گفت‌و‌گو با تهیه کننده و کارگردان مستند گنجینه‌های هیرکانی که دغدغه حفظ طبیعت و محیط‌زیست را دارد
ساخت هر قسمت یک سال طول کشیده است
جنگل‌های هیرکانی جزو مناطق بکری بوده که در این سال‌ها مورد هجوم مردم، شکارچیان غیر‌مجاز و معدن داران قرار گرفته و در برخی موارد این هجوم و مزاحمت، باعث انقراض برخی گونه‌های جانوری در این جنگل شده است. زیستگاه پلنگ مازندران و چندین گونه جانوری کمیاب و رو به انقراض دیگر در این جنگل قرار دارد و باید با حفاظت درست از منطقه هیرکانی، این حیوانات در جایی امن زندگی و زاد و ولد کنند تا از انقراض آنها جلوگیری شود. شوکا نوعی آهوست که در این منطقه زیست می‌کند و به شدت از طرف شکارچیان و حتی مردم عادی در خطر است و پیش آمده که بچه این حیوان زیبا به مبالغ هنگفت به فروش رسیده و در خانه افراد متمول و به دور از حیات‌وحش بزرگ شود. نه تنها جنگل‌های هیرکانی بلکه تمام حیات‌وحش ایران در خطر از دست رفتن است و باید همتی دو سویه از طرف مردم و مسؤولان برای احیا و بقای محیط‌زیست صورت گیرد. چند هفته‌ای است که در شبکه مستند مجموعه‌ای با نام گنجینه‌های هیرکانی روی آنتن می‌رود که گونه‌های نایاب این منطقه را به تصویر کشیده است. به بهانه پخش این مجموعه مستند با تهیه‌کننده و کارگردان مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» گفت‌وگویی داشتیم. علی احمدی زرین‌کلاه در این مصاحبه از سختی‌ها و اتفاقاتی که طی ده سال تولید مجموعه «گنجینه‌های هیرکانی» برای او رخ داده به جام‌جم گفته است.
«گنجینه‌های هیرکانی» مجموعه‌ای متفاوت است
تولید مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» حدود ۱۰ سال زمان برده تا به پخش رسیده است. تصاویری از چند گونه حیوان در جنگل‌های هیرکانی به ثبت رسیده که حاصل سال‌ها تلاش من و تیم تولید این مجموعه طی این ده سال بوده است. تصاویری از پلنگ مازندران در این مجموعه مستند به نمایش در می‌آید که بعد از سال‌ها تلاش به ثمر نشسته و بالاخره در سال ۹۸ بود که توانستم از پلنگ مازندران تصویری به ثبت برسانیم. 10سال فیلمبرداری و ثبت این تصاویر بدون استفاده از دوربین تله، باعث تفاوت مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» با دیگر مجموعه‌های مستند در این زمینه شده است.
ساخت مستند حیات‌وحش در ایران، رشته جوانی است
در ایران، ساخت فیلم و مجموعه مستند درباره حیات‌وحش، رشته جوانی است. در ساخت مجموعه گنجینه‌های هیرکانی از تجهیزات قدیمی استفاده کردم اما به واقع برای فعالیت در این حوزه به تجهیزات روز برای ساخت فیلم احتیاج است. من هم برای فعالیت در این حوزه به تجهیزات جدید احتیاج داشتم که به یکباره به دلیل تورم در کشور و بالا رفتن قیمت دلار ، تهیه این تجهیزات برای ما سخت شد. بالاخره برای تولید یک مجموعه مستند به نام
«نیم‌رخ شمالی البرز» توانستیم دوربین و تجهیزات حرفه‌ای بگیریم. «نیم‌رخ شمالی البرز» مستند دیگری است که در حوزه طبیعت شمال کشور تولید شده و می‌خواهیم آن را به پخش برسانیم.
ثبت تصاویر نایاب به دلیل صبر ما حاصل شد
اگر تصاویری در مجموعه مستند گنجینه‌های هیرکانی به ثبت رسیده که نایاب است و تاکنون کسی نتوانسته این تصاویر را از حیات وحش به ثبت برساند به دلیل صبر ما بوده است. برای تولید هر قسمت از این سریال میانگین یک سال زمان صرف شده و امیدوارم این صبر و مشقت که به عنوان یک فیلمساز برای ساخت این مجموعه مستند متحمل شده‌ام بتواند نظر مخاطبان را جلب کند و مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» را دوست داشته باشند. این مجموعه با کمک محیط‌بانان و شکارچیان مجاز به سرانجام رسیده و سعی کردیم از نگاه و کمک هر دو این عزیزان در ساخت این فیلم استفاده کنیم.
تصاویر آرشیوی در «گنجینه‌های هیرکانی» نداریم
تمام تصاویری که از گونه‌های جانوری و پرندگان به ثبت رسیده با حضور خودم به عنوان فیلمبردار در جنگل‌ها بوده و از دوربین «تله» برای ثبت تصاویر استفاده نشده است. به عنوان مثال برای ثبت خرس از دوربین تله‌ای استفاده کرده بودم که خرس آن را از جا کند و همین تصویر درگیری و از جاکندن دوربین توسط خرس در این مجموعه به ثبت رسیده و نشان داده می‌شود. تمام تصاویر این مجموعه تولیدی و اصلا از تصاویر آرشیوی استفاده نشده است. من به عنوان مستندساز تا قبل از این مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» در حیطه پستانداران فعالیت نداشتم اما این مجموعه و سال‌ها تلاشی که برای ساخت آن انجام دادم
برایم متفاوت بود.
به طبیعت ایمان داریم
جسارت ما و شناخت از منطقه باعث شده مجموعه مستندی متفاوت بسازیم و فکر می‌کنم علاقه‌مندان به مستند حیات‌وحش با دیدن این مجموعه مستند کاملا درک کنند که گروه تولید و فیلمبردار چه سختی‌ها و خطراتی را برای ثبت این تصاویر و ساخت مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» متحمل شده است. ما هیچ وسیله دفاعی برای حضور در جنگل همراه خود نداشته و نداریم، زیرا به طبیعت ایمان داریم. اوایل با محیط‌بانان برای ثبت تصاویر همراه می‌شدیم، اما این دوستان مثل ما صبور نبودند. برای گرفتن برخی از تصاویر حیوانات شاید ۴ روز در یک نقطه سکونت داشتم تا توانستم آن تصویری را که می‌خواهم و فکر می‌کردم جالب توجه باشد به ثبت برسانم. برای کسی که می‌خواهد در مستندسازی فعالیت کند، رفتارشناسی حیوانات در طبیعت از جمله کارهای لازم است.
کرونا به داد طبیعت رسید
کرونا باعث نفس کشیدن جنگل‌ها شد چون تردد به جنگل کاهش یافت و باعث آرامش در حیات وحش شد. محیط‌بانان، گروه‌های NGO، شکارچیان، افرادی که به دنبال گنج و زیر خاکی هستند و حضور مردم برای تفریح در جنگل‌ها باعث برهم خوردن آرامش جنگل در این سال‌ها شده است. به دلیل شیوع ویروس کرونا و خلوت شدن جنگل، پلنگ‌ها احساس آرامش کردند و ما توانستیم تصاویری از پلنگ نر، ماده و توله‌هایش ثبت کنیم. ثبت تصویر پلنگ‌ها در یک روز برفی و به صورت اتفاقی رخ داد. در یک روز برفی خود را در ۱۰۰ متری یک پلنگ دیدم. این پلنگ یک ساعت به دوربین و من زل زده بود. بعد از یک ساعت غرشی کرد و به سمت انتهای جنگل رفت و با توله‌ها و پلنگ ماده بازگشت. گرفتن تصویر از پلنگ ماده و دیدن آن امری است که به ندرت امکان‌پذیر است اما در آن روز برفی من توانستم تصویر یک خانواده از پلنگ مازندران را به ثبت برسانم. مساله جالب و حایز اهمیت برای من در ثبت پلنگ‌ها، حمایت پلنگ نر از خانواده‌اش بود. او در تمام مدت که پلنگ ماده و توله پلنگ‌ها مشغول بازی بودند حواسش به آنها بود تا هیچ چیزی به آنها آسیب نرساند. برای ثبت این لحظات باید زمانی انتخاب شود که جنگل در آرامش کامل باشد چون رفت و آمد در جنگل طی این سال‌ها افزایش یافته است ثبت این تصاویر دشوارتر شده است.
پرنده همای سعادت را
در قاب تلویزیون ببینید
پرنده هما که همه فقط تعریف آن را شنیده اما تصویری از آن ندیده بودند را در مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» به تصویر کشیدیم. تصویر گرفتن از این پرنده از ثبت تصویر از پلنگ مازندران سخت‌تر بود؛ به‌طوری که برای ثبت تصویر پرنده هما حدود ۶ سال زمان صرف شده است. برای ثبت تصویر از
رعد و برق در جنگل هم خطرات زیادی را متحمل شدم تا بتوانم این تصویر را در منطقه رودبارک به ثبت برسانم. در زمان ثبت این لحظه رعد و برق یک درخت بلوط در نزدیکی من به زغال تبدیل شد و به واقع زنده ماندنم در این صحنه خواست خدا بود.
شوکا از حضور شکارچیان آسیب دیده است
شوکا بیشترین آسیب را از حضور انسان‌ها دیده و به شدت از طرف شکارچیان در معرض خطر است. زاد و ولد این حیوان سالی یکبارانجام می‌شود و بارها شاهد بودم که شوکای ماده باردار توسط شکارچیان به قتل رسیده و بچه‌های این حیوان در رحم مادرشان مرده‌اند. برخی هم بچه‌های شوکا را صید می‌کنند و به افرادی می‌فروشند تا آنها را در خانه بزرگ کنند. این نوع فعالیت انسان به اکو سیستم منطقه و این حیوان آسیب جدی می‌رساند. باید قانونی وضع شود تا از این نوع فعالیت‌ها جلوگیری و با خاطیان برخورد شود.
هدف‌گذاری در پایان‌بندی
پایان‌بندی مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» کاملا با هدف‌گذاری تدوین شده و رد پای انسان را در تخریب جنگل‌های هیرکانی نمایش می‌دهد. فشار تخلیه معادن به حیات‌وحش، تاثیر زباله‌ها بر نابودی محیط‌زیست و آتش‌سوزی‌ها بر اثر سهل‌انگاری مردم در این مناطق باعث نابودی بخشی از جنگل و طبیعت شده که نمایش داده می‌شود. باید همگی ما بخواهیم و کمک کنیم که به این گونه‌های جانوری آسیبی نرسد وگرنه آینده خوبی در انتظار جنگل‌های هیرکانی نخواهد بود. جنگل‌های هیرکانی یک نمونه از طبیعتی است که اینگونه توسط انسان و خود‌خواهی‌هایش به آن تعرض شده و در حال از بین رفتن است. قطعا دیگر جنگل‌ها و محیط‌زیست ایران نیز از این آسیب‌ها در حذر نیستند و احیای محیط‌زیست یک همت جمعی از مردم و مسؤولان را می‌طلبد. به واقع طبیعت ظرفیت این حد بهره‌برداری انسان‌ها را ندارد و انسان‌ها باید مراعات کنند تا بیش از این به طبیعت آسیبی نرسد.
تولید مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» حدود ۱۰ سال زمان برده تا به پخش رسیده است. تصاویری از چند گونه حیوان در جنگل‌های هیرکانی به ثبت رسیده که حاصل سال‌ها تلاش من و تیم تولید این مجموعه طی این ده سال بوده است. تصاویری از پلنگ مازندران در این مجموعه مستند به نمایش در می‌آید که بعد از سال‌ها تلاش به ثمر نشسته و بالاخره در سال ۹۸ بود که توانستم از پلنگ مازندران تصویری به ثبت برسانیم. 10سال فیلمبرداری و ثبت این تصاویر بدون استفاده از دوربین تله، باعث تفاوت مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» با دیگر مجموعه‌های مستند در این زمینه شده است.
ساخت مستند حیات‌وحش در ایران، رشته جوانی است
در ایران، ساخت فیلم و مجموعه مستند درباره حیات‌وحش، رشته جوانی است. در ساخت مجموعه گنجینه‌های هیرکانی از تجهیزات قدیمی استفاده کردم اما به واقع برای فعالیت در این حوزه به تجهیزات روز برای ساخت فیلم احتیاج است. من هم برای فعالیت در این حوزه به تجهیزات جدید احتیاج داشتم که به یکباره به دلیل تورم در کشور و بالا رفتن قیمت دلار ، تهیه این تجهیزات برای ما سخت شد. بالاخره برای تولید یک مجموعه مستند به نام
«نیم‌رخ شمالی البرز» توانستیم دوربین و تجهیزات حرفه‌ای بگیریم. «نیم‌رخ شمالی البرز» مستند دیگری است که در حوزه طبیعت شمال کشور تولید شده و می‌خواهیم آن را به پخش برسانیم.
ثبت تصاویر نایاب به دلیل صبر ما حاصل شد
اگر تصاویری در مجموعه مستند گنجینه‌های هیرکانی به ثبت رسیده که نایاب است و تاکنون کسی نتوانسته این تصاویر را از حیات وحش به ثبت برساند به دلیل صبر ما بوده است. برای تولید هر قسمت از این سریال میانگین یک سال زمان صرف شده و امیدوارم این صبر و مشقت که به عنوان یک فیلمساز برای ساخت این مجموعه مستند متحمل شده‌ام بتواند نظر مخاطبان را جلب کند و مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» را دوست داشته باشند. این مجموعه با کمک محیط‌بانان و شکارچیان مجاز به سرانجام رسیده و سعی کردیم از نگاه و کمک هر دو این عزیزان در ساخت این فیلم استفاده کنیم.
تصاویر آرشیوی در «گنجینه‌های هیرکانی» نداریم
تمام تصاویری که از گونه‌های جانوری و پرندگان به ثبت رسیده با حضور خودم به عنوان فیلمبردار در جنگل‌ها بوده و از دوربین «تله» برای ثبت تصاویر استفاده نشده است. به عنوان مثال برای ثبت خرس از دوربین تله‌ای استفاده کرده بودم که خرس آن را از جا کند و همین تصویر درگیری و از جاکندن دوربین توسط خرس در این مجموعه به ثبت رسیده و نشان داده می‌شود. تمام تصاویر این مجموعه تولیدی و اصلا از تصاویر آرشیوی استفاده نشده است. من به عنوان مستندساز تا قبل از این مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» در حیطه پستانداران فعالیت نداشتم اما این مجموعه و سال‌ها تلاشی که برای ساخت آن انجام دادم
برایم متفاوت بود.
به طبیعت ایمان داریم
جسارت ما و شناخت از منطقه باعث شده مجموعه مستندی متفاوت بسازیم و فکر می‌کنم علاقه‌مندان به مستند حیات‌وحش با دیدن این مجموعه مستند کاملا درک کنند که گروه تولید و فیلمبردار چه سختی‌ها و خطراتی را برای ثبت این تصاویر و ساخت مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» متحمل شده است. ما هیچ وسیله دفاعی برای حضور در جنگل همراه خود نداشته و نداریم، زیرا به طبیعت ایمان داریم. اوایل با محیط‌بانان برای ثبت تصاویر همراه می‌شدیم، اما این دوستان مثل ما صبور نبودند. برای گرفتن برخی از تصاویر حیوانات شاید ۴ روز در یک نقطه سکونت داشتم تا توانستم آن تصویری را که می‌خواهم و فکر می‌کردم جالب توجه باشد به ثبت برسانم. برای کسی که می‌خواهد در مستندسازی فعالیت کند، رفتارشناسی حیوانات در طبیعت از جمله کارهای لازم است.
کرونا به داد طبیعت رسید
کرونا باعث نفس کشیدن جنگل‌ها شد چون تردد به جنگل کاهش یافت و باعث آرامش در حیات وحش شد. محیط‌بانان، گروه‌های NGO، شکارچیان، افرادی که به دنبال گنج و زیر خاکی هستند و حضور مردم برای تفریح در جنگل‌ها باعث برهم خوردن آرامش جنگل در این سال‌ها شده است. به دلیل شیوع ویروس کرونا و خلوت شدن جنگل، پلنگ‌ها احساس آرامش کردند و ما توانستیم تصاویری از پلنگ نر، ماده و توله‌هایش ثبت کنیم. ثبت تصویر پلنگ‌ها در یک روز برفی و به صورت اتفاقی رخ داد. در یک روز برفی خود را در ۱۰۰ متری یک پلنگ دیدم. این پلنگ یک ساعت به دوربین و من زل زده بود. بعد از یک ساعت غرشی کرد و به سمت انتهای جنگل رفت و با توله‌ها و پلنگ ماده بازگشت. گرفتن تصویر از پلنگ ماده و دیدن آن امری است که به ندرت امکان‌پذیر است اما در آن روز برفی من توانستم تصویر یک خانواده از پلنگ مازندران را به ثبت برسانم. مساله جالب و حایز اهمیت برای من در ثبت پلنگ‌ها، حمایت پلنگ نر از خانواده‌اش بود. او در تمام مدت که پلنگ ماده و توله پلنگ‌ها مشغول بازی بودند حواسش به آنها بود تا هیچ چیزی به آنها آسیب نرساند. برای ثبت این لحظات باید زمانی انتخاب شود که جنگل در آرامش کامل باشد چون رفت و آمد در جنگل طی این سال‌ها افزایش یافته است ثبت این تصاویر دشوارتر شده است.
پرنده همای سعادت را
در قاب تلویزیون ببینید
پرنده هما که همه فقط تعریف آن را شنیده اما تصویری از آن ندیده بودند را در مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» به تصویر کشیدیم. تصویر گرفتن از این پرنده از ثبت تصویر از پلنگ مازندران سخت‌تر بود؛ به‌طوری که برای ثبت تصویر پرنده هما حدود ۶ سال زمان صرف شده است. برای ثبت تصویر از
رعد و برق در جنگل هم خطرات زیادی را متحمل شدم تا بتوانم این تصویر را در منطقه رودبارک به ثبت برسانم. در زمان ثبت این لحظه رعد و برق یک درخت بلوط در نزدیکی من به زغال تبدیل شد و به واقع زنده ماندنم در این صحنه خواست خدا بود.
شوکا از حضور شکارچیان آسیب دیده است
شوکا بیشترین آسیب را از حضور انسان‌ها دیده و به شدت از طرف شکارچیان در معرض خطر است. زاد و ولد این حیوان سالی یکبارانجام می‌شود و بارها شاهد بودم که شوکای ماده باردار توسط شکارچیان به قتل رسیده و بچه‌های این حیوان در رحم مادرشان مرده‌اند. برخی هم بچه‌های شوکا را صید می‌کنند و به افرادی می‌فروشند تا آنها را در خانه بزرگ کنند. این نوع فعالیت انسان به اکو سیستم منطقه و این حیوان آسیب جدی می‌رساند. باید قانونی وضع شود تا از این نوع فعالیت‌ها جلوگیری و با خاطیان برخورد شود.
هدف‌گذاری در پایان‌بندی
پایان‌بندی مجموعه مستند «گنجینه‌های هیرکانی» کاملا با هدف‌گذاری تدوین شده و رد پای انسان را در تخریب جنگل‌های هیرکانی نمایش می‌دهد. فشار تخلیه معادن به حیات‌وحش، تاثیر زباله‌ها بر نابودی محیط‌زیست و آتش‌سوزی‌ها بر اثر سهل‌انگاری مردم در این مناطق باعث نابودی بخشی از جنگل و طبیعت شده که نمایش داده می‌شود. باید همگی ما بخواهیم و کمک کنیم که به این گونه‌های جانوری آسیبی نرسد وگرنه آینده خوبی در انتظار جنگل‌های هیرکانی نخواهد بود. جنگل‌های هیرکانی یک نمونه از طبیعتی است که اینگونه توسط انسان و خود‌خواهی‌هایش به آن تعرض شده و در حال از بین رفتن است. قطعا دیگر جنگل‌ها و محیط‌زیست ایران نیز از این آسیب‌ها در حذر نیستند و احیای محیط‌زیست یک همت جمعی از مردم و مسؤولان را می‌طلبد. به واقع طبیعت ظرفیت این حد بهره‌برداری انسان‌ها را ندارد و انسان‌ها باید مراعات کنند تا بیش از این به طبیعت آسیبی نرسد.
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
