واکنشها نسبت به 10 فیلم نامزد اسکار بهترین فیلم سال چه بودهاست؟
آکادمی اسکار در دوراهی انتخاب
زمانی که آکادمی اسکار نام نامزدهای رشته بهترین فیلم سال مراسم اسکار 2022 را اعلام کرد، اثری از نام بلاکباستر جنجالی و بسیار محبوب «اسپایدرمن: راهی به خانه نیست» در کنار نام 10 فیلم نامزد شده قرار نداشت. در هالیوود میگویند کسی از این نکته تعجبی نکرد و ظاهرا بسیاری انتظار چنین فهرستی را از سوی آکادمی داشتند اما برای تماشاگران سینما و کسانی که نزدیک 800میلیون دلار در آمریکای شمالی برای دیدن فیلم پول پرداخت کردند، حضور نداشتن اسپایدرمن تازه در فهرست نامزدها عجیب و با شگفتی همراه بود. منتقدان و رسانههای گروهی به این نکته مهم اشاره میکنند که تا قبل از این فقط دو فیلم کمیکاستریپی «بلک پنتر/ پلنگ سیاه» (2018) و «جوکر» (2019) توانستهاند افتخار حضور در فهرست نامزدهای اسکار بهترین فیلم سال را داشته باشند. بهگفته اهل فن، اگر جوکر بهدلیل نگاه سیاه و اجتماعی خود توانسته دل رایدهندگان اسکار را برباید (و اسپایدرمن به همین دلیل مورد بیمهری قرار گرفته)، بلک پنتر هم بیشتر حالوهوایی شبیه اسپایدرمن دارد تا جوکر و وجه تجاری و عامهپسند بودنش بر وجه هنری آن میچربد. این در حالی است که اتفاقا اسپایدرمن تازه در مقایسه با بلکپنتر، وجه اجتماعی و روانکاوانه بیشتری دارد.
طرفداران فیلم میگویند حداقل به احترام همین نکته، باید نام فیلم در فهرست نامزدها قرار داده میشد. اهل فن هم به این موضوع مهم اشاره میکنند که مراسم اسکار برای بهتر دیدهشدن و جلب توجه عمومیتر لازم است به اکشنهای موفقی چون اسپایدرمن نگاه مهربانتری داشته باشد. تماشاگران تلویزیونی مراسم سالانه اسکار در چند سال اخیر ریزش زیادی داشتهاند و تحلیلگران سینمایی صحبت از یک خانهتکانی در نوع انتخاب نامزدها میکنند.
خانه تکانی اسکاری
این خانهتکانی اما قبل از این صورت گرفته است! همین چند سال پیش بود که آکادمی علوم و هنرهای آمریکا تعداد فیلمهای نامزده شده رشته بهترین فیلم سال را از پنج فیلم به 10 فیلم ارتقا داد. هدف از این اقدام، کمک به بلاکباسترهای مردمپسندی چون اسپایدرمن بود که بتوانند وارد فهرست نامزدها شوند. در حقیقت بعد از اعتراضات زیادی که به نوع انتخاب نامزدهای بهترین فیلم از سوی عموم مردم صورت گرفت، آکادمی اسکار تحت فشار افکار عمومی از مواضع قدیمیاش فاصله گرفت و امکان ورود محصولات مردمپسند به فهرست نامزدهای بهترین فیلم را فراهم کرد. بهگفته تحلیلگران اقتصادی سینما، نسخه جدید «دون/ تل ماسه» تنها بلاکباستر پرفروش سال سینماست که در فهرست نامزدها
قرار گرفتهاست. این اکشن علمی ــ تخیلی توانسته در آمریکای شمالی 108میلیون دلار فروش کند و فروش جهانی آن (با احتساب فروش آمریکا و بقیه کشورهای دنیا) به رقم 400میلیون دلار رسیدهاست. این در شرایطی است که همزمان با اکران عمومی فیلم در سینماها، تماشاگران خانگی توانستند در پلتفرمهای دیجیتالی هم آن را همزمان تماشا کنند. بهجز این اکشن آیندهنگرانه، سه فیلم دیگر فهرست نامزدها «کودا» (محصول اپل)، «بالا رو نگاه نکن» و «قدرت سگ» (هر دو محصول نتفلیکس) هم پخش استریم داشتند و برای اکران عمومی در سالنهای سینماها ساخته نشده بودند. به صورت طبیعی، نمیتوان درباره میزان فروش یا فروش نرفتن سه فیلم صحبت کرد.
غیر متعارف و هنری
منتقدان سینمایی از درامهایی چون «کوچه کابوس» و «ماشینم را بران» بهعنوان محصولاتی هنری و غیرمتعارف یاد میکنند که بیشتر برای ذائقه اعضای آکادمی اسکار ساخته میشوند تا عموم تماشاگران. هیچیک از این دو فیلم، فروشی در جدول گیشه نمایش سینماها نداشتهاند و شکست سخت تجاری را در این جدول تجربه کردهاند. با وجود این نگاهی به اسامی فیلمهای نامزد شده در چند سال اخیر همچون «مریخی»، «چهرههای پنهان»، «مدمکس: جاده خشم»، «برو بیرون» و «راپسودی بومان» حکایت از آن میکند که اسکارنشینان ظاهرا حساسیتی نسبت به موفقیت مالی فیلمهایی که قرار است نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم شوند را ندارند.
با وجود انواع و اقسام تحلیلهایی که ارائه میشود، به نظر میرسد آکادمی اسکار همچنان بهدنبال انتخابهایی مطمئن است تا از بروز جنجالها و شایعات جلوگیری کند. به همین دلیل نام فیلمهایی چون «بلفاست»، نسخه دوبارهسازی شده درام موزیکال کلاسیک «داستان وست ساید»، «شاه ریچارد» و «پیتزای شیرینزبان» بهراحتی در فهرست 10فیلم نامزد شده جای میگیرد. خیلی جالب است که گروهی از منتقدان و تحلیلگران نسبت به حضور فیلمی ژاپنی در بین نامزدها و حضور نداشتن بلاک باسترهای پرفروش در این فهرست گله و اعتراض میکنند. اشاره آنها به این است که مراسم اسکار قرار است تجلیلی از هنرمندان سینمای آمریکا (و در نهایت حمایت و تجلیل از هنرمندان انگلیسیزبان) باشد و قرار گرفتن ماشینم را بران در بین فیلمهایی که قرار است بهعنوان بهترین فیلم سال آمریکا انتخاب شوند، باعث تعجب و تا حدودی نگرانی است. البته این اولینبار نیست که مراسم اسکار دست به چنین کاری میزند و سابقهای طولانی در این ارتباط وجود دارد. چند دهه قبل نام سوفیا لورن در فهرست بهترین بازیگر زن سال قرار گرفت و حتی مجسمه طلایی اسکار هم به او داده شد اما آن زمان تحلیل اعضای آکادمی این بود که قرار گرفتن نام بازیگری ایتالیایی (که حتی نمیتواند به زبان انگلیسی صحبت کند) در فهرست، بهدلیل کمبود بازیهای خوب و قابل درخشش در رشته بهترین بازیگر زن بودهاست اما تحلیلی که از سوی مخالفان تصمیم آکادمی اسکار ارائه میشود این است که در 12 ماه گذشته بهقدر کافی فیلم خوب و مقبول در آمریکا تولید شده که نیازی به حضور فیلمی ژاپنیزبان در بین نام 10فیلم نامزد اسکار بهترین فیلم سال آمریکا نباشد!