«مشاوران زرد» در کمین کنکوریها
بخشی از اینها حتما همان کسانی هستند که یا خودشان یا بازاریابان آنها در 417 شهر و اطراف ۶۱۵ حوزه امتحانی اصلی و 2911حوزه فرعی که کنکور 1401 را برگزار میکردند، دیده شدهاند. اینها باید به چشم بسیاری از یک میلیون و 308هزار داوطلبی که امسال در آزمون سراسری حاضر بودهاند، آمده باشند که یا کارت ویزیت توزیع میکردند یا شماره تماس داوطلبان مشتاق برای انتخاب رشتهای کاملا تخصصی و حساب شده! را میگرفتند.
اینها همان کسانی هستند که در فضای مجازی، از روزها پیش تبلیغ را آغاز کردهاند و قبولیهای تضمینی را به داوطلبان کنکور وعده دادهاند؛ آن هم در روزگاری که صندلیهای خالی و فراوان دانشگاهها از جذابیتهای دانشجو شدن کاسته و رقابت را معطوف به رسیدن به رشتهها و دانشگاههایی کرده که هنوز هم قبولی در آنها ارج و قرب دارد.
فروش رشتههای بیآزمون
ظرفیت پذیرش در کنکور سراسری امسال حدود 503 هزار نفر است که تقریبا یکسوم پذیرفتهشدگان معادل 167هزار نفر از این افراد از طریق رشتههای با آزمون (و براساس نمره و رتبهای که در کنکور کسب کردهاند) در دانشگاهها پذیرفته میشوند. بقیه افرادی که به دانشگاهها راه مییابند نیز 336هزار نفرند که صرفا براساس سوابق تحصیلی پذیرفته میشوند و این درست همان جایی است که مشاوران زرد بسیار بر آن تمرکز دارند چرا که بخش قابلتوجهی از داوطلبان کنکور این رشتهها را نمیشناسند و ممکن است افراد سودجو رشتهای بیآزمون را به جای رشتهای با آزمون جا بزنند. پوریا پژوهانفر، مشاور تحصیلی نیز محل شکلگیری فریب و کلاهبرداری را دقیقا در همین نقطه میداند و توضیح میدهد که «۸۵ درصد رشتههای دانشگاهی اکنون بدون کنکورند اما افراد کلاهبردار و مشاوران صوری کنکور با گرفتن هزینههای زیاد، دانشآموزان را به سمت رشتههایی که اساس قبولی در آنها سوابق تحصیلی است، هدایت میکنند که عین فریبکاری است.» این مشاور تحصیلی معتقد است این مشاوران صوری فقط امید کاذب میفروشند که راه مقابله با آنها فقط مطالعه دقیق دفترچه راهنمای کنکور و انتخاب رشته توسط خود داوطلبان است. حرفهای علیرضا صالحان، عضو هیات علمی دانشگاه با ایسنا نیز مکمل گفتههای پژوهانفر است. او میگوید: «انتخاب رشته درست نیاز به مدیریت صحیح و اطلاعات کافی درخصوص رشتههای منتخب و متناسب با هر منطقه دارد که این کار را خود دانشآموز با بررسی وضعیت کنکوریهای سال گذشته نسبت به رتبه کسب شده و تعداد جذبکنندگان دانشگاهی میتواند انجام دهد.»
مجازهایی که باعث بازارگرمی میشوند
در کنکور سال 1399، 792هزار و 840 داوطلب مجاز به انتخاب رشته شدند در حالی که 296 هزار نفر از خیر انتخاب رشته گذشتند. در آزمون سراسری پارسال نیز یک میلیون و 82 هزار داوطلب مجاز شدند که فقط 523 هزار و 671 نفر انتخاب رشته کردند. در کنکور 1401 نیز یک میلیون و ۱۵۷ هزار نفر برای انتخاب رشته مجاز شناخته شدند که در روزهای آینده تعداد انتخاب رشته کردههای قطعی مشخص خواهد شد. اما آنچه که قطعی است در کنکور امسال 89درصد از داوطلبان مجاز به انتخابرشته شدهاند که عدد بزرگ و قابلتوجهی است.
این عدد بزرگ میتواند با بیش از 100 هزار صندلی خالی در دانشگاهها ربط داشته و در واقع تلاشی برای پرکردن این جاهای خالی باشد. البته در سالهای اخیر داوطلبان کنکور نشان دادهاند که به هر قیمتی حاضر به ورود به دانشگاه نیستند، این هوشمندی را میتوان از آمارهای رسمی بهخوبی استنباط کرد. طبق اعلام سازمان سنجش در کنکور 1400 فقط 52 درصد از داوطلبان انتخاب رشته کردند که این میزان در سال97، حول و حوش 60 درصد میچرخید. البته با این که میزان انتخاب رشته مجازها، سال به سال روندی کاهشی دارد اما این به معنی دست از تلاش برداشتن مشاوران صوری و بیتخصص و کاسبان کنکور نیست؛ همانهایی که اکنون در سایتهای اینترنتی و صفحات مجازیشان میتوان سبدی متنوع از خدمات را دید؛ از معرفی مشاور شخصی برای هر داوطلب گرفته تا بررسی کارنامهها توسط مشاور ارشد، کارگاه ویدئویی خودشناسی و تست استعدادیابی، آن هم در قبال دریافت پولهایی که اصلا کم نیستند.
سایتهای قابل اعتماد برای انتخاب رشته
البته همه داوطلبان کنکور احتمالا اعتماد بهنفس انتخابرشته به تنهایی را ندارند یا از همراهی خانوادهای مطلع بیبهرهاند. به همین دلیل نرمافزارهای قابل اعتمادی طراحی شده که میتواند انتخاب رشتهای ایمن را برای داوطلبان تضمین کند، از جمله امکانی که در سایت سازمان سنجش آموزش کشور فراهم شده و داوطلبان میتوانند تا پایان مهلت انتخاب رشته از آن استفاده کنند. طبق اعلام این سازمان، هر داوطلب حق انتخاب حداکثر 150 رشته محل را دارد که رشتههای با آزمون و بیآزمون را توامان شامل میشود. حسن استفاده از نرمافزار انتخاب رشته مجازی سازمان سنجش این است که در آن اطلاعات حداقل نمره قبولی داوطلبان سال گذشته با نمره داوطلب و ظرفیت پذیرش سال جاری مقایسه میشود. امسال البته شبکه شاد نیز به حوزه انتخاب رشته ورود کرده و داوطلبان میتوانند با مراجعه به آن درباره رشتههای مختلف و آینده شغلی آن، چگونگی انتخاب رشته و همچنین معرفی رشتههای پرمتقاضی و شرایط قبولی در آنها اطلاعات کسب کنند.
فروش رشتههای بیآزمون
ظرفیت پذیرش در کنکور سراسری امسال حدود 503 هزار نفر است که تقریبا یکسوم پذیرفتهشدگان معادل 167هزار نفر از این افراد از طریق رشتههای با آزمون (و براساس نمره و رتبهای که در کنکور کسب کردهاند) در دانشگاهها پذیرفته میشوند. بقیه افرادی که به دانشگاهها راه مییابند نیز 336هزار نفرند که صرفا براساس سوابق تحصیلی پذیرفته میشوند و این درست همان جایی است که مشاوران زرد بسیار بر آن تمرکز دارند چرا که بخش قابلتوجهی از داوطلبان کنکور این رشتهها را نمیشناسند و ممکن است افراد سودجو رشتهای بیآزمون را به جای رشتهای با آزمون جا بزنند. پوریا پژوهانفر، مشاور تحصیلی نیز محل شکلگیری فریب و کلاهبرداری را دقیقا در همین نقطه میداند و توضیح میدهد که «۸۵ درصد رشتههای دانشگاهی اکنون بدون کنکورند اما افراد کلاهبردار و مشاوران صوری کنکور با گرفتن هزینههای زیاد، دانشآموزان را به سمت رشتههایی که اساس قبولی در آنها سوابق تحصیلی است، هدایت میکنند که عین فریبکاری است.» این مشاور تحصیلی معتقد است این مشاوران صوری فقط امید کاذب میفروشند که راه مقابله با آنها فقط مطالعه دقیق دفترچه راهنمای کنکور و انتخاب رشته توسط خود داوطلبان است. حرفهای علیرضا صالحان، عضو هیات علمی دانشگاه با ایسنا نیز مکمل گفتههای پژوهانفر است. او میگوید: «انتخاب رشته درست نیاز به مدیریت صحیح و اطلاعات کافی درخصوص رشتههای منتخب و متناسب با هر منطقه دارد که این کار را خود دانشآموز با بررسی وضعیت کنکوریهای سال گذشته نسبت به رتبه کسب شده و تعداد جذبکنندگان دانشگاهی میتواند انجام دهد.»
مجازهایی که باعث بازارگرمی میشوند
در کنکور سال 1399، 792هزار و 840 داوطلب مجاز به انتخاب رشته شدند در حالی که 296 هزار نفر از خیر انتخاب رشته گذشتند. در آزمون سراسری پارسال نیز یک میلیون و 82 هزار داوطلب مجاز شدند که فقط 523 هزار و 671 نفر انتخاب رشته کردند. در کنکور 1401 نیز یک میلیون و ۱۵۷ هزار نفر برای انتخاب رشته مجاز شناخته شدند که در روزهای آینده تعداد انتخاب رشته کردههای قطعی مشخص خواهد شد. اما آنچه که قطعی است در کنکور امسال 89درصد از داوطلبان مجاز به انتخابرشته شدهاند که عدد بزرگ و قابلتوجهی است.
این عدد بزرگ میتواند با بیش از 100 هزار صندلی خالی در دانشگاهها ربط داشته و در واقع تلاشی برای پرکردن این جاهای خالی باشد. البته در سالهای اخیر داوطلبان کنکور نشان دادهاند که به هر قیمتی حاضر به ورود به دانشگاه نیستند، این هوشمندی را میتوان از آمارهای رسمی بهخوبی استنباط کرد. طبق اعلام سازمان سنجش در کنکور 1400 فقط 52 درصد از داوطلبان انتخاب رشته کردند که این میزان در سال97، حول و حوش 60 درصد میچرخید. البته با این که میزان انتخاب رشته مجازها، سال به سال روندی کاهشی دارد اما این به معنی دست از تلاش برداشتن مشاوران صوری و بیتخصص و کاسبان کنکور نیست؛ همانهایی که اکنون در سایتهای اینترنتی و صفحات مجازیشان میتوان سبدی متنوع از خدمات را دید؛ از معرفی مشاور شخصی برای هر داوطلب گرفته تا بررسی کارنامهها توسط مشاور ارشد، کارگاه ویدئویی خودشناسی و تست استعدادیابی، آن هم در قبال دریافت پولهایی که اصلا کم نیستند.
سایتهای قابل اعتماد برای انتخاب رشته
البته همه داوطلبان کنکور احتمالا اعتماد بهنفس انتخابرشته به تنهایی را ندارند یا از همراهی خانوادهای مطلع بیبهرهاند. به همین دلیل نرمافزارهای قابل اعتمادی طراحی شده که میتواند انتخاب رشتهای ایمن را برای داوطلبان تضمین کند، از جمله امکانی که در سایت سازمان سنجش آموزش کشور فراهم شده و داوطلبان میتوانند تا پایان مهلت انتخاب رشته از آن استفاده کنند. طبق اعلام این سازمان، هر داوطلب حق انتخاب حداکثر 150 رشته محل را دارد که رشتههای با آزمون و بیآزمون را توامان شامل میشود. حسن استفاده از نرمافزار انتخاب رشته مجازی سازمان سنجش این است که در آن اطلاعات حداقل نمره قبولی داوطلبان سال گذشته با نمره داوطلب و ظرفیت پذیرش سال جاری مقایسه میشود. امسال البته شبکه شاد نیز به حوزه انتخاب رشته ورود کرده و داوطلبان میتوانند با مراجعه به آن درباره رشتههای مختلف و آینده شغلی آن، چگونگی انتخاب رشته و همچنین معرفی رشتههای پرمتقاضی و شرایط قبولی در آنها اطلاعات کسب کنند.