خبرهای روزهای اخیر حاکی است افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد سبب شیوع بیماری‌هایی مثل هاری شده است
زنگ‌خطر بازگشت هاری
در روزهای گذشته خبرهایی از مواجهه شهروندان با سگ‌های ولگرد منتشر شد که بار دیگر نگرانی‌ها درباره افزایش جمعیت این حیوانات را بیشتر کرده است. مسؤولان شهرستان ملارد در 10بهمن امسال اعلام کردند دو نفر به دلیل ابتلا به هاری جانشان را از دست دادند. با فاصله دو روز پس از انتشار این خبر، حادثه دردناک دیگری رخ داد؛ یکی از اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاداسلامی اهواز در حال خروج از دانشگاه موردحمله چند سگ ولگرد قرار گرفت و برای رهایی از آنها به سمت خیابان دوید که متأسفانه در اثر تصادف با خودرو به کما رفت و درنهایت جان باخت. این در حالی است که از ابتدای امسال تاکنون آمار شیوع بیماری سالک هم رو به افزایش گزارش شده است. افزایش بیماری‌هایی که بین انسان و حیوان مشترک هستند، گواه رشد بی‌رویه جمیعت سگ‌های ولگرد است. متاسفانه با این که خبرهای ناگوار درباره حمله سگ‌ها به انسان و گونه‌هایی از حیوانات بسیار زیاد شده هنوز هم برخی از سر ناآگاهی و به دلیل دوست‌داشتن حیوانات و علاقه به محیط‌زیست در تلاشند کمپین‌های غذادهی به سگ‌های بدون صاحب راه بیندازند و ناخواسته در رشد جمعیت این حیوانات نقش دارند. مسلما حذف سگ‌ها با ابعاد گسترده و با روش‌های غیراخلاقی مورد تأیید نیست اما غذارسانی غیراصولی به حیوانات ولگرد که موجب افزایش خارج از کنترل جمعیت و شیوع بیماری‌ها می‌شود نیز رویه‌ای خطرناک است. از طرفی چند سالی است با حمله سگ‌ها به حیوانات خاص و گونه‌های ارزشمند محیط‌زیست کشور روبه‌رو هستیم و آن را جدی نگرفته‌ایم و حالا باید زنگ‌خطر شیوع بیماری‌هایی مثل هاری را بشنویم تا در مواجهه با آن آگاهانه و مسؤولانه برخورد کنیم.
منجرشده است.
هاری از چه حیواناتی و چطور منتقل می‌شود؟
هاری یک بیماری حاد و کشنده ویروسی سیستم‌مرکزی است که گوشتخواران اهلی و وحشی و انسان به‌طور تصادفی و غالبا از طریق گزش به آن مبتلا می‌شوند. عمده‌ترین میزبان‌ها و ناقل‌های این بیماری جانوران خونگرم به‌خصوص پستانداران و به‌طور ویژه گوشتخواران اهلی و وحشی هستند. اصلی‌ترین راه‌های انتقال این بیماری از حیوان به انسان، گازگرفتن است در این روش ویروس از بدن حیوان به انسان منتقل می‌شود.
هاری در حیوانات با علائمی مثل ترشح شدید بزاق، ناتوانایی در بلع، حمله و گازگرفتن اجسام و ناله‌کشیدن بروز پیدا می‌کند و درنهایت باعث فلج‌شدن و مرگ آنها می‌شود. این بیماری از طریق پوست قابل‌انتقال نیست اما باید این نکته را به‌یاد داشت که کوچک‌ترین خراش یا زخمی در پوست می‌تواند احتمال انتقال را بالا ببرد. در صورتی که حیوان در اواخر دوره نهفتگی بیماری خود باشد، می‌تواند از راه لیسیدن لب، چشم و بینی انسان‌ها هم منتقل شود. خفاش‌های آلوده به این بیماری قادرند ویروس را از طریق تنفس در محیط مشترک به انسان
منتقل کنند.
دوره نهفتگی ویروس
در بدن انسان و حیوان
دوره نهفتگی در سگ و گربه معمولا دو تا سه هفته و گاهی چند ماه است. در حیوانات دیگر دوره نهفتگی برحسب نوع حیوان متفات است و در غیر گوشتخواران طولانی‌تر از گوشتخواران است.
نکته جالبی که باید به آن اهمیت داده شود این است که در سگ و گربه 3تا10 روز قبل از علائم بالینی ویروس در بزاق حیوان وجود دارد و می‌تواند بیماری را انتقال دهد. به عبارت دیگر اگر سگ و گربه در زمان گزش آلوده به ویروس هاری باشند، علائم بالینی حداکثر تا ده روز بعد در حیوان ظاهرشده و خواهد مرد. راسو، راکون، سگ، گربه، گرگ صحرایی، روباه و سایر پستانداران هم می‌توانند این بیماری را منتقل کنند. دوره نهفتگی هاری در بدن انسان متناسب با نوع و محل گازگرفتگی فرق دارد اما به‌طور معمول بین دو هفته تا یک ماه می‌تواند متغیر باشد. مهم‌ترین علامت‌های بروز آن در انسان، تب و لرز، خستگی و بی‌اشتهایی، ضعف و دردبدن، مشکل در بلع، تهوع، سرگیجه، سردرد، بی‌خوابی، درد شکمی و اسهال و گاهی هم خراش و سوزش در محل
زخم است.
واکسن هاری، راهی برای پیشگیری و درمان
یکی از مهم‌ترین اقدامات در مواجهه با شخصی که دچار گازگرفتگی توسط حیوانات شده شستن محل گزیدگی و مراجعه سریع برای تزریق واکسن‌های این بیماری است.
دکتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی درباره آگاهی از زمان مناسب واکسیناسیون هاری و شرایط آن به جام‌جم می‌گوید: «اولین کاری که افراد باید بعد از گازگرفته‌شدن با حیوان هار انجام دهند شستن محل زخم با آب‌وصابون است. این کار کمک می‌کند تا میزان ویروس کاهش پیداکرده و خطر کمتر شود. اقدام بعدی که به هیچ‌وجه نباید آن را به تعویق انداخت مراجعه به پزشک و مراکزدرمانی است. در صورتی که سگ یا حیوانی که عمل گازگرفتن را انجام‌داده حالت تهاجمی داشته باشد احتمال هاری بسیار افزایش پیداکرده و حتما باید فرد زخمی را برای تزریق ایمنوگلوبین و واکسن‌های لازم به مراکزدرمانی منتقل کرد. درمان هاری کار سخت و پیچیده‌ای است و معمولا بسیاری از افرادی که حیوانات هار آنها را گاز می‌گیرند شانس زنده‌ماندن کمی دارند اما درمان‌های نگه‌دارنده‌ای که برای آنها انجام می‌شود متناسب با اینکه کجای بدنشان گاز گرفته‌شده ممکن است، موثر باشد. مثلا هر چه گزیدگی به نواحی اطراف سر و گردن نزدیک‌تر باشد، خطر بیشتر خواهد بود و در مواردی که انگشت پا یا قسمت‌های دورتر از سر گاز گرفته می‌شوند اثرگذاری داروها و واکسن افزایش می‌یابد.»
این متخصص عفونی و بیماری‌های گرمسیری درباره اینکه واکسن هاری برای چه کسانی و با چه دوزهایی تزریق می‌شود، می‌گوید: «افراد باید حتما سابقه‌ای از گازگرفتگی داشته باشند یا اینکه احتمال بدهند قبلا دچار گازگرفتگی شده‌اند. بعضی وقت‌ها گازگرفتگی در ابعاد کوچک و آنقدر سریع رخ داده که ممکن است فرد حتی آن را به یاد نیاورد. واکسن هاری که همراه ایمنوگلوبین هاری انسانی(HRIG) است در چهار نوبت برای کسی که دچار گازگرفتگی شده تزریق می‌شود؛ یک دوز به محض بروز حادثه و دوزهای بعدی در روزهای سوم، هفتم و چهاردهم.»
