نبود سیستم دفع اصولی و بهداشتی فاضلاب در طرقبه دردسرساز شد
آب‌های آلوده
کم شدن نزولات آسمانی دردسرهای شناخته‌شده و شناخته‌نشده بسیاری را برای مناطق مختلف کشور ایجاد کرده‌است. این حواشی در برخی نقاط چون اصفهان و چهارمحال و بختیاری به نوعی جلوه کرده و در برخی نقاط چون مشهد و مناطق ییلاقی اطراف آن به نحوی دیگر بروز کرده‌است. حواشی گروه نخست را همه رسانه‌ها به نوعی به آن پرداخته‌اند اما از حواشی گروه دوم تقریبا همه فراموش کرده‌اند. حواشی که در کنار کمبود آب، ناشی از نوعی سوءمدیریت در کنترل پس آب‌ها و فاضلاب است، زیرا به‌جای ساخت سیستم مناسب دفع فاضلاب و مدیریت پسماند برای سهولت در کار و هزینه کمتر، از بستر خشک رودها برای دفع فاضلاب استفاده می‌شود کاری که هم‌اکنون در شهرهای توریستی شهرستان مشهد مثل طرقبه انجام می‌شود و به‌جای آب، فاضلاب در جوی‌های این شهر زیبا جاری است و علاوه بر چهره بسیار زشت و سیل زباله‌ای که با هربار رهاسازی فاضلاب در این جوی‌ها روان شده، باعث گلایه و شکایت شهروندان این شهر شده‌است. دفعی که باعث شده تا در بستر جوی‌ها و رودخانه‌های خروشان طرقبه که به‌دلیل خشکسالی دیگر نایی برای حیات ندارند به جای آب زلال و شفاف، فاضلاب سیاه و متعفن جاری باشد. فاضلابی که مقصد همه آنها آب‌های زیرزمینی مشهد است. آب‌هایی که از طریق چاه‌های مختلف و البته سد گلستان برای آب شرب شهر مشهد مورد استفاده قرار می‌گیرند و هر چند بارها ضدعفونی و تصفیه می‌شوند اما کافی است یک‌بار به‌هر دلیلی پاکسازی این آب‌ها تنها برای چند ساعت متوقف شود تا شاهد بروز یک اپیدمی گوارشی حداقل در سطح مشهد باشیم. این رویداد تلخ احتمالی با توجه به شرایط مشهد و هجوم مسافر در روزهایی که به سوی نابودی کرونا می‌رویم به این شهر می‌تواند بحران جدیدی را در کشور ایجاد کند، بحرانی که پایه و اساس آن گسترش بیماری‌های رودهای ناشی از آشامیدن آب آلوده رهسپار شده از بستر این رودهای خشک به منابع آب زیر زمینی مشهد است.
یک عضو شورای اسلامی شهر طرقبه در این باره می‌گوید: فاضلاب محله قلعه‌نوی شهر طرقبه وارد جوی آب اصلی این شهر می‌شود و ضمن ایجاد منظره بد و بوی ناخوشایند در مسیر جوی آب باعث نگرانی و گلایه ساکنان شهر نیز شده زیرا علاوه بر تهدید بهداشت عمومی ممکن است آسیب جدی به درختان چنار کاشته شده در کنار جوی وارد کند.
پورموسوی می‌افزاید: تاکنون برای رفع این مشکل چند جلسه با شهردار و مسؤولان آبفا و دیگر سازمان‌های ذی‌ربط برگزار کرده‌ایم. به‌عنوان راهکار موقت برای رفع این مشکل تصمیم گرفته شده فاضلاب شهری در جوی آب طرقبه سر ریز نشود و از طریق انشعاب یک لوله، به سمت مخزن نهایی هدایت و از طریق تانکرهای حمل فاضلاب به مراکز دفع و تصفیه فاضلاب منتقل شود.
وی تصریح می‌کند: درباره احداث تصفیه‌خانه‌های لوکال و مرکزی نیز به‌دنبال سرمایه‌گذار هستیم. البته از سال 89 برای احداث طرح فاضلاب شهرستان طرقبه و شاندیز از ردیف بودجه ملی، اعتبار در نظر گرفته شده اما این بودجه به قدری محدود است که عملا تحقق این پروژه بزرگ امکان‌پذیر نیست. این موضوع به‌تنهایی از طرف آبفا و با بودجه ملی حل شدنی نیست و باید از ظرفیت بخش خصوصی نیز بهره ببریم.
نیازمند طرح جامع جمع‌آوری سراسری فاضلاب هستیم
رئیس محیط‌زیست شهرستان طرقبه شاندیز نیز با اشاره به این‌که مجموعه تحت مدیریتش براساس دستور دادستانی به‌طور مستمر بحث نظارت و پایش رودخانه‌ها پیگیری می‌کند، می‌گوید: برای کنترل آلودگی و فاضلاب در کل شهرستان نیاز به تعریف نام طرح جامع سراسری جمع‌آوری
فاضلاب هستیم.
مجید غلامی می‌افزاید: طرقبه از لحاظ جغرافیایی در یک بستر سنگی تشکیل شده‌است و به همین دلیل حفر چاه‌های جذبی برای دفع فاضلاب در آن کارایی ندارد زیرا آلودگی از سطح این چاه‌ها وارد آب رودخانه‌ها می‌شود بنابراین نیازمند یک طرح جامع جمع‌آوری سراسری فاضلاب هستیم که از سال پیش این درخواست در قالب یک نامه از طرف فرماندار شهرستان به رئیس مجلس شورای اسلامی ارائه شده‌است.
به این زودی‌ها بعید است
درهمین‌حال رئیس اداره آبفای طرقبه شاندیز می‌گوید: تامین اعتبار معضل اصلی بر سر راه اجرای پروژه سیستم دفع فاضلاب این شهرستان است. تاکنون با سرمایه‌گذاران متعددی در بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این پروژه، رایزنی انجام دادیم اما به دلیل مشکلات اقتصادی گریبانگیر کشور، سرمایه‌گذاران میل و رغبتی برای مشارکت در این طرح ندارند.
محمد پاکروان می‌افزاید: قسمتی از خطوط انتقال فاضلاب شهر طرقبه کامل شده اما نیاز به تحقق بودجه و کسب اعتبار لازم است تا این پروژه به‌طور کامل محقق شود، زیرا هم‌اکنون فاضلاب خانگی این شهرستان از طریق چاه‌های جذبی دفع می‌شود.
به گفته وی، سال گذشته از مجموع اعتبار 10میلیارد تومانی که قرار بود دولت برای احداث این پروژه اختصاص دهد، تنها 200میلیون تومان آن محقق شد و امسال نیز چندان امیدی به تامین اعتبار کامل آن نیست. از همین رو گمان نمی‌کنیم این پروژه به این زودی‌ها محقق شود.
ایجاد کمیته بررسی آلودگی رودخانه‌های طرقبه و شاندیز
جواد موسوی، مدیر محیط‌زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی هم در این باره می‌گوید: کمیته‌ای متشکل از چهار سازمان محیط‌زیست، دانشگاه علوم پزشکی و مرکز بهداشت، شرکت آب و فاضلاب و شرکت آب منطقه‌ای بحث آلودگی رودخانه‌های طرقبه و شاندیز را بررسی می‌کنند. قبل از تشکیل کمیته، هر سازمانی مشکل را به دیگری محول می‌کرد و عملا کاری انجام نمی‌شد اما با تشکیل این کمیته شرایط تغییر کرد. در گذشته، رستوران‌ها باعث آلودگی رودخانه‌ها می‌شدند.
تعدادی از آنها سپتیک داشتند و تعدادی هم خیر. پیگیری‌هایی که سال گذشته انجام دادیم تمامی آنها از سپتیک استفاده می‌کنند. یعنی فاضلاب‌شان وارد سپتیک می‌شود و بعد در تقاطع تانکرهای جمع‌آوری فاضلاب که سپتیک تخلیه می‌شود، به محل دفن فاضلاب در شهر مشهد می‌رود. هر از گاهی اگر رستورانی تخلف کند در کمیته چهار نفره بررسی و در صورت صحت این قضیه، واحد متخلف جریمه یا پلمب می‌شود. حتی این کمیته می‌تواند به طور مستقیم این واحدهای متخلف را به قوه قضاییه معرفی کند تا مطابق ماده 88 با واحد آلاینده برخورد شود.
موسوی می‌افزاید: یکی از منابع آلاینده، زباله‌هاست. آب منطقه‌ای کل محل‌های دفن زباله و مکان‌هایی را که زباله تولید می‌شود، بررسی می‌کند. زباله‌ها در منطقه طرقبه و شاندیز به‌خوبی درحال جمع‌آوری است و به محل دفن زباله دائمی در مشهد منتقل می‌شود.
او درباره تاثیر آلودگی رودخانه‌ها بر آب شرب نیز می‌گوید: این نکته که آب شرب مشهد و طرقبه شاندیز آلوده شده، صحت ندارد. اهالی طرقبه و شاندیز دارند از چاه استفاده می‌کنند و چاه‌ها هم مرتب آزمایش می‌شوند. رودخانه حالت خودآلایندگی دارد مگر این که از حد معمول بیشتر شود. کل آب این منطقه وارد سد گلستان می‌شود. لذا مشکل آنچنانی نداریم و در حال برنامه‌ریزی هستیم که از آب‌بند گلستان هم در آینده برای شرب استفاده شود. از این آب هم اکنون برای کشاورزی استفاده می‌شود، بنابراین برای شرب استفاده نمی‌شود که بگوییم آلودگی منابع آب شرب داریم. نمی‌گویم معضلاتی وجود نداشته اما با تشکیل این کمیته خیلی از مشکلات حل شده است.
این یک پروژه مهم ملی است
فرماندار طرقبه و شاندیز اما دراین‌باره می‌گوید: احداث پروژه دفع فاضلاب طرقبه شاندیز یک پروژه ملی است و فواید آن علاوه‌بر ساکنان این شهرستان شامل حال شهروندان شهر مشهد و مسافران آن نیز خواهد شد، زیرا در صورت آلودگی منابع آبی این شهرستان، منابع تامین آب‌شرب مشهد نیز آلوده خواهد شد و نبود سیستم جامع دفع فاضلاب در این شهرستان تهدیدی برای بهداشت عمومی ساکنان دو شهرستان است.
حسینی ادامه می‌دهد: بحث فاضلاب و تبعات منفی آن تنها دامنگیر شهرستان طرقبه و شاندیز نیست زیرا با توجه به این که این فاضلاب هم‌اکنون وارد رودخانه‌های این شهرستان می‌شود و از آنجا که آب این رودخانه‌ها معمولا منابع آبی مردم ساکن در شهر مشهد را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد بنابراین ساخت و اجرای پروژه فاضلاب این شهرستان برای حفظ سلامت ساکنان و مسافران شهر مشهد نیز دارای اهمیت است.
آب دو رودخانه مغان و مجد این شهرستان در پشت سد طرق که بخشی از آب‌شرب شهر مشهد را تامین می‌کند، ذخیره می‌شود. بنابراین تمام فاضلابی که از این دو رودخانه وارد سد طرق می‌شود در پشت این سد جمع و باعث آلودگی کل آب ذخیره‌شده آن می‌شود.
فرماندار طرقبه شاندیز می‌گوید: همچنین رودخانه‌های دهبار، کردینه و ازغد نیز در بند گلستان سرریز می‌شوند و با ورود فاضلاب به این رودخانه‌ها تمامی آب پشت‌بند گلستان نیز آلوده و در نتیجه آب ورودی پارک چهل‌بازه مشهد هم آلوده می‌شود و برای سلامت مردم و کودکان استفاده‌کننده خطرناک است. فاضلاب کنونی در رودخانه‌های زشک و کنگ نیز با ورود به دشت سوران و تزریق به منابع آب زیرزمینی ممکن است باعث آلودگی چاه‌های آب متعددی شود که در آنجا برای تامین بخشی از آب‌شرب مردم دو شهرستان مشهد و طرقبه و شاندیز حفر شده است.
فرماندار طرقبه و شاندیز می‌افزاید: پس به این ترتیب با آلودگی آب هرکدام از رودخانه‌های این شهرستان بر اثر نبود سیستم دفع فاضلاب مناسب به یقین احتمال آلودگی منابع آبی شهر مشهد نیز مطرح است. ازهمین‌رو ضرورت تاسیس شبکه استاندارد دفع فاضلاب در این شهرستان یک مقوله استانی و ملی است و مزایای آن نه‌تنها شامل حال مردم شهرستان طرقبه و شاندیز بلکه شامل تمامی ساکنان شهر مشهد و مسافران آن نیز خواهد شد.
وی در پایان مهم‌ترین مانع بر سر احداث تصفیه‌خانه شهرستان طرقبه و شاندیز را تامین اعتبار آن دانسته و می‌گوید: در حال پیگیری هستیم تا هم از محل ردیف‌های ملی، بودجه مورد نیاز برای این پروژه را تحقق بخشیم و هم از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کنیم تا این طرح لازم و ضروری محقق شود.
