با توجه به تجربه دیگر کشورها درباره تاثیر کرونا بر انتخابات‌هایشان، گمانه‌زنی‌ها درباره تاثیر کرونا بر مشارکت در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری ایران وجود داشت و نظرسنجی‌ها در این زمینه احتمال کاهش چند درصدی در این مورد را می‌داد. با این وجود انتخابات جمعه گذشته پرشور برگزار شد؛ البته نظر کارشناسان این است که در صورت نبود بیم از گسترش کرونا میان مردم، شاهد حضور بیشتر آنان در این گزینش سرنوشت‌ساز بودیم. علی طلوعی، رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما بر این تاثیر نگاهی داشته است که در ادامه آورده‌ایم:
سایه کرونا بر انتخابات 1400
در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران «انتخابات» از جهات گوناگون حائز اهمیت ویژه است. از یک سو مهم‌ترین نماد مردم‌سالاری دینی به عنوان بدیل دموکراسی غربی و زمینه‌ساز تبلور اراده ملی و گزینش اصلح است. کلام حکیمانه امام‌خمینی (ره) که «میزان رأی ملت است» ناظر به این اصل بوده و ساختار و فرآیند انتخابات را تعیین می‌کند. از سوی دیگر انتخابات زمینه حضور سلیقه‌های گوناگون و «دست به دست شدن» قدرت در چارچوب مردم‌سالاری دینی است. در این فرایند رأی مردم به تعبیر رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) «حق‌الناس» تلقی شده و شاخص مهمی برای اعتماد به نظام و مقبولیت آن نزد افکار عمومی است. از این رو همواره مشارکت مردم، اهمیتی حیاتی داشته‌است که تلاش گسترده دشمنان نظام و هجمه سنگین رسانه‌ای آنان برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی و منصرف کردن مردم از شرکت در انتخابات نشانه‌ای آشکار بر آن است.
28 خرداد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری و ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا برگزار شد و بار دیگر مردم ایران جهانیان را غافلگیر کردند. در حالی که دشمنان با عملیات روانی-رسانه‌ای پرحجم طی ماه‌های متمادی به دنبال القای یاس و ناامیدی و رویگردان کردن مردم از الگوی حکمرانی مبتنی بر مردم‌سالاری دینی بودند، مردم غیور ایران با حضور حماسی و پرشور خود حماسه‌ای دیگر خلق کردند. در این آوردگاه همان‌طور که رهبر معظم انقلاب نیز تاکید فرمودند پیروز این میدان مردم بودند که در وضعیت ویژه سیاسی اجتماعی و اقتصادی با درک شرایط حساس به صحنه آمدند و با وجود گلایه‌های فراوان و نگرانی از سلامت و بهداشت خود قله‌های افتخار و عزت‌مندی را فتح کردند و سرود سربلندی، آزادیخواهی و استقلال‌طلبی سر دادند.
 این پیروزی در شرایطی حاصل شد که دو عامل مهم و بنیادی مشارکت مردم در انتخابات ۱۴۰۰ را با چالش مواجه کرده‌بودند؛ اول نارضایتی از شرایط اقتصادی و معیشتی و دوم شیوع بیماری کرونا، در این دوره از انتخابات، در کنار شرایط اقتصادی و سیاسی حاکم بر کشور و تلاش بی‌سابقه رسانه‌های معاند و شبکه‌های داخلی آنها در فضای مجازی دعوت از مردم به مشارکت نکردن در انتخابات، «ابر متغیر کرونا» به عنوان عامل کاهنده مشارکت در انتخابات، تاثیرگذار بود. همزمانی شروع رسمی مراحل انتخابات با موج چهارم کرونا و نگرانی گسترده مردم از ابتلای خود و اعضای خانواده بر برآورد میزان مشارکت مردم در انتخابات سایه افکنده‌بود و تجربه انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند 1398 نیز، فضای مبهمی را فراروی مسؤولان و کارشناسان قرار می‌داد. بررسی تجربیات جهانی نیز نشان می‌داد ابرمتغیر کرونا می‌تواند تمایل به مشارکت مردم در انتخابات را به شدت تحت تأثیر قرار دهد:
 بر اساس آمارهای ارائه شده توسط مؤسسات معتبر بین‌المللی، دوسوم کشورهایی که قرار بوده در سال 2020 انتخابات برگزار کنند، به دلیل ترس از همه‌گیری کرونا و افزایش میزان ابتلا در صورت برگزاری انتخابات، تصمیم به تعویق انتخابات گرفته‌اند.
در حدود 60 درصد انتخابات‌های ملی برگزار شده در دوران کرونا، مشارکت در انتخابات در مقایسه با میانگین مشارکت در همان انتخابات در 10 سال گذشته، تا 40درصد کاهش داشته‌است.
 میزان کاهش مشارکت در انتخابات، در دو دسته از کشورها بیشتر بوده است؛ یکی کشورهایی که زیرساخت یا برنامه و روندهای اجرایی برای برگزاری انتخابات با تجمع فیزیکی کمتر نداشته‌اند و دیگری کشورهایی که از زیرساخت‌های بهداشتی قوی برای مقابله با ویروس کرونا برخوردار نبوده و نتوانسته‌اند تمهیدات بهداشتی کافی برای اقناع مردم در جهت ایمن بودن شعب اخذ رأی اتخاذ کنند. کشورهایی که فاقد هر دو جنبه بوده‌اند، بیشترین میزان کاهش مشارکت در انتخابات را در دوران کرونا تجربه کرده‌اند.  نتایج انتخابات 28 خرداد 1400 هماهنگ با یافته‌های جهانی نشان داد در کشور ما نیز، با وجود تمهیدات بهداشتی قابل قبول برای برگزاری انتخابات ایمن و اطلاع‌رسانی مؤثر رسانه ملی، ابر متغیر کرونا به‌عنوان یک عامل کاهنده مشارکت در انتخابات عمل کرده است و نگرانی مردم برای سلامتی خود و خانواده، بر تصمیم آنان برای شرکت در انتخابات تأثیر گذاشته و از میزان تمایل مردم به مشارکت کاسته است. بر اساس نتایج نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات رسانه ملی این میزان می‌تواند حدود 10درصد در نظر گرفته شود. به عبارت دیگر اگر شرایط ویژه کرونا بر جامعه حاکم نبود میزان مشارکت می‌توانست به 60درصد افزایش یابد.
عزم و تلاش جهادی مسؤولان برای برگزاری سالم و ایمن انتخابات در این شرایط احترام به اصول مردم‌سالاری دینی و پاسداشت اراده ملت در انتخاب دولتمردان و کارگزاران اجرایی کشور بود که در نوع خود در منطقه و جهان کم‌نظیر است.
احترامی که از سوی مردم پاسخ داده‌شد و حضور شکوهمند آنان پیروزی اراده ملی بر مشکلات داخلی و شیطنت‌های خارجی را تحقق بخشید تا اعتلای گفتمان پیشرفت و عدالت در جامعه جامه عمل بپوشد و اقتدار جمهوری اسلامی در جهان تداوم و تعالی یابد.




پیش‌بینی یك نظرسنجی
ویروس كرونا بیش از یك سال است بسیاری از فعالیت‌های اساسی نظیر انتخابات، آزمون‌های سراسری و... را در كشورهای مختلف تحت تاثیر خود قرار داده است. طبق نظرسنجی دانشگاه تهران كه پیش از مناظره دوم و سوم میان نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری انجام شد، كرونا یكی از متغیرهایی بود كه می‌توانست روی مشاركت در این انتخابات هم تاثیرگذار باشد. قبل از مناظره سوم گفته شده بود مشاركت در صورت تشدید شرایط كرونا تا ۹درصد واحد نسبت به میزان پیش‌بینی شده كاهش پیدا می‌كند. قبل از مناظره سوم نیز میزان كاهش مشاركت در صورت تشدید شرایط كرونا تا ۱۰واحد درصد در نظر گرفته شده بود.




ایسپا چه گفت؟
در نظرسنجی مركز افكارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری1400 كرونا به عنوان یكی از فاكتورهای مؤثر بر درصد مشاركت واجدان شرایط رای‌دهی معرفی شد. در این نظرسنجی از افرادی كه تصمیم قطعی برای شركت در انتخابات نگرفته‌اند (افراد مردد) پرسیده شد «هر یك از موارد تا چه اندازه شما را برای شركت در انتخابات ترغیب خواهد كرد؟» 27درصد بر این باور بودند اگر شیوع كرونا كمتر شود تاثیر زیادی بر شركت كردنشان دارد. ایسپا موج پنجم نظرسنجی انتخابات۱۴۰۰ را با جامعه آماری افراد بالای ۱۸سال كل كشور و اندازه نمونه ۱۵۵۳ از طریق مصاحبه تلفنی در تاریخ ۱۸ تا ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ اجرا كرد.





مشاركت مردم دیگر كشورها در زمانه كرونا
همان‌گونه كه اشاره شد، تاثیر كرونا بر انتخابات به عنوان یكی از مهم‌ترین تجمعات در كشورهای مختلف، غیرقابل انكار است. بر این اساس هركشور سیاست خاصی را در پیش گرفت و مردم هر كشور هم واكنش‌های متفاوتی به آن داشتند كه در اغلب آنها دست كم كاهش چند درصدی را به دلیل كرونا شاهد بودیم. سیاست‌ها به گونه‌ای بود كه بعضی دولت‌ها انتخابات را به تاخیر انداختند‌ اما با ادامه كرونا این كار چندان منطقی به نظر نمی‌رسید. دیگران بخشی از آن را آنلاین یا پستی برگزار كردند تا مشاركت را در حد قابل قبولی حفظ كنند. كشورهایی هم تلاش كردند با رعایت پروتكل‌های بهداشتی و تعدد حوزه‌های رای‌گیری یا كاهش تجمعات حضوری انتخاباتی پیش از روز رای‌گیری، ضمن برگزاری آن به سلامت از این اتفاق عبور كنند.
کاهش مشارکت به دلیل ترس برخی رای‌دهندگان از حضور در شلوغی یا در بستر بیماری بودن آنها از یک سو و خیز بیماری از مواردی بود که باعث شد این تدابیر در کشورها برای انتخابات‌های پارلمانی، ریاست‌جمهوری و... اندیشیده شود. در اینجا نگاهی به وضعیت برخی دیگر از کشورهای آسیایی در زمان تلاقی انتخابات و کرونا و سیاست‌های آنها برای حفظ مشارکت حداکثری، ضمن دوری از ابتلای بیشتر شهروندا‌شان داشتیم:
ژاپن: یکی از کشورهایی که انتخاباتش همزمان با شیوع کرونا شد، ژاپن است. در این بحبوحه رسانه‌های این کشور بیان کردند نخست‌وزیر کشور برای برپایی این رخداد و جلوگیری از کاهش میزان مشارکت احتمالا گزینه برگزاری انتخابات در زمان دیگری را مطرح خواهدکرد. این رسانه‌ها جبران خسارات اقتصادی ناشی از کرونا را یکی از دلایل نخست‌وزیر برای لغو انتخابات زودهنگام عنوان کردند.
سنگاپور: این کشور تدابیری را برای شرکت کردن افراد مسن که درخطر بیشتری در ابتلای به ویروس کرونا قرار دارند، اندیشید تا تاثیری بر نرخ مشارکت ایجاد نشود. در سنگاپور برای مشارکت کهنسالان جامعه، چهار ساعت اولیه زمان رای‌گیری اختصاص داده‌شد. همچنین در این کشور و مالزی حوزه‌های رای‌گیری بیشتری با هدف ترغیب مردم برای شرکت و همچنین جلوگیری از خطر ابتلا ایجاد کردند.
مغولستان: انتخابات مغولستان زمانی بود که تعداد مبتلایان به کووید-19 در این کشور خیلی بالا نبود و به همین خاطر فقط سیاست‌های بهداشتی برای مواجهه با افراد دارای علائم که در حوزه‌های رای‌گیری حضور داشتند وضع شد. البته پیشنهاد رئیس‌جمهور مغولستان تاخیر در برگزاری انتخابات تا احتمالا افراد بیشتری بتوانند شرکت کنند.  
مالزی: با برگزاری انجمن‌های ایالتی در کشور مالزی که تیر 99 همزمان با شیوع کرونا انجام شد، مقامات این کشور در ادامه خواهان به تعویق انداختن انتخابات محلی در دو منطقه باقی مانده در کشورشان با حفظ فاصله زمانی از یکدیگر شدند.
میانمار:  در میانمار با یكه‌تازی كووید-19 انتخابات پارلمانی و فعالیت‌های حاشیه‌ای آن زیرسایه قرار گرفت و آن را با دشواری روبه‌رو كرد. بر این اساس برخی خواهان به تاخیر انداختن برگزاری این رویداد شدند. در مقابلشان، دولت ساز مخالف زد و همچنان طرفدار برگزاری در زمان مشخص شده بود. البته كارهایی نظیر افزایش تعداد مراكز رای‌گیری و... انجام داد تا با وجود كرونا و تاثیرات مخرب آن بر رغبت رای‌دهندگان در این شرایط و همچنین تعطیل شدن برخی فعالیت‌های تبلیغاتی نامزدها كه مستقیما روی میزان مشاركت اثرگذار است، انتخابات پارلمانی را برگزار كند. این برگزاری 18آبان سال گذشته انجام شد.
 اندونزی: كرونا با افزایش قربانیان در زمانی كه اندونزی به انتخابات نزدیك می‌شد، دولتمردان این كشور را مجاب كرد تا برگزاری آن را به زمان دیگری موكول كنند. انتخابات قرار بود شهریور99 برگزار شود كه از بیم مشاركت كمتر و زیاد شدن تلفات، تاریخش به آذر همان سال منتقل شد. این جابه‌جایی زمانی باز هم صورت گرفت. البته همان‌طور كه قابل پیش‌بینی است در این شرایط كرونا برای نامزدها پیش از انتخابات ایجاد چالش كرد و مانع ارتباط موثر و بیشتر آنان با رای‌دهندگان شد. همین موضوع بیم كاهش مشاركت را به دنبال داشت. ضمن این‌كه گفته می‌شد مقامات از نارضایتی مردم نسبت به نحوه اداره كشور و مقابله با كرونا اطلاع داشتند و همین موضوع آنها را با تردید بیشتری برای برگزاری انتخابات در یك شرایط دشوار مواجه می‌كرد.
كره جنوبی:  به خاطر نگرانی‌هایی كه در مورد شركت نكردن مردم در انتخابات كره جنوبی با توجه به شیوع كرونا وجود داشت و همچنین ممكن بود مبتلایان به این ویروس از دایره رأی‌دهندگان بیرون بمانند، این كشور حوزه‌های رای‌گیری خاصی برای بیماران كرونایی دست‌وپا كرد كه تدابیر بهداشتی بیشتری در آن اجرا شده بود. البته اوضاع برای كره‌ای‌های خارج از مرزهای كشورشان چندان مساعد نبود. گفته می‌شود حدود نیمی از اتباع كره جنوبی در بیرون كشورشان به دلیل محدودیت‌های كرونایی نتوانستند در انتخابات شركت كنند. طبق آمار ارائه شده انتخابات قرار بود در 166نمایندگی دیپلماتیك كره جنوبی در بیرون از مرزهای این كشور برگزار شود ولی انتخابات فقط در 91نمایندگی انجام نشد كه همین موضوع سبب كاهش مشاركت می‌شود. رای گیری پستی و رای‌گیری زودهنگام هم از دیگر تدابیری بود كه برخی كشورها از جمله همین كره جنوبی و استرالیا برای دوری از تبعات كرونا بر درصد میزان مشاركت حضوری اندیشیدند.