بی‌خوابی با قنداضافی!
می‌گویند کسانی که تا دیروقت بیدارند، سهم بیشتری از زندگی می‌خواهند. می‌گویند آنها ممکن است آدم‌های باهوش‌تری باشند و به مطالعه و نوشتن علاقه بیشتری دارند. این‌که این گفته‌ها چقدر مبنای علمی دارند، مشخص نیست اما پژوهشگران به‌تازگی اعلام کرده‌اند افرادی که تا دیروقت بیدار هستند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع2 و بیماری‌های قلبی - عروقی قرار دارند. ماجرا از چه قرار است؟
بدن این افراد که گاهی با اصطلاح «جغدهای شب» نیز از آنها نام می‌بریم، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع2 و بیماری‌های قلبی - عروقی قرار دارد؛ به این دلیل که بدن آنها توان چربی‌سوزی پایین‌تری دارد. درواقع تفاوت اصلی بین افراد سحرخیز و شب‌بیدار، تفاوت در شکل و میزان سوخت‌وساز بدن آنهاست. افراد سحرخیز، از منابع چربی به‌عنوان منبعی برای تامین انرژی استفاده می‌کنند. علاوه‌براین معمولا افراد فعالی هستند و صبح را با فعالیت بیشتری آغاز می‌کنند اما افرادی که دیر از خواب بیدار می‌شوند، چربی بیشتری در بدن خود ذخیره می‌کنند. در این افراد به‌ویژه در میانه دوره زندگی یا همان میانسالی، مشکلاتی مانند دیابت، مشکلات قلبی - عروقی و افزایش خطر ابتلا به بعضی از انواع سرطان‌ها دیده می‌شود. پرفسور استیون مالین، سرپرست گروه تحقیقاتی این پژوهش از دانشگاه روگرز نیوجرسی درباره این پژوهش می‌گوید: «آگاهی از تاثیر نخوابیدن در طول شب بر سلامت افراد کمک می‌کند تا از دیگر رفتارها و تغییرات جسمی و روانی نیز اطلاعات بیشتری به‌دست‌آوریم.»
در این پژوهش 51 فرد میانسال چاق، به دو گروه شب‌زنده‌دار و سحرخیز تقسیم‌بندی شدند. پاسخ افراد به الگوی خواب و بیداری و میزان فعالیت بدنی روزانه، زمینه تفکیک آنها به دو گروه موردنظر بود.
پس از آن الگوهای رفتای این دو گروه به مدت یک هفته مورد بررسی قرار گرفت. طی این یک هفته، وضعیت سوخت‌وساز بدن در زمان استراحت، ورزش با شدت متوسط و ورزش با شدت زیاد مانند زمان استفاده از تردمیل ثبت شد. پژوهشگران دریافتند افراد سحرخیز، نسبت به تغییرات سطح هورمون انسولین خون حساس‌تر هستند و در هنگام استراحت و ورزش، بدن آنها چربی بیشتری می‌سوزاند. در نقطه مقابل، افراد بدخواب، حساسیت پایین‌تری نسبت به انسولین داشته و بدن آنها از کربوهیدرات‌ها، بیش از چربی‌ها به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند.
به گفته پروفسور مالین، اختلاف در میزان سوخت‌وساز بدن افراد شب‌زنده‌دار و سحرخیز کاملا مشخص نیست اما به نظر می‌رسد زمان رفتن به رختخواب و ساعت بیداری در هنگام صبح بر آهنگ و عملکرد بدن و درنتیجه سوخت‌وساز آن اثرگذار است. علاوه بر این‌که افرادی که تا دیروقت بیدار هستند، ممکن است مجبور به بیدارشدن زودهنگام برای حضور در محل کار هم باشند. بنابراین نمی‌توانند با آهنگ طبیعی بدن خود همراه شوند. به این معنی که بدن آنها ترجیح می‌دهد تا کمبود خواب را با استراحت در هنگام روز جبران کند اما ضرورت و اجبار به بیدارشدن، در عملکرد طبیعی بدن اختلال ایجاد می‌کند. همین مسأله یکی دیگر از دلایل به‌هم‌ریختگی روند طبیعی سوخت‌وساز بدن است. از نظر دکتر مالین، ایجاد اختلال در آهنگ طبیعی بدن - مانند ایجاد اختلال در زمان خواب و بیداری - زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های مختلف است. او می‌گوید: «این‌که بتوان با استفاده از الگوهای صحیح رژیم غذایی یا فعالیت بدنی، خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف ناشی از ایجاد اختلال در نظم طبیعی بدن را جبران کرد، مسأله‌ای است که باید با تحقیقات بیشتر به آن رسید.»
شاید باید به این جمله اعتقاد بیشتری پیدا کنیم که «سحرخیز باش تا کامروا باشی» یا به قول خارجی‌ها «پرنده‌ای که زود از خواب بیدار می‌شود، کرم‌های بیشتری شکار می‌کند»!
منابع: نیواطلس و گاردین
مهتاب خسروشاهی - گروه دانش و سلامت
در این پژوهش 51 فرد میانسال چاق، به دو گروه شب‌زنده‌دار و سحرخیز تقسیم‌بندی شدند. پاسخ افراد به الگوی خواب و بیداری و میزان فعالیت بدنی روزانه، زمینه تفکیک آنها به دو گروه موردنظر بود.
پس از آن الگوهای رفتای این دو گروه به مدت یک هفته مورد بررسی قرار گرفت. طی این یک هفته، وضعیت سوخت‌وساز بدن در زمان استراحت، ورزش با شدت متوسط و ورزش با شدت زیاد مانند زمان استفاده از تردمیل ثبت شد. پژوهشگران دریافتند افراد سحرخیز، نسبت به تغییرات سطح هورمون انسولین خون حساس‌تر هستند و در هنگام استراحت و ورزش، بدن آنها چربی بیشتری می‌سوزاند. در نقطه مقابل، افراد بدخواب، حساسیت پایین‌تری نسبت به انسولین داشته و بدن آنها از کربوهیدرات‌ها، بیش از چربی‌ها به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند.
به گفته پروفسور مالین، اختلاف در میزان سوخت‌وساز بدن افراد شب‌زنده‌دار و سحرخیز کاملا مشخص نیست اما به نظر می‌رسد زمان رفتن به رختخواب و ساعت بیداری در هنگام صبح بر آهنگ و عملکرد بدن و درنتیجه سوخت‌وساز آن اثرگذار است. علاوه بر این‌که افرادی که تا دیروقت بیدار هستند، ممکن است مجبور به بیدارشدن زودهنگام برای حضور در محل کار هم باشند. بنابراین نمی‌توانند با آهنگ طبیعی بدن خود همراه شوند. به این معنی که بدن آنها ترجیح می‌دهد تا کمبود خواب را با استراحت در هنگام روز جبران کند اما ضرورت و اجبار به بیدارشدن، در عملکرد طبیعی بدن اختلال ایجاد می‌کند. همین مسأله یکی دیگر از دلایل به‌هم‌ریختگی روند طبیعی سوخت‌وساز بدن است. از نظر دکتر مالین، ایجاد اختلال در آهنگ طبیعی بدن - مانند ایجاد اختلال در زمان خواب و بیداری - زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های مختلف است. او می‌گوید: «این‌که بتوان با استفاده از الگوهای صحیح رژیم غذایی یا فعالیت بدنی، خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف ناشی از ایجاد اختلال در نظم طبیعی بدن را جبران کرد، مسأله‌ای است که باید با تحقیقات بیشتر به آن رسید.»
شاید باید به این جمله اعتقاد بیشتری پیدا کنیم که «سحرخیز باش تا کامروا باشی» یا به قول خارجی‌ها «پرنده‌ای که زود از خواب بیدار می‌شود، کرم‌های بیشتری شکار می‌کند»!
منابع: نیواطلس و گاردین
مهتاب خسروشاهی - گروه دانش و سلامت
