موضوع کمک‌های مومنانه درست در بحبوحه شروع بحران کرونا در کشور و نیاز به حمایت از اقشار آسیب پذیر شکل گرفت، یعنی بیش از دو سال قبل. با توجه به شروع ماه رمضان،‌ بسیج چه برنامه‌هایی برای حمایت از جامعه هدف دارد؟
برای ماه رمضان برنامه‌های متنوعی تدارک دیده شده که شاخص‌ترین آن توزیع یک میلیون بسته معیشتی است که در سراسرکشور توزیع می‌شود. آزادسازی زندانیان جرایم غیرعمد و توجه ویژه به دانش‌آموزان بی‌بضاعت نیز در دستور کار است. در مجموعه بسیج پویشی به نام تقسیم شادی وجود دارد که بر تأمین مایحتاج شب عید دانش‌آموزان تمرکز دارد که این پویش در ماه مبارک رمضان هم ادامه پیدا خواهد کرد.
پس کمک‌های مومنانه در مقاطع مختلف انجام می‌شود و ماه رمضان فقط یکی از این مقاطع است.
بله. ما در 9مقطع زمانی، نهضت کمک‌های مومنانه را پیش می‌بریم. این کمک‌ها از ماه رمضان شروع می‌شود و در دهه کرامت ادامه پیدا می‌کند و سپس درمقاطعی همچون ایام ذیحجه، هفته بسیج، سالروز شهادت حاج قاسم، دهه فجر، اعیاد رجب و شعبان و روزهای پایانی سال تکرار می‌شود که هر کدام آنها از یک هفته تا 10روز ادامه می‌یابد. البته کمک‌های مومنانه بسته به موقعیت‌های مختلف زمانی، متفاوت هستند. مثلا وقتی در موعد اعیاد هستیم تمرکزمان بیشتر روی ازدواج و تامین جهیزیه است اما وقتی در ماه‌های محرم و صفر و رمضان قرار داریم تمرکزمان روی بسته‌های معیشتی و آزادسازی زندانیان است. وقتی در شروع سال تحصیلی هم هستیم بیشتر روی بسته‌های لوازم‌التحریر و کمک‌های آموزشی تمرکز داریم. در تابستان‌ها نیز تمرکز عمده کمک‌های مومنانه و فعالیت گروه‌های جهادی بر مرمت خانه‌های نیازمندان و تامین مسکن این اقشار قرار دارد. البته تقسیم‌بندی‌هایی که بیان کردم به این معنی نیست که مثلا در تابستان بقیه کارها متوقف می‌شود، چراکه در همه مقاطع خدمات مومنانه ارائه می‌شود و فقط بسته به نیاز هر مقطع، ‌برخی کمک‌ها در اولویت قرار می‌گیرد و برجسته‌تر می‌شود.
در سال 1400 چه میزان کمک از مجرای بسیج به دست نیازمندان رسید؟
در بحث کمک‌های معیشتی هفت میلیون و 318هزار بسته میان نیازمندان توزیع شد.همچنین 26 هزارو 910سری جهیزیه، 28هزار و 628 تبلت آموزشی و یک میلیون و 12هزار بسته لوازم التحریر به دست نیازمندان رسید. ایجاد 61هزار و 118 فرصت شغلی،‌ مرمت 12هزار و 688 خانه و آزادسازی 7055 زندانی جرایم غیرعمد نیز در سال 1400انجام شد.  علاوه بر اینها بچه‌های بسیجی هنوز درحوزه کرونا فعالند و همچنان برخی کارگاه‌های ما مشغول تولید ماسک هستند یا گروه‌های جهادی پزشکی هنوز در بیمارستان‌ها و سایر مراکز، خدمات درمانی ارائه می‌کنند. هر زمان هم که کرونا شدت می‌گیرد بسیجی‌ها وارد عمل می‌شوند، درست مثل روزهای ابتدایی شیوع کرونا در کشور که 7500 کارگاهی که توسط بسیج راه اندازی شده بود، ماسک تولید کردند و موجب خودکفایی کشور شدند. یا زمانی که کفن و دفن متوفیان کرونا دچار مشکل بود و کمتر کسی جرأت این کار را داشت بسیج طلاب این کار را به‌عهده گرفت تا دغدغه‌ها کاهش یافت و امروز هم که اصلا در این حوزه مساله‌ای وجود ندارد. بنابراین ما همیشه درنقاطی که احساس می‌کردیم ممکن است بحران ایجاد شود، حضور داشته‌ایم و مشکلات را برطرف کرده‌ایم.
کمک‌های مومنانه گرچه به حرکت‌های جهادی و داوطلبانه وابسته است اما به هرحال نیاز به سرمایه و حمایت‌های مالی دارد. هزینه‌های این اقدامات از چه محلی تامین می‌شود؟
کمک‌های مومنانه یک حرکت مردم پایه است، بنابراین هزینه‌ها توسط مردم و خیران تامین می‌شود. بسیج نیز ماهیتا یک نهاد تسهیلگر است و هم افزایی ایجاد می‌کند. بنابراین ما ابتدا مشارکت مردم را جلب و همزمان هم افزایی نیز ایجاد می‌کنیم. مثلا با برخی نهادهای انقلابی ازجمله بنیاد مستضعفان،‌ کمیته امداد یا ستاد اجرایی فرمان حضرت امام وارد مذاکره می‌شویم و برخی ظرفیت‌ها را پای کار می‌آوریم. بنابراین بخش عمده تامین مالی کمک‌های مومنانه با خیران است که این خیران می‌توانند اشخاص باشند یا مؤسسات و بنگاه‌های اقتصادی. فرض کنید در یک شهر یک بنگاه اقتصادی با وضعیت مناسب وجود دارد و بسیج با این بنگاه هماهنگ  و یکسری کمک از آنها دریافت می‌کند.
پس به  گفته شما بسیج خودش مبلغی وسط نمی‌گذارد.
اگر بگذارد هم مبلغ بسیار کمی است، چیزی حدود 2یا 3درصد هزینه‌ها که در مقایسه با سرمایه‌ای که در کمک‌های مومنانه گردش دارد، ناچیز است. البته این نکته هم وجود دارد که بسیج اعتباراتی برای این کار ندارد که بخواهد وسط بگذارد.
از زمانی که نهضت کمک‌های مومنانه در کشورمان شکل گرفت و این کمک‌ها وارد ادبیات و فرهنگ جامعه شد تا امروز قطعا مبالغ هنگفتی صرف شده است. آیا می‌توانید رقمی به ما اعلام کنید؟
استناد می‌کنم به صحبت‌های رئیس سازمان بسیج مستضعفین که گفت مجموعه ارزش افزوده‌ای که خدمات ارائه شده بسیج در این مدت داشته، حدود 20هزار میلیارد تومان است.  
  این سوال را پرسیدم تا نشان داده شود هدایت درست این سرمایه‌ها و رساندن آن به دست نیازمندان واقعی تا چه اندازه مهم است. شما برای شناسایی درست جامعه هدف و این‌که توزیع کمک‌ها دچار انحراف نشود از چه سازوکاری استفاده می‌کنید؟  
ما به‌جای این‌که از کانال‌های مرسوم دریافت اطلاعات خانوار استفاده کنیم از ظرفیت‌های بسیج بهره می‌گیریم. بسیج در سراسر کشور دارای گستردگی است و در همه محله‌ها،‌ حاشیه شهرها و حتی روستاها پایگاه دارد و به همین علت از مردم شناخت دارد و افراد نیازمند را بدون واسطه شناسایی می‌کند. بنابراین پایگاه‌های بسیج و مساجد کارشان شناسایی افراد بی‌بضاعت محل است و در چارچوب شبکه‌ای که ایجاد شده به جامعه هدف خدمت‌رسانی می‌کند. این وضعیت باعث شده تا توزیع کالا و خدمات با کمترین انحراف انجام شود.
یک نقلی وجود دارد مبنی‌ بر این‌که دنیا از جریان کمک‌های مومنانه‌ای که در ایران شکل گرفت الگوبرداری کرد. این حرف تا چه اندازه با واقعیت منطبق است؟ آیا کشورهای دیگر از این نهضت الگوبرداری کردند؟
بله، کاملا نقل درستی است. قبل از این‌که کرونا وارد کشورمان شود به‌واسطه تحریم‌ها با مشکلات زیادی روبه‌رو بودیم و جامعه زیر فشارها و تنگناهای اقتصادی قرار داشت. وقتی هم که کرونا به کشورمان آمد این مشکلات مضاعف شد. بنابراین انتظار این بود که وقتی ما تحت شدیدترین تحریم‌ها هستیم و مشکلات کرونا نیز بار اضافه‌ای را تحمیل کرده مردم عکس‌العمل‌هایی خاص نشان دهند، ولی واکنش مردم ما به این فشارها چه بود؟ آیا به فروشگاه‌ها هجوم آوردند؟ آیا اجناس را در خانه‌ها و انبارها ذخیره کردند؟ خیر، برعکس شد. وقتی بحث کمک‌های مومنانه مطرح شد مردم خودشان اهدا می‌کردند و می‌بخشیدند. می‌خواهم بگویم فرهنگ،‌ مکتب و دین ما اجازه نداد و نمی‌دهد که اتفاقاتی مشابه آنچه در برخی کشورها رخ داد به وجود بیاید،‌ بلکه این فرهنگ باعث شد تا همدلی و کمک به همنوع شکل بگیرد. این همدلی هم در برهه‌ای به اوج رسید و باعث عزت ملت شد با این‌که عده‌ای جوسازی می‌کردند که این فرهنگ از بین رفته و دیگر کارایی و امکان بروز و ظهور ندارد.
ماه‌های اول شیوع کرونا در کشور و زمانی که موضوع کمک‌های مومنانه اتفاق جدیدی بود کارها خیلی تب‌وتاب داشت و با قدرت پیش می‌رفت اما به نظر می‌رسد با گذشت زمان از جوش‌وخروش اولیه کاسته شده و کمک‌ها تا حدی کمرنگ شده. آیا واقعا چنین شده؟
 نه، نمی‌شود این‌طور گفت. به‌طورکلی خدمت‌رسانی همواره در دستورکار سپاه و بسیج هست و چون جزو ماموریت‌های اصلی‌اش است متوقف نمی‌شود اما یک‌سری فعالیت‌ها هست که در مواقع بحرانی ظاهر می‌شود و خودش را نشان می‌دهد. چالش کرونا که پیش‌آمد ما در کشورمان چند قله بحرانی مثل تامین ماسک و خاکسپاری متوفیان و کمبود فضا در بیمارستان‌ها را داشتیم که در همه آنها بسیج ورود کرد و ظرفیت‌هایش را پای کار آورد تا مشکل حل شود. پس در مواقع بحرانی و حاد حضور بسیج پررنگ‌تر می‌شود و هرچه شرایط به سمت عادی‌تر شدن می‌رود این حضور کمرنگ‌تر می‌شود. برای همین است که شما گاهی می‌بینید کار اوج می‌گیرد و گاهی نه.
اما چالشی مثل مشکلات معیشتی افراد بی‌بضاعت موضوعی نیست که یک زمانی به آن توجه شود و یک زمانی نشود چون فرد نیازمند همیشه محتاج   حمایت است.
بله و به همین علت است که کمک‌رسانی‌ها در این بخش همواره ادامه دارد و متوقف نمی‌شود. البته هنر ما فقط این است که بتوانیم آمار این افراد را کم کنیم چون به‌صفررساندن آنها شدنی نیست.
به نظر شما کمک‌های مومنانه تا چه حد توانسته به جامعه نیازمند کشور کمک کند و تغییری در زندگی آنها ایجاد نماید؟
خیلی کمک کرده، لااقل از نظر این‌که این کمک‌ها موجی از امیدواری را ایجاد کرده است. در جایی که نیاز بود کسی دست این افراد را بگیرد مردم همراه برخی ارگان‌های خدمت‌رسان پای کار آمدند و این امیدواری را به‌وجودآوردند که در این اوضاع و شرایط اقتصادی و کرونایی به‌هرحال کسی هست که دست نیازمندان را بگیرد. بنابراین در کنار کمک‌های مادی،‌ فضای معنوی که این کمک‌ها را به‌وجودآورد باارزش‌تر بود.