پیشنهاد ویژه یک عالم اهل سنت برای توسعه وحدت اسلامی
رمضان را به جشن برادری تبدیل کنیم
ماموستا دکتر عابد نقیبی، از علمای اهل سنت در این نوشتار که برای گروه فرهنگی جام‌جم نگاشته شده، از کارکردهای روزه و مناسک ماه رمضان در وحدت امت اسلامی و همگرایی اجتماعی می‌گوید. ماموستا نقیبی، عضو مجمع علمای جهان اسلام، امام‌جمعه اهل‌سنت، عضو شورای افتای علمای اهل سنت و مسؤول مرکز بزرگ اسلامی شهرستان سقز، مدرس دانشگاه، پژوهشگر و محقق در امور وحدت مذاهب و از روحانیون شافعی‌مذهب خطه کردستان است.
با توجه به تغییر جغرافیای سیاسی جهان اسلام و منطقه ما در عصر کنونی، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که می‌تواند امت اسلام را در کنار یکدیگر نگاه دارد، وحدت است. اگر مسلمانان همگرایی را به‌عنوان یک راهبرد کلان خود به‌شمار آورند، می‌توانند در همه زمینه‌ها موفق باشند و بی‌گمان در این شرایط هیچ دشمنی نمی‌تواند دیوار مستحکم امت اسلام را بشکند و از آن عبور کند. به همین دلیل وحدت اسلامی از موضوعاتی است که در قرآن به آن اشاره مستقیم شده‌است: اواعتصموا بحبل‌ا... جمیعا و لا تفرقواب و اامت واحدهب. در ادامه تصریح قرآن احادیث نبوی و بزرگان دین در این زمینه بیان شده که نشان‌دهنده اهمیت وحدت امت پیامبر(ص) است. در دوره معاصر نیز علما و نخبگان بسیاری از شیعه و سنی پرچمدار سنت نبوی و الهی بودند و از وحدت و تقریب سخن گفتند. افرادی چون مرحوم آیت‌ا... بروجردی، شیخ‌شلتوت، اسدآبادی، نواب‌صفوی، کاشف‌الغطا و سیدقطب چهره‌های شناخته‌شده نهضت وحدت اسلامی هستند که گام‌های موثری در این راه برداشتند. مهم‌ترین نمونه آن‌که تاثیرگذارترین اقدامات تقریبی بود البته این راه پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسط امام راحل به بهترین شکل ادامه پیدا کرد. رهبر معظم انقلاب نیز امروز منادی وحدت است.
امروز وحدت یک راهبرد و تاکتیک اصلی در دنیاست. کشورهای غربی راه‌های بسیاری اعم از نظامی، اقتصادی، فرهنگی و ... را امتحان کردند و به‌خوبی متوجه این موضوع شدند که آنچه امت اسلام را زمینگیر می‌کند، اختلاف و نبود وحدت است. بنابراین با ایجاد فرقه‌های انحرافی و افراطی بر طبل اختلاف کوبیدند و سعی در تکه‌تکه کردن امت مسلمان دارند. اختلاف شیعه و سنی زمینه را برای سوء‌استفاده غربی‌ها فراهم می‌کند. دشمن از اختلافات بهره خوبی می‌برد و به اهداف خودش می‌رسد. از این رو باید گرفتار شلوغ‌بازاری که دشمن برای ما ساخته نشویم. دشمن راه‌های زیادی را امتحان کرده‌است. جریان‌هایی مثل داعش را از دل امت اسلام خلق کرد تا در جهان، جرقه اسلام‌هراسی را بزند. آنچه افراطیون از اسلام به نمایش گذاشته‌اند با اسلام راستین هیچ میانه‌ای ندارد و تنها در راستای تحقق اهداف استکبار و استعمار است. غرب از رشد و توسعه اسلام در جهان هراسید و با توطئه اسلام‌هراسی سعی در جلوگیری از پیشرفت ما دارد. در تحقیقی که درباره اسلو، پایتخت نروژ انجام دادم به یک نکته رسیدم که در این شهر بیش از 90 نمازخانه و مسجد وجود دارد. در بزرگ‌ترین خیابان‌های شهرهای آمریکا و انگلیس اذان و نمازجماعت خوانده می‌شود. نام محمد در ردیف مشهورترین نام‌های دنیا قرار گرفته‌است. برای جلوگیری از این روند چاره‌ای جز استفاده از داعش نداشتند. سوال من این است ما در برابر این توطئه شوم چه کردیم؟ آیا از ظرفیت‌های دینی و آموزه‌های مذهبی برای جلوگیری از این هجمه فرهنگی غرب استفاده کردیم؟
مسجد، محور وحدت
ماه رمضان یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های دینی و فرهنگی امت اسلام برای همگرایی و یک فرصت بی‌نظیر عبادی است. مردم از شیعه و سنی در این ماه در مکان‌های مذهبی گرد جمع می‌شوند، مساجد محل حضور روزه داران و مؤمنان است. رمضان، فرصت عبادت‌های خالصانه و مخلصانه و فصل موعظه عالمان است. کردها مثلی دارند که می‌گوید ماه رمضان خرمن عبادات است. باید این ماه را برای امت اسلام به خرمن عبادات تبدیل کنیم. این وظیفه نخبگان جهان اسلام است که به جای طرح مسائل اختلاف برانگیز از مسائلی که بوی خوش وحدت، اخوت و برادری از آن بر می‌خیزد برای مردم بگویند. این‌که برخی به بهانه ماه رمضان و اندیشه ورزی در فضای مجازی لایو می‌گذارند یا در کلاب‌هاوس اتاق دارند و مسائل اختلافی مسلمانان را پررنگ می‌کنند، خلاف رویه قرآن و نبی‌ا... است.
مناسک عبادی و اجتماعی بسیاری در ماه رمضان است که برخی از آن آداب مشترک و برخی مختص یک جمعیت مذهبی خاص است. مثلا نماز تراویح بین همه مسلمانان اهل‌سنت رایج است و یکی از مناسک رمضانی آنهاست که می‌تواند نمادی برای وحدت باشد. سفره‌های افطاری همگانی می‌تواند یکی از جلوه‌های وحدت‌آفرین ماه رمضان باشد. نماز جماعت در اماکن مذهبی یکی دیگر از عباداتی است که می‌تواند زمینه‌ساز وحدت امت باشد.
همان‌گونه که بیان شد، ماه رمضان فرصتی مغتنم برای ایجاد وحدت به واسطه عبادت‌های دسته‌جمعی، مانند نماز جماعت و ادای روزه به عنوان عبادت مشترک پیروان مذاهب است. من معتقدم اگر می‌خواهیم روزه، نقش حلقه اتصال مسلمانان را به خوبی ایفا کند، باید علاوه بر ماه رمضان، در سایر ماه‌ها نیز از نقش وحدت‌آفرین مناسک دینی بهره‌مند شویم و آنچه را در ماه رمضان به دست آورده‌ایم، در بقیه سال جاری و ساری سازیم. نباید در یک ماه به عقیده همدیگر احترام بگذاریم و بقیه سال همان روال دشمن‌پسند را ادامه بدهیم. همان‌طور که در ماه رمضان مهمان سنی و شیعه در کنار هم قرار می‌گیرند، در همه سال این‌گونه باشد. همان‌گونه که شیعه و سنی در مواقع سختی کنار هم برای حفاظت از کیان وطن با دشمن جنگیدند، باید اکنون هم برای حفظ کشور از دسیسه‌های مذهبی، کنار یکدیگر قرار بگیرند و زندگی دوستانه و موحدانه را ادامه بدهند. برخی از جوانان اهل‌سنت در ماجرای دفاع از حریم اهل‌بیت(ع) در برابر جنایات داعش جان خود را فدا کردند، که باید این موضوعات پررنگ شود تا زمینه‌های وحدت‌آفرین تقویت شود.
همچنین وجود مناسبت‌های ماه رمضان مانند میلاد امام‌حسن(ع) و شهادت مولای متقیان امام علی(ع) باید مورد توجه برادران اهل‌سنت قرار گیرد و در مراسم شیعیان شرکت کنند که عامل تحکیم وحدت و اخوت می‌شود. سخنرانان مذهبی فرق مذهبی در ماه رمضان به معرفی علمای تقریب بپردازند تا اندیشه بزرگان این عرصه به مردم معرفی شود. نخبگان دینی به شیعه و سنی کمک کنند تا از کینه‌هایی که دشمن در دل آنها کاشته‌است، عاری و پاک شوند تا در کنار یکدیگر بتوانند زندگی سالم و دوستانه‌ای را تجربه کنند. من معتقدم اگر چنین رمضانی را تجربه کنیم، خداوند متعال بیشتر راضی خواهدبود.
پیشنهاد می‌کنم در این ماه، امت اسلامی‌جشن وحدت برپا کنند. ماه رمضان را ماه جشن وحدت در نظر بگیرند و پس از آن نیز اندیشه خود را برای توسعه جهان اسلام با تکیه بر وحدت اسلامی پیش ببرند. در ماه مهمانی خدا تعهد کنیم از تفرقه و کینه‌توزی بپرهیزیم و پس از آن نیز به این رویه ادامه بدهیم. وحدت اهمیتی ویژه دارد؛ زیرا اختلاف زیربنای تمام شکست‌ها بین مسلمین است.
روزه؛ عبادت خالص
روزه یک عبادت خالصانه و فریضه‌ای است که هیچ گونه تفاوتی بین شیعه وسنی در ادای آن نیست. روزه حلقه اتصال محکم پیروان مذاهب با یکدیگر است، چون همان اندک اختلافی که در نحوه برپایی نماز بین شیعه و سنی وجود دارد در این عبادت وجود ندارد و کاملا شبیه یکدیگر اطاعت الهی را بجا می‌آوریم. خداوند می‌فرماید همه عبادت بنی آدم برای خود اوست، جز روزه که برای خداست. روزه خالص‌ترین عبادت است و به همین دلیل روزه‌دار مهمان خداست. بیاییم و در ماه خدا که در مهمانی خدا هستیم آن را در راستای تحکیم اخوت و برادری به کار بگیریم. وقتی همه مسلمانان به طور واحد مهمان خدا هستند و از یک وجه مشترک بهره می‌برند بهترین زمان برای ارج نهادن به برادری و وحدت است و بهترین فضا برای پرهیز از تفرقه و دشمنی است.
