چرخش کند چرخ فیروزه‌تراشان
گردشگری یکی از صنعت‌های عمده‌ای است که بحران همه‌گیری کرونا به‌شدت روی آن تأثیر منفی گذاشته‌است. این تاثیر منفی در رسته‌هایی از گردشگری چون هتل‌داری و تورگردانی بسیار عینی و مشهود بوده اما در رسته‌هایی چون تولید انواع و اقسام صنایع‌دستی که تا حدی حالت مکمل رسته نخست را دارند، آن‌گونه که باید و شاید محسوس نبود یا مورد توجه قرار نگرفت. صنعت هنر فیروزه‌تراشی خراسان رضوی که طی سال‌های گذشته موجب رونق اقتصادی بخشی از این استان به‌ویژه شهرستان‌های نیشابور و فیروزه و مهاجرت معکوس روستاییان شده بود، از این دسته است. ضربه مهلک کرونا به این هنر صنعت به‌قدری عمیق بوده که چرخ فیروزه‌تراشی در بسیاری از موارد متوقف شده‌است.
قدیمی‌ترین و مرغوب‌ترین معدن فیروزه جهان با قدمت 7000 سال و ذخیره 8000 تن در نزدیکی کهن‌شهر نیشابور و ۳۵کیلومتری مرکز شهرستانی به همین نام یعنی شهرستان فیروزه قرار دارد. شهرستان فیروزه در خراسان رضوی تا سال 1386 یکی از شهرهای شهرستان نیشابور بود و پس از آن مستقل شد.
شهر فیروزه سال گذشته از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌عنوان شهر ملی صنایع‌دستی در حوزه تراش سنگ فیروزه انتخاب شد. روستای معدن هم در فیروزه به‌عنوان نامزد دهکده ملی فیروزه‌تراشی معرفی شده‌است.
طی سال‌های ۱۳۸۴ در کاوش‌های باستانی تپه برج شهرستان زبرخان دو سنگ فیروزه‌تراش خورده کشف شد که قدمت آن تا 5300 سال قبل تخمین زده شد و نشان‌دهنده قدمت این معدن به‌عنوان قدیمی‌ترین معدن فیروزه جهان است. بهره‌برداری از معدن کهن فیروزه شهرستان فیروزه که پایه هنر صنعت فیروزه‌تراشی است در سال ۱۳۸۱ از طریق شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه به مدت ۲۵سال به اهالی روستاهای معدن علیا و سفلی واگذار شد. سهامداران کنونی اغلب ساکنان شهر فیروزه و روستاهای اطراف آن بوده و علاوه بر بهره‌مند شدن از سود استخراج سنگ فیروزه، خود نیز در آن مشغول فعالیت هستند. در اساسنامه این شرکت پیش‌بینی نشده که فروش این محصول به چه شکل انجام شود به همین دلیل نحوه فروش سنگ‌خام فیروزه از معدن با تصمیم هیات‌مدیره و به شکل مزایده انجام می‌شود و تنها نظارت دولت بر این معدن در میزان برداشت سالانه آن و پرداخت حقوق دولت است. تا چند سال قبل فیروزه‌تراشی فقط در روستای معدن بود ولی امروز اهالی بیش از ۳۰ روستای فیروزه به فیروزه‌تراشی اشتغال دارند و تا قبل از کرونا بیش از هزار کارگاه فیروزه‌تراشی به صورت رسمی و غیررسمی در این شهرستان فعال شده بود. پیشنهاد ایجاد شهرک تخصصی سنگ‌های قیمتی در فیروزه شش سال قبل توسط این شرکت داده شد تا با ایجاد ارزش افزوده در سنگ فیروزه چرخه استخراج تا تولید و تکمیل و عرضه آن به بازار در همین شهرستان کامل شود و از این طریق اقتصاد این شهرستان رونق گیرد ولی این پیشنهاد در چرخه بروکراسی اداری مانده است. آن‌طور که مسؤولان شهرستان فیروزه می‌گویند مجوز استخراج 40 تن فیروزه در سال را دارند، گرچه تا ۲۵درصد بالاتر از این مجوز هم می‌توانند برداشت کنند.
با غم نان به فیروزه نمی‌رسند
مدیرعامل شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه در این باره به جام‌جم می‌گوید: کرونا و وضعیت اقتصادی کساد ناشی از آن، تاثیر بسیار نامطلوب بر صنعت فیروزه داشت، طوری که مردم به جای زیورآلات بیشتر به‌دنبال تامین ضروریات و مایحتاج زندگی هستند. از سوی دیگر پس از شیوع کرونا ورود گردشگران خارجی که خریداران عمده فیروزه هستند قطع شد و شوک بزرگی به اقتصاد فیروزه وارد کرد.
فضلیانی می‌افزاید: امسال هم قیمت فروش سنگ فیروزه در معدن معادل ۶۰درصد قیمت آن در سال ۱۳۹۸ و پیش از شیوع کرونا بود و در آخرین فروش هم هنوز قیمت فیروزه به سال ۹۸ نرسیده و این در حالی است که تورم، مزد کارگر، استهلاک و هزینه‌های ثابت و متغیر ما طی دو سال گذشته صددرصد افزایش پیدا کرده‌است، طوری که قیمت یک مته حفاری که پیش از این ۲۵۰هزار تومان بود به بیش از یک میلیون و ۵۰۰هزار تومان رسیده‌است. وی با اشاره به این‌که صادرات سنگ خام فیروزه ممنوع است، می‌گوید: پیش از شیوع کرونا سالانه چهار تا پنج مزایده برای فروش سنگ فیروزه در معدن برگزار می‌شد که پس از شیوع کرونا متوقف شد تا این‌که حدود دو ماه قبل نخستین مزایده معدن پس از شیوع کرونا برگزار شد.
گردشگر بیاید حال فیروزه خوب می‌شود
یکی از فیروزه‌تراشان پیشکسوت نیشابور، زائران حرم مطهر رضوی و گردشگران خارجی را موتور محرک این صنعت دانسته و می‌گوید: سهم نیشابور در این حوزه اما اندک است. درواقع نیاز اصلی صنعت فیروزه برای رونق دوباره، فعال شدن صنعت گردشگری است و این روزها با رفع تدریجی محدودیت‌های کرونایی و ورود گردشگران، وضعیت فروش سنگ فیروزه در حال بهبود است، گرچه در نیشابور به‌دلیل نبود فرودگاه و این‌که مقصد بیشتر مسافران مشهد است، هنوز آنچنان رونقی در این زمینه حاصل نشده‌است. حسین حسینی‌نیا می‌افزاید: بالغ بر ۷۰درصد از فروش سنگ فیروزه نیشابور به گردشگران خارجی به‌ویژه از کشورهای عربی، افغانستان، پاکستان، هند و مالزی صورت می‌گیرد. همچنین این سنگ در کشورهای اسپانیا و ایتالیا که مراکز جواهرشناسی در دنیا هستند علاقه‌مندان بسیار دارد ولی به دلیل تحریم‌ها صادرات فیروزه به این کشورها قطع شده‌است.
تورهای فیروزه گردی
حسینی‌نیا می‌گوید: تا سال ۱۳۷۰ معدن فیروزه در اختیار دولت بود و سنگ‌های فیروزه به‌طور مستقیم به مشهد ارسال می‌شد و در نیشابور فیروزه‌تراشی وجود نداشت تا این‌که فیروزه‌تراشی در شهرستان‌های نیشابور و فیروزه رواج یافت و امروز بیشتر فیروزه‌تراشان به‌صورت خودآموز این حرفه را یاد گرفته‌اند که باعث کاهش کیفیت سنگ‌های فیروزه عرضه شده به بازار می‌شود. در چند سال اخیر تورهای ویژه گردشگری به مقصد فیروزه فعال شده بود که با شیوع کرونا تعطیل و باعث وارد آمدن خسارت سنگینی به فعالان این حوزه شد.
حواس‌تان به فیروزه‌های شیمیایی باشد
این فیروزه‌تراش در خصوص نوع و کیفیت و قیمت فیروزه هم این‌چنین می‌گوید: بهترین و مرغوب‌ترین فیروزه جهان فیروزه نیشابور است اما فیروزه‌های چینی و به‌اصطلاح فیروزه‌های احیاشده هم به بازار آمده که به فیروزه شیمیایی معروف است. به همین سبب برای خرید سنگ فیروزه اصل نیشابوری فقط باید از مراکز فروش معتبر خرید شود و در صورت درخواست خریدار می‌توانیم برای سنگ فیروزه شناسنامه صادر کنیم که هزینه آن هم از ۲۰۰هزار تومان به بالاست. سنگ فیروزه شامل دو نوع شجری و عجمی است و سنگ‌های فیروزه عجمی به‌صورت عددی خرید و فروش می‌شوند و قیمت فیروزه‌های شجری بسته به کیفیت و رنگ آنها از هر گرم 6000 تومان تا دومیلیون تومان است. نوع تراش سنگ فیروزه در قیمت آن تاثیرگذار است.
رونق‌گرفتن دوباره بازار
مجید ابراهیم‌نیا، مدیر نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان فیروزه نیز دراینباره می‌گوید: پارسال به‌دلیل شیوع کرونا میزان فروش سنگ فیروزه در این شهرستان تا ۷۰درصد کاهش یافت ولی امسال با کاهش محدودیت‌های کرونایی بازار فروش فیروزه هم رونق پیدا کرده است.
ابراهیم‌نیا می‌افزاید: امسال بالغ بر ۱۲میلیارد ریال تسهیلات با سود 4درصد و بازپرداخت هفت‌ساله به ۱۸ نفر از خسارت‌دیدگان ناشی از کرونا در این شهرستان پرداخت شد که ۱۶ نفر از این تعداد فیروزه‌تراش بودند.
مهاجرت معکوس به برکت فیروزه
در شهر فیروزه حالا هر خانه و خانواده‌ای به نوعی در کار فیروزه است و مستقیم و غیرمستقیم از این راه کسب درآمد می‌کند. کار که باشد کسی ترک خانه و دیار آبا و اجدادی خود نمی‌کند، کمااین‌که فرماندار فیروزه هم دراینباره می‌گوید: صنعت فیروزه روند مهاجرت از روستاهای این شهرستان را معکوس کرده و درحال‌حاضر در روستاهای معدن سفلی و علیا هیچ بیکاری وجود ندارد و در کنار کشاورزی و دامداری بخشی به‌طور مستقیم در معدن و بخشی هم در حوزه تراش فیروزه و چینش فیروزه از نخاله‌های معدنی مشغول کار هستند. ابوالفضل حکیم‌پور می‌افزاید: افرادی هم که سال‌های قبل از روستا مهاجرت کرده بودند در حال بازگشت هستند، طوری که با مشکل تامین زمین برای متقاضیان ساخت مسکن روبه‌رو هستیم و برای رفع آن باید توسعه در قالب طرح هادی روستایی اجرا شود. به گفته وی، بخش عمده‌ای از مشتریان فیروزه را گردشگران خارجی از عراق و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تشکیل می‌دهند و بخشی از آن هم به کشورهای جنوب‌شرق آسیا صادر می‌شود که به دلیل محدودیت‌های کرونایی و ممکن نبودن صادرات و نبود گردشگران خارجی، اقتصاد صنعت فیروزه به‌شدت تحت تاثیر قرار گرفته و به همین میزان خرید فیروزه از معدن کاهش یافته است. فرماندار فیروزه با بیان این‌که استخراج سالانه از معدن فیروزه ۴۵ تن است، می‌گوید: امیدواریم با صدور تدریجی مجوزهای گردشگری و زیارتی و بازگشت اوضاع به حالت عادی دوباره شاهد رونق بازار فیروزه باشیم. وی یادآور می‌شود که برای تکمیل حلقه تولید تا عرضه به مشتری در داخل شهرستان فیروزه طرحی با همکاری شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه و کمیته امداد این شهرستان در زمینه احداث بازارچه‌ای در مسیر جاده مشهد - تهران و بازارچه دیگری در جوار روستای معدن در دست اجرا بود که با شیوع کرونا این طرح هم متوقف شد.
ایجاد مشاغل متعدد جانبی
فرماندار فیروزه می‌گوید: طی چند سال گذشته با افزایش کارگاه‌های فیروزه‌تراشی و کارگاه‌های صنایع‌دستی و جواهرآلات مرتبط با فیروزه در این شهرستان تلاش کردیم ارزش‌افزوده این سنگ معدنی و بومی را افزایش دهیم و در این چارچوب بالغ بر ۷۰۰ کارگاه خانگی و تجاری و دو کارگاه فیروزه‌کوبی که پیش از این در انحصار اصفهان بود در شهرستان فیروزه فعال شده‌اند.
همکاری مشترک شهر ملی فیروزه و شهر جهانی گوهرسنگ‌ها
مهم‌ترین مشکل صنف فیروزه‌تراشان تأمین مواد اولیه و سنگ خام است که باید از معدن فیروزه تأمین شود. این جمله را حسین نوروزی، رئیس اتحادیه فیروزه‌تراشان شهرستان فیروزه به ما می‌گوید و ادامه می‌دهد: استخراج از معدن فیروزه در اختیار شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه
با ۳۴۲ سهم قرار دارد و ۲۰درصد آن به صورت مزایده به فروش می‌رسد و بیشتر آن با قیمت کارشناسی در اختیار سهامداران همین شرکت قرار می‌گیرد که عمده این سهامداران از شهرهای دیگر هستند و روستاییان سهام کمتری دارند. نوروزی می‌افزاید: سود سهامداران شرکت تعاونی توسعه روستایی فیروزه به جای این‌که به صورت نقدی از درآمد حاصل از فروش پرداخت شود با سنگ خام فیروزه ـــ که توسط خودشان هم کارشناسی می‌شود ـــ پرداخت می‌شود که این مورد قانونی نیست و به دنبال رفع این مشکل هستیم اما از سوی مسؤولان در این زمینه همکاری نمی‌شود. وی یادآور می‌شود شرکت تعاونی معدن فیروزه دو بار در سال مزایده برگزار می‌کند و طی این مزایده دو تا سه تن سنگ فیروزه توسط شرکت‌کنندگان در مزایده خریداری شده و بقیه در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد و در این مزایده کیسه‌های ۲۰ تا ۱۰۰ کیلویی سنگ خام فیروزه از کیلویی یک میلیون تا ۲۰میلیون تومان به فروش می‌رسد. رئیس اتحادیه فیروزه‌تراشان شهرستان فیروزه می‌گوید: تراش سنگ فیروزه در نیشابور و فیروزه انجام می‌شود اما سوار کردن آن روی رکاب‌های نقره‌ای بیشتر در مشهد (شهر جهانی گوهرسنگ‌ها) انجام می‌شود و تلاش‌های بسیار صورت گرفته تا این بخش را هم در شهرستان فیروزه انجام دهیم و از همین شهرستان انگشتر، گردنبند و دستبندهای فیروزه به شهرهای مشهد، تهران و اصفهان ارسال شود اما فراگرفتن این هنر زمانبر بوده و استادکاران این رشته هم به سادگی هنرشان را در اختیار دیگران قرار نمی‌دهند ضمن این‌که دستگاه‌های لازم برای این رشته نیز گران است. نوروزی با اشاره به لزوم استفاده از دستگاه‌های پیشرفته تراش فیروزه ادامه می‌دهد: باید در این خصوص دوره‌های آموزشی برگزار شود تا فیروزه‌تراشان سنتی با شیوه‌های جدید فیروزه‌تراشی آشنایی پیدا کنند و در شرکت تعاونی صنف فیروزه‌تراشان نیز اقداماتی در این زمینه انجام شده اما با وجود مشکل تأمین سنگ خام فیروزه هنوز نتیجه‌ای نگرفته‌ایم. به گفته وی، بالغ بر ۶۰۰ کارگاه فیروزه‌تراشی در شهرستان فیروزه وجود دارد که از این تعداد پس از شیوع کرونا حدود ۱۰۰ کارگاه در روستاهای معدن سفلی و علیا فعال بوده و بقیه به حالت تعطیل و نیمه‌تعطیل درآمدند. در هر کدام از این کارگاه‌ها سه تا پنج نفر مشغول کارند و از این تعداد حدود یک تا دو نفر را بانوان تشکیل می‌دهند که در بخش صیقل سنگ فیروزه فعالیت دارند. نوروزی می‌گوید: حضور گردشگران خارجی از کشورهای آسیایی و حوزه خلیج فارس در محل معدن فیروزه موجب رونق بازار فیروزه بود که با شیوع کرونا این فرصت از بین رفت و بازار داخلی هم جوابگو نیست.
شهر فیروزه سال گذشته از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌عنوان شهر ملی صنایع‌دستی در حوزه تراش سنگ فیروزه انتخاب شد. روستای معدن هم در فیروزه به‌عنوان نامزد دهکده ملی فیروزه‌تراشی معرفی شده‌است.
طی سال‌های ۱۳۸۴ در کاوش‌های باستانی تپه برج شهرستان زبرخان دو سنگ فیروزه‌تراش خورده کشف شد که قدمت آن تا 5300 سال قبل تخمین زده شد و نشان‌دهنده قدمت این معدن به‌عنوان قدیمی‌ترین معدن فیروزه جهان است. بهره‌برداری از معدن کهن فیروزه شهرستان فیروزه که پایه هنر صنعت فیروزه‌تراشی است در سال ۱۳۸۱ از طریق شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه به مدت ۲۵سال به اهالی روستاهای معدن علیا و سفلی واگذار شد. سهامداران کنونی اغلب ساکنان شهر فیروزه و روستاهای اطراف آن بوده و علاوه بر بهره‌مند شدن از سود استخراج سنگ فیروزه، خود نیز در آن مشغول فعالیت هستند. در اساسنامه این شرکت پیش‌بینی نشده که فروش این محصول به چه شکل انجام شود به همین دلیل نحوه فروش سنگ‌خام فیروزه از معدن با تصمیم هیات‌مدیره و به شکل مزایده انجام می‌شود و تنها نظارت دولت بر این معدن در میزان برداشت سالانه آن و پرداخت حقوق دولت است. تا چند سال قبل فیروزه‌تراشی فقط در روستای معدن بود ولی امروز اهالی بیش از ۳۰ روستای فیروزه به فیروزه‌تراشی اشتغال دارند و تا قبل از کرونا بیش از هزار کارگاه فیروزه‌تراشی به صورت رسمی و غیررسمی در این شهرستان فعال شده بود. پیشنهاد ایجاد شهرک تخصصی سنگ‌های قیمتی در فیروزه شش سال قبل توسط این شرکت داده شد تا با ایجاد ارزش افزوده در سنگ فیروزه چرخه استخراج تا تولید و تکمیل و عرضه آن به بازار در همین شهرستان کامل شود و از این طریق اقتصاد این شهرستان رونق گیرد ولی این پیشنهاد در چرخه بروکراسی اداری مانده است. آن‌طور که مسؤولان شهرستان فیروزه می‌گویند مجوز استخراج 40 تن فیروزه در سال را دارند، گرچه تا ۲۵درصد بالاتر از این مجوز هم می‌توانند برداشت کنند.
با غم نان به فیروزه نمی‌رسند
مدیرعامل شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه در این باره به جام‌جم می‌گوید: کرونا و وضعیت اقتصادی کساد ناشی از آن، تاثیر بسیار نامطلوب بر صنعت فیروزه داشت، طوری که مردم به جای زیورآلات بیشتر به‌دنبال تامین ضروریات و مایحتاج زندگی هستند. از سوی دیگر پس از شیوع کرونا ورود گردشگران خارجی که خریداران عمده فیروزه هستند قطع شد و شوک بزرگی به اقتصاد فیروزه وارد کرد.
فضلیانی می‌افزاید: امسال هم قیمت فروش سنگ فیروزه در معدن معادل ۶۰درصد قیمت آن در سال ۱۳۹۸ و پیش از شیوع کرونا بود و در آخرین فروش هم هنوز قیمت فیروزه به سال ۹۸ نرسیده و این در حالی است که تورم، مزد کارگر، استهلاک و هزینه‌های ثابت و متغیر ما طی دو سال گذشته صددرصد افزایش پیدا کرده‌است، طوری که قیمت یک مته حفاری که پیش از این ۲۵۰هزار تومان بود به بیش از یک میلیون و ۵۰۰هزار تومان رسیده‌است. وی با اشاره به این‌که صادرات سنگ خام فیروزه ممنوع است، می‌گوید: پیش از شیوع کرونا سالانه چهار تا پنج مزایده برای فروش سنگ فیروزه در معدن برگزار می‌شد که پس از شیوع کرونا متوقف شد تا این‌که حدود دو ماه قبل نخستین مزایده معدن پس از شیوع کرونا برگزار شد.
گردشگر بیاید حال فیروزه خوب می‌شود
یکی از فیروزه‌تراشان پیشکسوت نیشابور، زائران حرم مطهر رضوی و گردشگران خارجی را موتور محرک این صنعت دانسته و می‌گوید: سهم نیشابور در این حوزه اما اندک است. درواقع نیاز اصلی صنعت فیروزه برای رونق دوباره، فعال شدن صنعت گردشگری است و این روزها با رفع تدریجی محدودیت‌های کرونایی و ورود گردشگران، وضعیت فروش سنگ فیروزه در حال بهبود است، گرچه در نیشابور به‌دلیل نبود فرودگاه و این‌که مقصد بیشتر مسافران مشهد است، هنوز آنچنان رونقی در این زمینه حاصل نشده‌است. حسین حسینی‌نیا می‌افزاید: بالغ بر ۷۰درصد از فروش سنگ فیروزه نیشابور به گردشگران خارجی به‌ویژه از کشورهای عربی، افغانستان، پاکستان، هند و مالزی صورت می‌گیرد. همچنین این سنگ در کشورهای اسپانیا و ایتالیا که مراکز جواهرشناسی در دنیا هستند علاقه‌مندان بسیار دارد ولی به دلیل تحریم‌ها صادرات فیروزه به این کشورها قطع شده‌است.
تورهای فیروزه گردی
حسینی‌نیا می‌گوید: تا سال ۱۳۷۰ معدن فیروزه در اختیار دولت بود و سنگ‌های فیروزه به‌طور مستقیم به مشهد ارسال می‌شد و در نیشابور فیروزه‌تراشی وجود نداشت تا این‌که فیروزه‌تراشی در شهرستان‌های نیشابور و فیروزه رواج یافت و امروز بیشتر فیروزه‌تراشان به‌صورت خودآموز این حرفه را یاد گرفته‌اند که باعث کاهش کیفیت سنگ‌های فیروزه عرضه شده به بازار می‌شود. در چند سال اخیر تورهای ویژه گردشگری به مقصد فیروزه فعال شده بود که با شیوع کرونا تعطیل و باعث وارد آمدن خسارت سنگینی به فعالان این حوزه شد.
حواس‌تان به فیروزه‌های شیمیایی باشد
این فیروزه‌تراش در خصوص نوع و کیفیت و قیمت فیروزه هم این‌چنین می‌گوید: بهترین و مرغوب‌ترین فیروزه جهان فیروزه نیشابور است اما فیروزه‌های چینی و به‌اصطلاح فیروزه‌های احیاشده هم به بازار آمده که به فیروزه شیمیایی معروف است. به همین سبب برای خرید سنگ فیروزه اصل نیشابوری فقط باید از مراکز فروش معتبر خرید شود و در صورت درخواست خریدار می‌توانیم برای سنگ فیروزه شناسنامه صادر کنیم که هزینه آن هم از ۲۰۰هزار تومان به بالاست. سنگ فیروزه شامل دو نوع شجری و عجمی است و سنگ‌های فیروزه عجمی به‌صورت عددی خرید و فروش می‌شوند و قیمت فیروزه‌های شجری بسته به کیفیت و رنگ آنها از هر گرم 6000 تومان تا دومیلیون تومان است. نوع تراش سنگ فیروزه در قیمت آن تاثیرگذار است.
رونق‌گرفتن دوباره بازار
مجید ابراهیم‌نیا، مدیر نمایندگی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان فیروزه نیز دراینباره می‌گوید: پارسال به‌دلیل شیوع کرونا میزان فروش سنگ فیروزه در این شهرستان تا ۷۰درصد کاهش یافت ولی امسال با کاهش محدودیت‌های کرونایی بازار فروش فیروزه هم رونق پیدا کرده است.
ابراهیم‌نیا می‌افزاید: امسال بالغ بر ۱۲میلیارد ریال تسهیلات با سود 4درصد و بازپرداخت هفت‌ساله به ۱۸ نفر از خسارت‌دیدگان ناشی از کرونا در این شهرستان پرداخت شد که ۱۶ نفر از این تعداد فیروزه‌تراش بودند.
مهاجرت معکوس به برکت فیروزه
در شهر فیروزه حالا هر خانه و خانواده‌ای به نوعی در کار فیروزه است و مستقیم و غیرمستقیم از این راه کسب درآمد می‌کند. کار که باشد کسی ترک خانه و دیار آبا و اجدادی خود نمی‌کند، کمااین‌که فرماندار فیروزه هم دراینباره می‌گوید: صنعت فیروزه روند مهاجرت از روستاهای این شهرستان را معکوس کرده و درحال‌حاضر در روستاهای معدن سفلی و علیا هیچ بیکاری وجود ندارد و در کنار کشاورزی و دامداری بخشی به‌طور مستقیم در معدن و بخشی هم در حوزه تراش فیروزه و چینش فیروزه از نخاله‌های معدنی مشغول کار هستند. ابوالفضل حکیم‌پور می‌افزاید: افرادی هم که سال‌های قبل از روستا مهاجرت کرده بودند در حال بازگشت هستند، طوری که با مشکل تامین زمین برای متقاضیان ساخت مسکن روبه‌رو هستیم و برای رفع آن باید توسعه در قالب طرح هادی روستایی اجرا شود. به گفته وی، بخش عمده‌ای از مشتریان فیروزه را گردشگران خارجی از عراق و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تشکیل می‌دهند و بخشی از آن هم به کشورهای جنوب‌شرق آسیا صادر می‌شود که به دلیل محدودیت‌های کرونایی و ممکن نبودن صادرات و نبود گردشگران خارجی، اقتصاد صنعت فیروزه به‌شدت تحت تاثیر قرار گرفته و به همین میزان خرید فیروزه از معدن کاهش یافته است. فرماندار فیروزه با بیان این‌که استخراج سالانه از معدن فیروزه ۴۵ تن است، می‌گوید: امیدواریم با صدور تدریجی مجوزهای گردشگری و زیارتی و بازگشت اوضاع به حالت عادی دوباره شاهد رونق بازار فیروزه باشیم. وی یادآور می‌شود که برای تکمیل حلقه تولید تا عرضه به مشتری در داخل شهرستان فیروزه طرحی با همکاری شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه و کمیته امداد این شهرستان در زمینه احداث بازارچه‌ای در مسیر جاده مشهد - تهران و بازارچه دیگری در جوار روستای معدن در دست اجرا بود که با شیوع کرونا این طرح هم متوقف شد.
ایجاد مشاغل متعدد جانبی
فرماندار فیروزه می‌گوید: طی چند سال گذشته با افزایش کارگاه‌های فیروزه‌تراشی و کارگاه‌های صنایع‌دستی و جواهرآلات مرتبط با فیروزه در این شهرستان تلاش کردیم ارزش‌افزوده این سنگ معدنی و بومی را افزایش دهیم و در این چارچوب بالغ بر ۷۰۰ کارگاه خانگی و تجاری و دو کارگاه فیروزه‌کوبی که پیش از این در انحصار اصفهان بود در شهرستان فیروزه فعال شده‌اند.
همکاری مشترک شهر ملی فیروزه و شهر جهانی گوهرسنگ‌ها
مهم‌ترین مشکل صنف فیروزه‌تراشان تأمین مواد اولیه و سنگ خام است که باید از معدن فیروزه تأمین شود. این جمله را حسین نوروزی، رئیس اتحادیه فیروزه‌تراشان شهرستان فیروزه به ما می‌گوید و ادامه می‌دهد: استخراج از معدن فیروزه در اختیار شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه
با ۳۴۲ سهم قرار دارد و ۲۰درصد آن به صورت مزایده به فروش می‌رسد و بیشتر آن با قیمت کارشناسی در اختیار سهامداران همین شرکت قرار می‌گیرد که عمده این سهامداران از شهرهای دیگر هستند و روستاییان سهام کمتری دارند. نوروزی می‌افزاید: سود سهامداران شرکت تعاونی توسعه روستایی فیروزه به جای این‌که به صورت نقدی از درآمد حاصل از فروش پرداخت شود با سنگ خام فیروزه ـــ که توسط خودشان هم کارشناسی می‌شود ـــ پرداخت می‌شود که این مورد قانونی نیست و به دنبال رفع این مشکل هستیم اما از سوی مسؤولان در این زمینه همکاری نمی‌شود. وی یادآور می‌شود شرکت تعاونی معدن فیروزه دو بار در سال مزایده برگزار می‌کند و طی این مزایده دو تا سه تن سنگ فیروزه توسط شرکت‌کنندگان در مزایده خریداری شده و بقیه در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد و در این مزایده کیسه‌های ۲۰ تا ۱۰۰ کیلویی سنگ خام فیروزه از کیلویی یک میلیون تا ۲۰میلیون تومان به فروش می‌رسد. رئیس اتحادیه فیروزه‌تراشان شهرستان فیروزه می‌گوید: تراش سنگ فیروزه در نیشابور و فیروزه انجام می‌شود اما سوار کردن آن روی رکاب‌های نقره‌ای بیشتر در مشهد (شهر جهانی گوهرسنگ‌ها) انجام می‌شود و تلاش‌های بسیار صورت گرفته تا این بخش را هم در شهرستان فیروزه انجام دهیم و از همین شهرستان انگشتر، گردنبند و دستبندهای فیروزه به شهرهای مشهد، تهران و اصفهان ارسال شود اما فراگرفتن این هنر زمانبر بوده و استادکاران این رشته هم به سادگی هنرشان را در اختیار دیگران قرار نمی‌دهند ضمن این‌که دستگاه‌های لازم برای این رشته نیز گران است. نوروزی با اشاره به لزوم استفاده از دستگاه‌های پیشرفته تراش فیروزه ادامه می‌دهد: باید در این خصوص دوره‌های آموزشی برگزار شود تا فیروزه‌تراشان سنتی با شیوه‌های جدید فیروزه‌تراشی آشنایی پیدا کنند و در شرکت تعاونی صنف فیروزه‌تراشان نیز اقداماتی در این زمینه انجام شده اما با وجود مشکل تأمین سنگ خام فیروزه هنوز نتیجه‌ای نگرفته‌ایم. به گفته وی، بالغ بر ۶۰۰ کارگاه فیروزه‌تراشی در شهرستان فیروزه وجود دارد که از این تعداد پس از شیوع کرونا حدود ۱۰۰ کارگاه در روستاهای معدن سفلی و علیا فعال بوده و بقیه به حالت تعطیل و نیمه‌تعطیل درآمدند. در هر کدام از این کارگاه‌ها سه تا پنج نفر مشغول کارند و از این تعداد حدود یک تا دو نفر را بانوان تشکیل می‌دهند که در بخش صیقل سنگ فیروزه فعالیت دارند. نوروزی می‌گوید: حضور گردشگران خارجی از کشورهای آسیایی و حوزه خلیج فارس در محل معدن فیروزه موجب رونق بازار فیروزه بود که با شیوع کرونا این فرصت از بین رفت و بازار داخلی هم جوابگو نیست.
