نگاهی به برنامههای فرهنگی و هنری كه به مناسبت هفته كتاب در كشور برگزار خواهند شد
دمیدن روح در تن كتابخوانها
در تقویم رسمی كشور ما روز 24 آبان به عنوان روز كتاب و كتابخوانی و آغاز هفته كتاب نامگذاری شدهاست. هرساله در این هفته برنامههای مختلفی از سوی نهادهای مختلف برای توسعه فرهنگ كتابخوانی برگزار میگردد. در روزهایی كه در آن هستیم آرام آرام نهاد و سازمانهای مختلف برنامههای فرهنگی و هنری خود را به مناسبت هفته كتاب عنوان میكنند و نوید این را میدهند كه هفتهای باب دل كتابخوانها در پیش خواهیم داشت. از تخفیفها و طرحهای مختلف كتابخوانی گرفته، تا كلید زدن طرحهای مختلف از قبیل احداث كتابخانه یا حتی افتتاح كتابخانهها در مناطق تازه. چندی پیش، با حكم معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد، ایوب دهقانكار بهعنوان دبیر بیستوهشتمین دوره هفته كتاب منصوب شد تا در سال بدون نمایشگاه كتاب، این عنوان مهم به دهقانكار برسد. باتوجه به شرایط ویژه امسال، احتمالا بیش از پیش میتوان رد پای فضای مجازی را در برنامههای هفته كتاب دید. در این گزارش گوشهای از برنامههایی كه تا این زمان برای هفته كتاب اعلام شده را بررسی خواهیم كرد. با این توضیح كه تا امروز برنامههای نهاد كتابخانههای عمومی و دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی خانه كتاب و ادبیات ایران اعلام شده و احتمالا در آینده نزدیك خبرهای دیگری نیز درباره هفته كتاب خواهیم داشت كه به اطلاعتان میرسانیم.
حرف كتاب كه میشود همه ابتدا به خانه كتاب فكر میكنند و گوش به زنگ اخبار مربوط به این نهاد در هفته كتابند. بهتازگی بهروز جلالی، مدیر دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی موسسه خانه كتاب و ادبیات ایران درباره برنامههای این دفتر در هفته كتاب صحبت كردهاست. او در اینباره گفته: «تولید و انتشار كلیپ معرفی كتاب برای نخستینبار و راهاندازی كتابخانه تخصصی شعر و ادبیات داستانی از مهمترین برنامههای دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی خانه كتاب و ادبیات ایران در بیست و هشتمین دوره هفته كتاب جمهوری اسلامی ایران است.» وی در ادامه با توضیح اینكه تولید و انتشار بیش از 100 كلیپ معرفی كتابهای برجسته حوزه شعر و ادبیات داستانی با نام ادبیات روی خط، در دستور كار قرار دارد، بیان كرد: «دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی برای نخستین بار به مناسبت بیستو هشتمین هفته كتاب جمهوری اسلامی ایران كلیپهایی برای راهنمایی علاقهمندان حوزه ادبیات خلاقه در تهیه و مطالعه در این زمینه تولید و منتشر میكند. این برنامهها با حضور كارشناسان كتاب و ادبیات و نویسندگان صاحبنام تولید میشود و صاحبنظران به معرفی آثار برجسته حوزههای مختلف ادبیات خلاقه میپردازند تا از این طریق بتوان علاقهمندان كتاب و ادبیات را ــ كه درصدد تهیه كتاب خوب و مناسب با یارانه هفته كتاب جمهوری اسلامی ایران هستند ــ راهنمایی كرد؛ برای حوزه ادبیات خلاقه 140 اثر برجسته ادبی پیشبینی شده است.
آثار معرفی شده در بخشهای شعر كلاسیك و نو، ادبیات داستانی، ادبیات كودك و نوجوان، نقد ادبی و مستندنگاری است كه در قالب ویدئوكلیپ یكدقیقهای در فضای مجازی منتشر خواهد شد.»
بزرگداشت عبدالرحمان جامی
روزهای 24 و 27 آبان به عنوان روز ولادت و وفات عبدالرحمان جامی در كشورهای فارسیزبان ایران، افغانستان و تاجیكستان گرامی داشته میشود و برنامههایی نیز با حضور جامیشناسان برگزار میشود. بنابر اعلام دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی خانه كتاب و ادبیات ایران، این دفتر در هفته كتاب برنامهای با حضور دو نفر از صاحبنظران حوزه جامیشناسی در تكریم و شناخت شعر جامی و نقش وی در همگرایی فارسیزبانان جهان برگزار میكند. این برنامه مجازی از صفحه مجازی خانه كتاب و ادبیات ایران منتشر خواهد شد.
كتابهای زرویی نصرآباد ثبت میشود
خبر دیگر اینكه قرار است كتابخانهای خصوصی به نام زندهیاد ابوالفضل زرویی نصرآباد؛ شاعر و طنزپرداز فقید ثبت شود. جلالی در این خصوص گفته است: «كتابخانه استاد ابوالفضل زرویی نصرآباد، شاعر طنزپرداز و پژوهشگر معاصر از جمله كتابخانههای غنی خصوصی حوزه ادبیات است.
با پیگیریهای دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی خانه كتاب و ادبیات ایران و با توجه به تاكید و تمایل خانواده استاد زرویی نصرآباد برای حفظ میراث ادبی ایشان در هفته كتاب این كتابخانه ارزشمند خریداری و به محل مركز اسناد و آثار ادبی خانه كتاب و ادبیات ایران منتقل خواهد شد. كتابها بیش از ۲۰۰۰ جلد است كه حدود ۳۰۰ تای آن هم با امضای نویسندگان آثار است و به استاد زرویی هدیه شدهاست.»
ادامه طرح صبح دانایی
«صبح دانایی» عنوان طرحی است كه از سال ۱۳۹۶ در بنیاد شعر و ادبیات داستانی سابق بهمنظور تجهیز كتابخانههای مناطق روستایی و كمبرخوردار و نیز كتابخانه تخصصی انجمنهای ادبی شناسهدار راهاندازی شده است. در این طرح تاكنون بیش از ۲۰ هزار جلد كتاب شعر و داستان به مراكز مختلف اهدا شدهاست. شنیدهها حاكی از این است كه در هفته كتاب امسال نیز كتابخانه برخی از انجمنهای ادبی فعال در مناطق محروم در قالب طرح صبح دانایی تجهیز میشوند.
طرح «كتاب، كتابدار و كتابخوانی»
بهتازگی مهدی رمضانی، معاون توسعه كتابخانهها و ترویج كتابخوانی نهاد كتابخانههای عمومی كشور درباره برنامههای این نهاد در هفته كتاب صحبت كرده است. رمضانی گفت: «هفته كتاب نیز در پی تداوم شرایط كرونایی كشور، متاثر از این جریان خواهد بود. این هفته یكی از هفتههای پركار نهاد كتابخانههای عمومی كشور است. یكی از برنامههای مهم نهاد در این ایام، برگزاری مراسم ویژه روز «كتاب، كتابدار و كتابخوانی» است كه با حضور كتابداران برگزار میشود؛ اما تاكنون و با توجه به شرایط حاكم بر جامعه، امكان برگزاری این برنامه در سطح گسترده آن ممكن نیست. سال گذشته برای اولینبار این برنامه از محدوده شهر تهران خارج و در شهر یزد، پایتخت كتاب ایران برگزار شد. امسال هم بنا داشتیم در پایتخت كتاب ایران، یعنی شیراز این مراسم را برگزار كنیم كه هنوز امكان برگزاری آن فراهم نشدهاست.»
افتتاح كتابخانههای تازه
یكی از برنامههای هرساله نهاد كتابخانههای عمومی كشور برای هفته كتاب، افتتاح كتابخانههای عمومی در هفته كتاب است. نهاد اعلام كرده كه بر اساس برنامهریزیهای انجامشده، امسال ۵۳ باب كتابخانه در هفته كتاب افتتاح خواهد شد كه ۴۶ كتابخانه جدید و بقیه كتابخانههایی هستند كه بازسازی و بازگشایی میشوند.
در اینباره رمضانی اینگونه توضیح داده است: «در هفته كتاب نیز دو كتابخانه تخصصی كودك هم ایجاد خواهیم كرد. در تلاش هستیم تا فعالیتهای جدیای را در نهاد كتابخانههای عمومی برای افزایش سهم كودكان و نوجوانان از كتابخانههای تخصصی داشته باشیم. در مجموع حدود ۱۷هزار مترمربع به فضای كتابخانههای عمومی كشور اضافه خواهد شد. البته در دوران مدیریت علیرضا مختارپور، هر ساله بیش از ۱۰۰ كتابخانه به مجموعه كتابخانههای عمومی كشور اضافه شده كه با نشانی و اطلاعات قابل پیگیری است. 250 شهر در كشور فاقد كتابخانه بودند، اما حالا این رقم از ۲۵۰ به ۱۲۵ شهر رسیده است و پروژههای فعالی در این شهرها برای ایجاد كتابخانه وجود دارد. امیدواریم كه با ورود به سال 1400 این رقم كاهش پیدا كند و شهرهای فاقد كتابخانه به صفر برسد. اگر همت استانی برای اجرای این طرح به وجود بیاید، نهاد كتابخانههای عمومی این امكان را دارد كه تمامی تجهیزات را در اختیار استانها قرار بدهد.»
سایر برنامههای نهاد كتابخانهها
یكی دیگر از برنامههای نهاد كتابخانههای عمومی در هفته كتاب، حضور در بهشتزهرا(س)، زیارت مرقد امام(ره) و شهدا است كه بهصورت محدود نیز امسال در آغاز هفته كتاب صورت خواهد گرفت. همچنین تجلیل از برگزیدگان ملی و استانی كتابداران، كتابخانهها، مروجان كتابخوانی ایران، خیران حوزه كتاب و انجمنهای برتر سراسر كشور، مثل هر سال در ایام هفته كتاب انجام خواهد شد و شیوه برگزاری آن بنابر شرایط موجود كشور صورت خواهد گرفت.
مهدی رمضانی برنامههای دیگر نهاد كتابخانهها را اینگونه تشریح كرده است: «با شبكههای سازمان صداوسیمای كشور، رایزنیهایی صورتگرفته تا ذیل هفته كتاب اتفاقات خوبی در این زمینه صورت بگیرد. امیدواریم كه برنامه ملی هفته كتاب هم از یكی از شبكههای سیما همچون دو سال گذشته پخش شود. برگزاری محفل مجازی شاعران كودك و نوجوان، برگزاری برنامه آموزشی خواندن و مشاوره خوانندگان بهصورت مجازی، اختتامیه جشنواره كتابخوانی رضوی بهصورت مجازی در هفته كتاب، رونمایی از «اپلیكیشن جامع مسابقه كتابخوانی در هفته كتاب» و اعلام عمومی كتابهای اهدایی یا نذر دانایی از دیگر برنامههای نهاد كتابخانههای عمومی در هفته كتاب است. امیدواریم بتوانیم با ظرفیتهای موجود نهاد كتابخانههای عمومی كشور بهترین بهرهبرداری را در این ایام داشته باشیم.»
2 همایش برای كودكان
بنابر اعلام فتحا... فروغی، دبیر انجمن فرهنگی ناشران كودك و نوجوان قرار است دو همایش «شیوههای كتابخوانی جمعی و راههای دسترسی آسان به كتاب» و «آسیبهای خانهنشینی كودكان و نقش خیال» همزمان با هفته كتاب از سوی انجمن فرهنگی ناشران كودك و نوجوان برگزار شود. فروغی با بیان اینكه انجمن مانند همه سالهای قبل همزمان با بیستوهشتمین دوره كتاب جمهوری اسلامی سه برنامه برای فعالیتهای خود پیشبینی كرده است، توضیح داد: نشست «آسیبهای خانهنشینی كودكان و نقش خیال» یكی از این برنامهها است كه با حضور كارشناسان مربوط و بهصورت آنلاین برگزار میشود و در این نشست درباره آثار قرنطینه خانگی بر احساس و روان كودكان و نقش خیال بحث و گفتوگو خواهد شد.
وی همچنین از برگزاری نشست «شیوههای كتابخوانی جمعی و راههای دسترسی آسان به كتاب» خبر داد و یادآور شد: اینروزها به دلیل شیوع بیماری كرونا دسترسی به كتاب چه از طریق كتابفروشی و چه از طریق كتابخانه برای مخاطب كودك و نوجوان سخت شده است و در این نشست راهكارهای دسترسی آسان به كتاب و كتابخوانی جمعی بررسی میشود.
شنیدهایم كه قرار است كارگاههای آموزش، نگارش و ویرایش با مشاركت انجمن صنفی ویراستاران بهصورت آنلاین در هفته كتاب برگزار شود و تا پایان سال نیز ادامه داشتهباشد.