نجاتی‌حسینی با بیان این‌که از منظر مطالعات فرهنگی، یکی از کارکردهای رسانه‌های دینی پوشش باورها و فعالیت‌های دینی است، می‌گوید: اربعین مثل هر آیین مذهبی از پتانسیل پوشش رسانه‌ای برخوردار است اما رسانه‌های عمومی ‌و رسانه‌های دینی تا کجا می‌توانند آیینی مانند پیاده‌روی اربعین را پوشش دهند؟ در این موضوع نوع برداشت و پوشش رسانه‌ها مهم است. زیرا سیاست رسانه و خط مشی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
 به گفته وی، آیین‌های مذهبی هم سه کارکرد مهم دارند؛ تجلی باورهای مذهبی هستند، تجسم عواطف و احساسات باورمندان چه شادی و چه سوگ هستند و مهم‌تر این‌که آیین‌های مذهبی ازجمله پیاده‌روی اربعین، محل هویت‌یابی و هویت‌سازی اجتماعی و دینی است. وی با بیان این‌که آیین‌های مذهبی مانند اربعین که با تشیع گره خورده، موجب تقویت و بازتولید دائمی ‌هویت باورمندان می‌شود، می‌گوید: قطعا. ما معتقدیم از منظر انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی دین، آیین‌های مذهبی مانند پیاده‌روی اربعین از ظرفیت رسانه‌پذیری بالایی برخوردار هستند.
آیین‌های مذهبی ما را اجرا می‌کنند
این پژوهشگر انسان‌شناسی با بیان این‌که آیین‌های مذهبی به یک معنا صامت‌اند، ادامه می‌دهد: این ما هستیم که آنها را ناطق می‌کنیم. به عبارتی آیین‌های مذهبی منتظرند تا ما در آنها علایق، نیازها، خواسته‌های معنوی و آن‌جهانی و خلأهای عقیدتی را بخوانیم و آنها را وادار به فرستادن پیام‌های معنوی برای زندگی اینجایی و آنجایی کنیم. با این وصف، آیین‌های مذهبی مانند پیاده‌روی اربعین، خود پیام هستند و فی‌نفسه یک رسانه است. نکته مهمی‌ که نباید از آن غافل شد، این‌ است که این‌  ما نیستیم که آیین‌های مذهبی را اجرا می‌کنیم، بلکه این آیین‌های مذهبی هستند که ما را اجرا می‌کنند. 
پیاده‌روی اربعین نیز اگر به‌درستی اجرا شود، چنین پرفورمنسی خواهد داشت. در پرفورمنس مذهبی پیاده‌روی اربعین می‌توان همایشی چند نسلی را دید. در پیاده‌روی اربعین طی نیم‌دهه اخیر ما شاهد حضور گسترده نسل‌های تین‌ایجر، جوان، میانسال و کهنسال در کنار هم هستیم که بسیار قابل تامل است. حضور زنان، خانواه‌ها و حتی شبکه خویشاوندی در پیاده‌روی اربعین طی چندسال گذشته تا امسال نیز ویژگی دیگر آیین پیاده‌روی اربعین است که با رسانه‌ای کردن آن می‌توان از ظرفیت هنری و ادبی آن نیز بهره‌مند شد.
 تاثیرات بلندمدت آیین‌های اربعینی 
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: افراد با توجه به شرایط و موقعیتی که از منظر جامعه‌شناسی دارند برداشت خود را خواهند داشت ولی با وجود این تفاوت‌ها همگی گرد یک محور جمع می‌شوند و آن محور این است که این آیین‌ها بزرگداشت عظمت کار امام حسین(ع) است. شما وقتی در زیارت عاشورا می‌خوانید سلما لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم، یعنی من با کسی که با شما در صلح است، صلح می‌کنم و با کسی که با شما می‌جنگد در جنگم یعنی اعلام تولی و تبری است. تولی و تبری اعلام دوستی با دوستان امامت شیعه و اهل‌بیت و اعلام بیزاری از دشمنان اهل بیت است. می‌توان این پیام را از آیین‌هایی مثل پیاده‌روی اربعین دریافت کرد.
به گفته نجاتی‌حسینی نگرانی جدی این است که شرکت‌کنندگان در پیاده‌روی اربعین بعد از مدتی به زندگی قبلی خود بازگردند، چون این آیین‌ها مردم را در یک مقطعی معنوی می‌کند. او برای حفظ تاثیر آیین‌ها در زندگی اجتماعی می‌گوید: اگر آیین‌ها به‌گونه‌ای اجرا شود که روح غنی معنوی آن حفظ شود، تاثیر ماندگارتری خواهد داشت. برای دستیابی به این هدف باید آیین‌ها به الگوی اصلی وفادارتر باشند، روح آن حفظ شود و از خرافات دور شوند. زواید و خس و خاشاکی که معمولا مراسم آیینی را دربر می‌گیرد و خطر است، باید زدوده شود. باید باورهای قرآنی، شیعی و امام حسینی در پیاده‌روی اربعین تجلی پیدا کند و در تحقق این هدف، رسانه‌ها اعم از سنتی یا مدرن نقش مهمی ‌دارند.
ژئوپلتیک شیعی
وی با بیان این‌که ژئوپلتیک شیعی از آسیای میانه و افغانستان شروع می‌شود، بخش‌هایی از هند و پاکستان، یمن، عراق، لبنان و ایران که قطب این ژئوپلتیک شیعی است را شامل می‌شود، تاکید می‌کند: هویت‌یابی و هویت‌سازی آیین‌های مذهبی فقط برای باورمندان در یک فضای محدود مثلا مثل ایران یا عراق اتفاق نمی‌افتد، بلکه می‌تواند کل ژئوپلتیک شیعی را تحت‌تاثیر قرار دهد و به همین دلیل در سال‌های اخیر تلاش شده در ژئوپلتیک شیعی، پیاده‌روی اربعین گسترش پیدا کند زیرا نوعی لشکرکشی و اردوکشی مذهبی است. پیاده‌روی نوعی مانور مذهبی، عقیدتی و سیاسی است، زیرا به این وسیله می‌توان قدرت، توان و پتانسیل عقیدتی - مذهبی تشیع را به نمایش گذاشت. بنابراین شاهدیم که پیاده‌روی اربعین هرسال پررنگ‌تر و پر‌جمعیت‌تر برگزار می‌شود. از نظر من این یک هویت‌یابی  و هویت‌سازی عقیدتی- سیاسی فراتر از مرزهای ملی است.

نازلی مروت - روزنامه‌نگار