تجسم روح تاریخ در سریال‌های تلویزیونی

در گفت‌وگو با امرا... احمدجو بررسی شد

تجسم روح تاریخ در سریال‌های تلویزیونی

امرا... احمدجو، کارگردانی که این روزها بازپخش سریال «تفنگ سرپر» را در شبکه آی‌فیلم دارد در گفت‌و‌گویی درباره به تصویر کشیدن تاریخ در سریال‌های تلویزیونی گفت: تحریف تاریخ در آثار نمایشی مثل فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و... تنها در وارونگی کلیت داستان ممکن است؛ به این معنا که اگر شخصیتی بر اساس گزارش‌های تاریخی یقینا شخصیتی منفی و سیاه است و در اثر نمایشی کاملا برعکس آن را شاهد باشیم تحریف اتفاق افتاده است. در آثار تاریخی فیلمساز بیش از هر چیز مضمون را مدنظر دارد و در واقع هدفش تجسم روح تاریخ است و تلاش می‌کند این مضمون را در قالب تجسمی بیرونی ارائه دهد. به همین دلیل تزریق تخیل بر اثر مجاز است و نویسنده هم می‌تواند بخش‌هایی به کلیت داستان اضافه یا  از آن حذف کند تا در نهایت داستانی جذاب داشته باشد.

وی درباره مواردی چون طراحی صحنه، لباس و گریم در آثار تاریخی و وفاداری به فضایی که قصه در آن روایت می‌شود، بیان کرد: در این مورد هم کلیتی وجود دارد که فیلمساز نسبت به هدفی که دارد آن را در نظر می‌گیرد. سال‌ها پیش اثری درباره کودک ساخته و پخش شد که قصه‌اش در فضایی قدیمی و تاریخی روایت می‌شد. در واقع همه آنچه که در صحنه شاهد بودیم قصه‌ای تاریخی را تداعی می‌کرد اما در سکانسی دیدیم که در دادگاه یک میکروفن قرار داده بودند که هیچ ارتباطی با فضا نداشت و در واقع وسیله‌ای امروزی در فضایی تاریخی وجود داشت اما با توجه به فضا و لحن اثر این اتفاق آزاردهنده و عجیب نبود و می‌شد با اثر همراه بود. حتی در این مورد هم وفاداری به واقعیت‌ها مربوط به هدفی می‌شود که فیلمساز در ذهن دارد و نمی‌توان قانونی کلی برای آن در نظر گرفت.
کارگردان مجموعه تلویزیونی «روزی روزگاری» در ادامه اظهاراتش عنوان کرد: در گزارش‌های تاریخی و متونی که در دست ما به عنوان منابع تاریخی وجود دارد هر چقدر کنکاش و تحقیق داشته باشیم به سختی می‌توان به حقیقت دست پیدا کرد. چرا که تاریخ‌نویس‌ها هم عمدتا تاریخ‌نگاری‌شان سفارشی بوده و معمولا نوشته‌ها به مراد حاکم زمانه و همراه با احتیاط‌کاری‌های فراوان بوده است. حتی اگر تحقیق کامل داشته باشیم و به حقیقت هم رسیده باشیم باید آنچه که دریافت کرده‌ایم را بر اساس ساختار درام تنظیم کنیم چرا که در ماجراهای تاریخی موضوعات انگشت‌شماری می‌توان پیدا کرد که دراماتیک باشند. به همین دلیل تخیل آزاد است و فیلمساز تا جایی که کلیت ماجرا آسیب نبیند می‌تواند قصه‌اش را به نوعی دراماتیزه کند. این فیلمنامه‌نویس در ادامه تأکید کرد: ویژگی مهم آثار تاریخی این است که قدرت ایجاد بحث و گفت‌وگو را دارند. معمولا پس از ساخت و پخش آثار تاریخی، محققان، مورخان و حتی علاقه‌مندان به مسائل تاریخی شروع به بحث و گفت‌وگو درباره کلیت اثر می‌کنند و متأسفانه برخی نقدها از سر بی اطلاعی منتقدان بر سینما و ساختار آثار سینمایی به بیراهه می‌رود و بی‌توجه به ساختار، فضا و از همه مهم‌تر هدف فیلمساز به نکات ریزی چون نثر و نوع گویش می‌پردازند و این در حالی است که حتی نوع گویش و لحن در آثار تاریخی هم به فضا و مضمون و هدف فیلمساز مربوط می‌شود و اوست که باید تعیین کند در اثرش از چه لحن و گویشی استفاده شود اما متأسفانه درک این مساله از سوی منتقدان ما کمتر دیده می‌شود.  وی در پایان افزود: مورخان ما هم شناخت کمی نسبت به ساختار آثار دراماتیک دارند و در نقد برخی منتقدان به ظاهر حرفه‌ای سینمای ما هم این ضعف دیده می‌شود. ما برای ساخت آثار تاریخی با محدودیت‌های بسیاری مواجهیم و علاوه بر کمبود نیروی انسانی در مواردی چون دکور هم با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستیم.