای اولین‌بار احتمال وجود اقیانوسی زیر پوسته‌ یخی میماس، کوچک‌ترین قمر سیاره‌ زحل و همچنین نزدیک‌ترین قمر به این سیاره را مطرح کرد. کاسینی نوعی نوسان را در حرکت میماس شناسایی کرد که می‌تواند نشان از فعالیت‌های درونی این قمر و احتمال وجود یک اقیانوس باشد.

در مطالعه‌ای جدید سعی شده با بررسی دهانه‌ «هرشل»، بزرگ‌ترین دهانه‌ برخوردی سطح میماس، احتمال وجود اقیانوس زیر سطح این قمر بررسی شود و نسبت به تغییرات این اقیانوس از زمان تشکیل این دهانه تا به امروز فهم بهتری به دست آید. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد با توجه به دهانه‌های بزرگ میماس و نبود شکستگی روی پوسته‌ یخی آن، ما با اقیانوسی نسبتا جوان مواجه هستیم.
پیش‌ از این وجود اقیانوس آب مایع در زیر پوسته قمر مشتری، اروپا، نیز اثبات شده بود و ماموریت‌هایی نیز برای جست‌وجوی حیات در این اقیانوس‌ها تعریف شده است. همچنین کاسینی قبلا اقیانوس زیر سطحی و آب‌فشان‌ها را در دیگر قمر زحل یعنی انسلادوس کشف کرده بود. با این حال نکته جالب درباره قمر میماس این است که پوسته کوچک‌ترین قمر زحل به مرور نازک شده‌است.به نظر می‌رسد که در زمان برخورد یک سیارک به میماس و ایجاد دهانه‌ هرشل، قطر پوسته‌ یخی حداقل ۵۵ کیلومتر بوده است. سپس این پوسته به مرور زمان گرم‌ و در نتیجه نازک‌تر شده که به معنی گسترش اقیانوس است. بر اساس مشاهدات امروزی اگر میماس دارای یک اقیانوس زیرین باشد، قطر پوسته‌ آن نمی‌تواند بیشتر از ۳۰ کیلومتر باشد.
در قمرهایی که اقیانوس زیرسطحی دارند، با تغییرات دما و یخ‌زدن قسمت‌هایی از اقیانوس، پوسته دگرگون می‌شود و معمولا ترک‌هایی روی آن به وجود می‌آید؛ البته با توجه به اطلاعات موجود درباره‌ میماس، به نظر می‌رسد اقیانوس زیرین این قمر به جای یخ زدن، درحال گرم‌تر شدن و گسترش است. این موضوع می‌تواند توضیحی برای نبود ترک و غیرفعال بودن پوسته‌ میماس باشد. با این حال همچنان احتمالات دیگری هم وجود دارد. شاید اصلا اقیانوسی در کار نباشد و تمام قمر یخ‌زده باشد./منبع: انجمن ژئوفیزیک آمریکا

امین‌رضا کیفرگیر - گروه دانش و سلامت