بررسی رابطه عجیب وزارت نفت دولت گذشته و مجلس در گفتوگوی «جامجم» با رئیس کمیسیون انرژی:
فرار زنگنه از استیضاح کار من نبود!
فریدون حسنوند را باید یکی از چهرههای جنجالی ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی دانست؛ نماینده مردم اندیمشک که نظرات مختلفی درباره وی وجود دارد. یکی از مهمترین بخشهای زندگی مجلسی او را باید با حیات وزیری بررسی کرد که 16 سال سکان وزارت نفت را بهعهده داشت. بسیاری رئیس کمیسیون انرژی مجلس را یار بهارستانی زنگنه میدانند و معتقدند اگر کسی جز حسنوند در صدر کمیسیون قرار داشت، وزیر سابق قطعا استیضاح میشد اما او نظر دیگری دارد و معتقد است نهتنها یار وزیر سابق نبوده بلکه منتقد او نیز بوده و انتقادهای امروز، هزینهای است که بابت نگاه حاکمیتی خود پرداخت میکند. بخش مهمی از تاریخ نفت ایران در 15 سال گذشته، در مجلسی گذشت که حسنوند رئیس کمیسیون انرژیاش بوده و سند این کمیسیون را به نام خود ثبت کردهاست. او در بخش نخست مصاحبه خود با جامجم به بررسی تاریخ نفت، کمیسیون انرژی و ارتباطش با وزارت نفت میپردازد؛ البته با محوریت بیژن زنگنه!
حزبی نیستم ولی جریان من اصولگراست. مواضع، نطقها و رفتار من مشخصا گواهی میدهد به اردوگاه اصولگرایی تعلقخاطر دارم. اصلا به زیرشاخههای اصولگرایی ورود نمیکنم، معتقدم یک کلان اصولگرایی تعریف و چارچوبی برای آن مشخص شده بنابراین باید به آن پایبند بود.
ولی مواضع شما در مجلس این را نشان نمیدهد.
بیشترش به موضوع استیضاح آقای زنگنه مربوط میشود که دوستان به ناحق من را تخریب میکردند و تا توانستند تهمت زدند. چرا ما این همه فحش خوردن را به جان خریدیم؟ در مجلس گذشته که من رئیس کمیسیون بودم اولا چرا رئیس کمیسیون شدم؟ بعضی از دوستان بهظاهر اصولگرای سنتی که من اسم نمیآورم بهدلیل بعضی ارتباطات فردی با آقای امیری خامکانی، نماینده زرند و کرمان که رئیس کمیسیون بود، پشت ایشان بودند. آقای زنگنه و دوستانش هم روی ایشان نظر داشتند، دوستان دیگری سراغ من آمدند و گفتند شما هم وارد شوید، گفتم نمیآیم چون میدانم چه اتفاقهایی در حال رخ دادن است. در آن زمان آقای هدایتا... خادمی هم در کمیسیون انرژی حضور داشت، خادمی قصد داشت رئیس کمیسیون شود اما چون ایشان سابقه قبلی در مجلس نداشت مورد استقبال نمایندگان خوزستان قرار نگرفت و تنها گزینهای که از طرف بچههای استان خوزستان و بعضی از دوستان ما در کمیسیون انرژی معرفی شد، من بودم. گفتم کار ما سخت است چون آن طرف هم دولت و هم زنگنه پشت امیری خامکانی هستند و هم بزرگان مجلس با گزینه دولت همراهی بیشتری دارند. تحلیل این بود که این جریان اجاره نمیدهد ما رای بیاوریم.
به یاد دارم زمانی که به کمیسیون انرژی آمدم، هنوز در مرحله انتخاب افراد در اولویتهای اول و دوم بودند. وقتی اختلاف بالا گرفت، برگه انتقالم را از کمیسیون انرژی به کمیسیون فرهنگی پر کردم و به آقای پزشکیان دادم چون نایبرئیس اول باید تصمیم میگرفت، آقای پزشکیان امضا کرد و به آقای امیدوار رضایی داد که ایشان هم امضا کردند و نامهام را فرستادند. کارها انجام شد و بعد رفتیم برای دیدار نمایندگان با رهبر انقلاب. بعد از دیدار یکی از آقایان هیاترئیسه به من گفت چطوری آقای عضو کمیسیون فرهنگی؟ برای من خیلی جای تعجب بود چون کسی اطلاع نداشت. من هم خیلی راحت و بااعتماد بهنفس صحبت کردم، ایشان گفت این چه کاری است، میخواهی به کمیسیون فرهنگی بروی؟
یکی از کسانی که در هیاترئیسه کار میکرد به ایشان گفت حسنوند میخواهد به کمیسیون فرهنگی برود؛ بههرحال نگذاشتند و من در کمیسیون انرژی ماندم. پس از ماندگاری در کمیسیون انرژی به انتخابات هیاترئیسه کمیسیون رسیدیم و رایگیری شد؛ به آقای سخاوتاسدی از چهرههای کلیدی نفت در مجلس گفتم شما و آقای بازرگانی، معاون پارلمانی وزارت نفت در حال دخالت در انتخابات کمیسیون هستید. گفتم یک سیلی به تو میزنم تا از در مجلس تا در وزارت نفت غلت بخوری و بروی. بار آخرت باشد بخواهی از بیرون بیایی و دخالت کنی. بعدش بازرگانی زنگ زد و گفت بهخدا ما دخالت نکردیم. آقای زنگنه هم تماس گرفت و همین را گفت.
واقعا سیلی میزدید؟
حالا بعضی مواقع لازم باشد حتما! (میخندد)
اینکه شما مقابل آقای زنگنه باشید باورش سخت است. بههرحال جزو افرادی بودید که بر سر مسائل مهمی مانند نسل جدید قراردادهای نفتی (IPC) و موضوعهای دیگر از ایشان طرفداری میکردید بهطوری که کمیسیون انرژی کاملا در اختیار وزارت نفت بود.
اشتباه شما این است که از دور به قضایا نگاه میکنید؛ سؤال هم نمیکنید و بعد با یک قضاوت نادرست، طرفتان را محاکمه میکنید. اتفاقا من در بحث IPC بیشتر از افرادی که منتقد بودند انتقاد میکردم که تمامی سوابق آن در کمیسیون انرژی وجود دارد.
اول بگویم این قراردادها هیچ ارتباطی به مجلس دهم نداشت، IPC در مجلس نهم شکل گرفته بود اما منشأ بروز و وجود این مدل قرارداد و اشکالات آن کجا بود؟ در مجلسی که دوستان و همفکران ما بودند، اشتباهی بزرگ در تصویب قوانین در حوزه وزارت نفت داشتند؛ در آن قوانین گفته بودند الگوهای قراردادهای نفتی با پیشنهاد وزیر نفت و با تصویب هیات دولت تعیین میشود؛ این اولین خطای استراتژیک دوستان در مجلس هشتم و نهم اصولگرا بود. همه ما این اشتباه را کردیم.
وقتی IPC تدوین شد، رهبر انقلاب طی نامهای 15 بند را بهعنوان اشکال اعلام کرده بودند و این 15 بند دوباره به مجلس داده شد که ما باز هم گفتیم باید برخی موارد عوض شود. اتفاقا ما در آنجا کاملا مقاومت کردیم و نقش مهمی در اصلاح قراردادها داشتیم.
این ادعا را که همه دارند؛ از سازمان بازرسی کل کشور تا نهادهای امنیتی...!
زمان ارائه IPC و زمان رفتن آن برای تغییر بعضی از مواد به هیات دولت مشخص است. شما همه زمانها را بررسی کنید و ببینید این اتفاقات در مجلس نهم بوده یا در مجلس دهم.
برویم سر موضوع استیضاح آقای زنگنه؛ طرح استیضاح اول چه سالی بود؟
سال 97، طرح استیضاحی با امضای 17 نفر علیه آقای زنگنه وارد کمیسیون شد، کلیت استیضاح راجع به کرسنت بود یعنی نسبت به عملکرد آقای زنگنه و کرسنت آقایان سؤال داشتند و قصد داشتند وزیر را استیضاح کنند. ما طبق قانون در اسرعوقت جلسه استیضاح را برگزار کردیم. دو سه نفر از این استیضاحکنندگان در جلسه حاضر شدند که نمایندگی آنها را آقای ابوالفضل ابوترابی نماینده فعلی نجفآباد برعهده داشت. آقای کریمی نماینده اراک هم چند دقیقهای نشستند و رفتند.
خبرنگاران هم در جلسه بودند؛ آقای ابوترابی گفت خواهش میکنم به صدا و سیما بگویید بیرون برود و فیلمبرداری نکند، چون حرفهای ما محرمانه است.
من گفتم طرح استیضاح بعد از وصول به صحن علنی رفته و پخش میشود؛ اگر موضوع محرمانهای داریم، نباید از این مسیر برود و اگر هم استیضاح داریم، نباید نگران پخش آن باشیم! با اصرار دوستان، من به دوستان صدا و سیما گفتم بیرون باشید.
کل این جلسه 45 دقیقه طول کشید، آقایان در آن جلسه اعلام کردند ما حرفهایمان را در صحن میزنیم و آقای زنگنه هم اعلام کرد من مشکلی ندارم؛ گفت که شما 13 سال مرا تخریب کردید، من جواب این 13 سال را با مدارک پشت تریبون میدهم! در جلسه گفتم، آقایان استیضاحکننده اگر اعلام نکنید که انصراف دادید، از نظر کمیسیون یعنی اصرار بر استیضاح؛ باید نامه را به هیأترئیسه بدهم.
نامه را دادید؟
بله؛ حدود ساعت 14 و 30 دقیقه نامه اعلام وصول را برای هیاترئیسه فرستادم. خب آیا من در این قضیه خلاف کردم؟ از آقای زنگنه جانبداری کردم؟ من وظیفه قانونی خودم را طبق آییننامه انجام دادم، کمیسیون هم بهعنوان ناظر نشست و از کسی
دفاع نکرد.
فردای آن روز آقای زنگنه با من تماس گرفت و گفت اگر میشود ما چند دقیقه همدیگر را ببینیم. گفتم اشکالی ندارد! من همان روز با او ملاقات داشتم و گفتم موضوعی است؟ گفت میخواهم یک خواهشی از شما کنم، استیضاح من را به صحن علنی بفرستید! من دیگر تحمل بعضی از این حرفها را ندارم و میخواهم حرفهایم را بزنم. گفتم نگران نباشید، چون دیروز طرح استیضاح را برای هیاترئیسه فرستادم.
حتی آقای لاریجانی یک روز بعد ما را خواست که استیضاح به کجا رسید؟ گفتم من استیضاح را برای هیاترئیسه فرستادم، ایشان گفت شرایط کشور را درنظر گرفتید؟ گفتم آقایان استیضاحکننده اصرار داشتند و آقای زنگنه نظرش این است که استیضاح به صحن علنی برود.
خب چرا این استیضاح انجام نشد؟
این را از استیضاحکنندهها بپرسید که چرا رها کردند.
بعدش خبری نشد؟
حدود 10 تا 15 روز از این قضایا میگذشت و توپخانه دوستان استیضاحکننده ما را میزد. آنها میدانستند دلیل چیست و من هم اطلاع داشتم دلیل انصراف از استیضاح چیست؛ چندین جلسه هم گرفتیم و نهایتا آقای حاجبابایی رئیس فراکسیون یک روز در صحن علنی آمد و گفت من رئیس فراکسیون هستم و چون استیضاح فراکسیونی بوده، به شما میگویم ما از استیضاح انصراف دادیم.
دلیل انصراف چه بود؟
بروید از خودشان بپرسید ببینید جواب میدهند یا خیر. من کارم را انجام داده بودم.
و اما استیضاح دوم که جدیتر از استیضاح اول بود.
در سال 98 جلسهای غیرعلنی درباره بحث بنزین داشتیم که خیلی از دستگاههای مختلف نظام و 230 نفر هم از مجلس در آن حضور داشتند. من که از طرف کمیسیون انرژی صحبت میکردم بهشدت با دلایل فنی، اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و فرهنگی مخالف گران کردن بنزین بودم و این را به صراحت در آنجا اعلام کردم. تایید مجلس هم در صحبتهای من بود، یعنی کاملا مشخص بود که مخالفم. اینها هم ظاهرا در سران قوا چند جلسه برگزار و روی آن بحث کرده بودند اما نظر کمیسیون چیز دیگری بود. ما یک روز قبل از گران شدن بنزین متوجه شدیم اینها تصمیمی گرفته و میخواهند اجرا کنند، من در آنجا با دستگاههای مختلف موثر تماس گرفتم که شرایط کشور این است و اتفاقات احتمالی اینگونه است، پس مردم را کف خیابان نیاورید!
در آنجا جلساتی برگزار شده و آقای وزیر کشور اعلام کرده بود مسوولیت کار به عهده من است چون بخش رسانهای این موضوع را به وزارت کشور واگذار کرده بودند. غروب پنجشنبه از یکی از دستگاههای امنیتی با من تماس گرفتند که میگویند شما این طرف و آن طرف تماس میگیرید تا مانع ایجاد کنید؛ گفتند این تصمیم باید اجرا شود! آقای شمخانی از شورای عالی امنیت ملی با من تماس گرفت که تصمیمی گرفته شده و باید اجرا شود. بعد فهمیدم یکی از اعضای دولت از من شکایت و اعلام کرده رئیس کمیسیون انرژی مجلس برای اجرایی نشدن این تصمیم رایزنی میکند و به دیگران متوسل میشود. گفتم من برای خودم نمیگویم، بهخاطر شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور مخالفم و شما نباید با تهدید پاسخ بدهید. همان جا هم دوباره زمزمه استیضاح زنگنه مطرح شد که به دلیل شرایط حساس کشور و دولت با آن مخالفت شد.
کارمند وزارت اطلاعات نیستم
طبق قانون انتخابات، کارمندان بعضی از دستگاهها مانند وزارت اطلاعات برای حضور در انتخابات باید از شغل خود استعفا بدهند که فراتر از استعفا از مسؤولیت است. بر همین اساس پیش از حضور در انتخابات مجلس ششم استعفا دادم و هم اکنون کارمند جایی نیستم. در دوره نهم هم استانداری بوشهر را بر عهده گرفتم. طبق قانونی که اجازه میداد ایثارگران به کار خود برگردند اما پس از برکناری از استانداری در بهمن 92 بیکار بودم.
نامهای در منزل ما آوردند که شما هیچ رابطۀ استخدامی با وزارت کشور ندارید، شما چون مستعفی بودید. به دیوان عدالت اداری شکایت کردم و دیوان هم در رای بدوی و هم در رای تجدیدنظر رای بر بازگشت به کار داد؛ آقایان دولت یازدهم رفتند اِعمال ماده 477 کردند و همه چیز هم معلق مانده است.
علی نیکزاد؛ انتخاب من!
در بین وزرای نفت، رستم قاسمی خیلی خوب کار کرد هم در حوزه پروژهها، چون آدم پروژه_ عملیاتی بود، در حوزه فروش هم خوب بود ولی ضعفهای خودش را داشت.
سر وزارت ایشان هم دعوایی به پا بود؛ به دوستان گفتم آقای علی نیکزاد را بگذارید، زنگنه هم مهندس عمران نبود، نیکزاد مهندس عمران است و سابقه وزارت دارد؛ اگر او را بگذارید میرود نفت را جمع میکند چون هم سالم است و هم به لحاظ اخلاقی، مالی و جهتدهی سیاسی شرایط بهتری دارد. مدتی نظر آقایان روی آقای علیآبادی مدیرعامل مپنا بود که برای وزارت نیرو هم روی ایشان نظر داشتند. در نهایت آقای جواد اوجی برای وزارت نفت معرفی شد و رای اعتماد هم گرفتند.
ما کارمان را کردیم
درباره نقش مجلس در اصلاح الگوی قراردادهای نفتی باید گفت هیات تطبیق قوانین، فقط مصوبات مجلس را انطباق میدهد و نقش دیگری در پیگیری یا متوقف کردن قراردادهای نفتی ندارد. بحث ما این بود که این وضعیت با اصل قانون اساسی در تضاد است اما دولتیها میگفتند چون این قانون به شورای نگهبان ارسال شده و این نهاد مغایرت با قانون اساسی اعلام نکرده، پس مغایرتی با قانون اساسی وجود ندارد حق هم با دولت بود چرا که مجلس نهم قانونی را تصویب کرده بود که همه چیز را در اختیار دولت قرار داده بود. معاونت حقوقی مجلس هم گفت فقط در انطباق با مصوبه مجلس میتوانم قرارداد را متوقف کنم. با این وجود ما کارمان را کرده و نمیتوان انتقادی درباره کم کاری مجلس به IPC وارد کرد.
وحید حاجیپور - گروه اقتصاد