کشورهای منطقه با این‌که ظرفیتی به‌مراتب کمتر نسبت به ایران دارند، اقداماتی برای افزایش سهم خود از بازار ترانزیت کالا داشتند. باید اذعان کرد کشور ما از جریان این رقابت عقب مانده، به‌خصوص در توسعه کریدور شرق به غرب که به‌دلیل طرح راه ابریشم چین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تلاش‌های مسؤولان ذی‌ربط برای توسعه کریدور در مقایسه با قبل بهتر است اما این عقب‌ماندگی چند‌ساله نیاز به صرف زمان دارد. زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل ریلی در کشور مناسب و گسترده است اما شیوه بهره‌برداری از شبکه ریلی مناسب نیست، میزان بهره‌برداری از شبکه ریلی یک‌سوم کشورهای پیشرفته است و این موضوع باعث شده هم در ترانزیت و هم در جابه‌جایی مسافران دچار مشکل شویم از سوی دیگر با وجود گستردگی کشور و تنوع در برداشت محصولات معدنی خطوط ریلی مناسب با این شرایط ایجاد نشده‌است. شبکه ریلی مناسب در کنار بهره‌برداری ضعیف باعث شده در بار ترانزیتی هم مانند بار داخلی به ظرفیت ترسیمی نرسیم. اگر شیوه بهره‌برداری تغییر کند ما نیاز به افزایش خطوط جدید نداریم، اتصال مناسبی میان ایران با کشورهای شمالی شکل گرفته که با توالی این ارتباطات می‌توانیم بگوییم به اروپا و حتی چین متصل هستیم. باید گفت بهره‌برداری و توافقات اقتصادی حول‌محور ترانزیت و شرکت‌هایی ارسال‌کننده، خلأهای موجود در این بازار است. بهره‌برداری ضعیف به ترانزیت لطمه وارد کرده، به‌عنوان مثال ظرفیت کریدور شمال به جنوب 30میلیون تن است، شبکه ریلی ما با این شیوه بهره‌برداری نمی‌تواند چنین تناژی را حمل کند لذا احداث زیر‌ساخت جدید می‌تواند کمی از مشکلات را برطرف کند. از طرفی اگر ما با همین ظرفیت به شیوه کشورهای پیشرفته عمل کنیم، می‌توانیم به این هدف‌گذاری برسیم. این بهره‌برداری ضعیف، قدرت چانه‌زنی ما را کاهش خواهد داد اگر به‌عنوان مثال کالایی طی دو روز به مقصد برسد ممکن است دو هفته طول بکشد، این موضوع برای صاحب بار جذاب نیست. همچنین در راه‌آهن و در بحث فرآیند اداری برای ترانزیت در مرز به اصلاحاتی نیاز داریم و حضور شرکت‌های ارسال‌کننده نیز باعث توسعه بازار ترانزیت خواهد شد.

احمد ضیایی - کارشناس حوزه حمل‌و‌نقل