بررسی چالش‌های حوزه مد و لباس در گفت‌و‌گو با یک عضو هیات علمی دانشگاه
منبع الهام در مد و لباس کم نداریم
ما در حوزه مد و لباس در کشورمان روی یک دور باطل افتاده‌ایم و گرفتار نوعی بی‌برنامگی و دستپاچگی شده‌ایم. نتیجه این‌که بسیاری از مشتریان با دست خالی یا دل‌های چرکین از خرید لباس بازمی‌گردند، در حالی‌که نوعی از پوشش که کاملا بی‌هویت به‌نظر می‌رسد، با شتاب در حال تسخیر ویترین‌ها و سبد خرید مردم است. در مورد این دغدغه که کوچک هم نیست با دکتر ربابه غزالی، عضو هیات علمی رشته طراحی پارچه و لباس دانشکده هنر دانشگاه الزهرا گفت‌و‌گو کرده‌ایم، شخصی که درباره جنس پارچه‌های موجود در بازار، نوع الگوها، برش‌ها و رنگ‌بندی‌ها دغدغه و انتقاد دارد؛ مدرسی که می‌گوید اگر فرهنگ اصیل ایرانی وارد حوزه مد و لباس شود، همه مشکلات از بین خواهد رفت.
پوشش غالبی که اکنون در کشورمان می‌بینیم به نظر نه ایرانی است، نه اسلامی و نه غربی. شما نام این پوشش را چه می‌گذارید؟
البته در جامعه ما پوشش‌های مختلفی وجود دارد، از چادر و مانتوهای بلند و اسلامی گرفته تا لباس‌های مجلسی و اسپرت و پوشش‌های مربوط به مشاغل. ولی متاسفانه مشکلی که تاثیر زیادی بر پوشش می‌گذارد مانتوهای موجود در بازار است که نمی‌توان نام مانتو را بر اکثرشان گذاشت، چون فقط نوعی بالاپوش بدون اتصال (دکمه و...) هستند. نمی‌توان گفت این محصولات غربی‌اند چون مدها در غرب هر‌کدام کارکرد خاصی دارند و انواع لباس‌ها برای مکان‌ها و شرایط مختلف استفاده می‌شود اما متاسفانه در کشور ما از برخی از این محصولات الگوبرداری و در قالب مانتو وارد بازار می‌شود. حتی در انتخاب جنس پارچه‌ها هم دقت نمی‌شود و پارچه‌ای برای دوخت مانتو به کار می‌رود که مناسب آن نیست، مثل مانتوهای شیشه‌ای بدن‌نما که زمانی در کشورمان مد شده بود. در بعضی از این محصولات حتی هارمونی رنگ‌ها رعایت نمی‌شود و طراحی‌ها و برش‌ها ایراد دارد.
پس قبول دارید که ما عموما با یک پوشش بی‌هویت در جامعه رو‌به‌رو هستیم.
بله متاسفانه در بسیاری از موارد این‌گونه است.
به‌نظر می‌رسد این وضعیت، نتیجه جدایی تولید از دانشگاه است.
بله، جدایی صنعت و دانشگاه یک مشکل جدی است. دانشجویان طراحی لباس، طرح‌های خیلی خوبی دارند و در نمایشگاه‌ها حضور فعالی دارند و حتی در جشنواره فجر مقام می‌آورند. ولی با این‌حال در این حلقه وصل، نقصانی وجود دارد. در حالی‌که اگر روی این طرح‌ها کار شود و نظر تولیدکننده نیز در آن دخیل شود حوزه طراحی لباس، پارچه و پوشش متحول و سلیقه مردم تامین می‌شود.
این‌که تولید و صنعت با هم ارتباط ندارند از کجا ناشی می‌شود؟ آیا تولیدکننده خودسرانه عمل می‌کند یا دانشگاه آرمانگرا فکر می‌کند؟
بخش تولید چندان راحت به دانشگاه اعتماد نمی‌کند در حالی‌که ما از نظر تخصص هیچ‌چیز کم نداریم. البته از وقتی که رسانه‌ها به موضوع لباس و پوشش ورود کرده‌اند، اوضاع بهتر از قبل شده ولی هنوز این تحرکات کم است و اغلب تولیدکننده‌ها ترجیح می‌دهند کپی‌کاری کنند و هزینه‌ای برای طراحی نپردازند. حتی برخی از آنها از کشورهای خارجی لباس آماده را می‌خرند و اینجا آن را باز می‌کنند و دقیقا همان الگو را به‌کار می‌برند تا حتی هزینه الگوسازی نداشته باشند. در صورتی‌که برندهای مطرح ایرانی، هزینه طراحی را تقبل می‌کنند که در نهایت، رضایت مشتری باعث سودآوری
آنها می‌شود.
می‌گویید ما ضعف تخصص نداریم که درست است اما جامعه ایرانی در حوزه تنوع پوشش نیز کمبود ندارد. پس چرا وضع‌مان این‌گونه است؟
بله تنوع پوشش در جامعه ما بسیار زیاد است و آن‌طور که احصا شده، بیش از 150 نوع پوشش اقوام در فرهنگ اصیل ایرانی وجود دارد. پس ما در طراحی لباس زیبا، منبع الهام کم نداریم. حال آن‌که کشوری مثل کره‌جنوبی فقط دو نوع لباس زنانه و مردانه سنتی دارد ولی در تولیدات رسانه‌ای خود آنقدر خوب روی این لباس‌ها و رنگ‌ها مانور می‌دهد که آنها را به دنیا شناسانده است. آنچه که ما داریم یک گنجینه است که باید روی طراحی‌های امروزی ما اثر بگذارد اما به‌علت ضعف در واردات و تولید پارچه مناسب و مرغوب در کشور از یک‌سو و سایر کمبودهایی که پیشتر اشاره کردم، توفیقی که متناسب با فرهنگ متنوع ایرانی باشد، حاصل نشده است.
چگونه راوی فرهنگ خود باشیم؟
به اعتقاد من رسانه‌ها در حوزه فرهنگسازی می‌توانند بسیار اثرگذار باشند. امسال جشنواره مد و لباس فجر قرار است همزمان با هفته عفاف و حجاب در تیرماه برگزار شود اما کافی نیست که فقط در این بازه زمانی برخی اتفاقات مورد توجه قرار بگیرد و در مورد مد و لباس حرف زد. دنیا دارد بر سر رسانه‌ای کردن فرهنگ و سبک زندگی‌اش که سبک پوشش یکی از زیرشاخه‌های آن است، تلاش زیادی می‌کند و اتفاقا برداشت‌های مالی قابل‌توجهی نیز از این رهگذر دارد. ما نیاز به گفتمان‌سازی و داستان‌پردازی در حوزه پوشش و مد و لباس داریم، یعنی همان کاری که در دنیا در حال انجام است. البته در پایان‌نامه‌های دانشجویی کشورمان از این قبیل کارها زیاد وجود دارد، مثلا دانشجویی از اشعار فردوسی الهام گرفته و شعر را به لباس تبدیل کرده است. پس فرهنگ ما قابلیت‌های زیادی دارد و جای کار هم فراوان است، فقط رسانه‌ها باید با قوت پای کار بایستند.
مریم خباز - گروه جامعه
البته در جامعه ما پوشش‌های مختلفی وجود دارد، از چادر و مانتوهای بلند و اسلامی گرفته تا لباس‌های مجلسی و اسپرت و پوشش‌های مربوط به مشاغل. ولی متاسفانه مشکلی که تاثیر زیادی بر پوشش می‌گذارد مانتوهای موجود در بازار است که نمی‌توان نام مانتو را بر اکثرشان گذاشت، چون فقط نوعی بالاپوش بدون اتصال (دکمه و...) هستند. نمی‌توان گفت این محصولات غربی‌اند چون مدها در غرب هر‌کدام کارکرد خاصی دارند و انواع لباس‌ها برای مکان‌ها و شرایط مختلف استفاده می‌شود اما متاسفانه در کشور ما از برخی از این محصولات الگوبرداری و در قالب مانتو وارد بازار می‌شود. حتی در انتخاب جنس پارچه‌ها هم دقت نمی‌شود و پارچه‌ای برای دوخت مانتو به کار می‌رود که مناسب آن نیست، مثل مانتوهای شیشه‌ای بدن‌نما که زمانی در کشورمان مد شده بود. در بعضی از این محصولات حتی هارمونی رنگ‌ها رعایت نمی‌شود و طراحی‌ها و برش‌ها ایراد دارد.
پس قبول دارید که ما عموما با یک پوشش بی‌هویت در جامعه رو‌به‌رو هستیم.
بله متاسفانه در بسیاری از موارد این‌گونه است.
به‌نظر می‌رسد این وضعیت، نتیجه جدایی تولید از دانشگاه است.
بله، جدایی صنعت و دانشگاه یک مشکل جدی است. دانشجویان طراحی لباس، طرح‌های خیلی خوبی دارند و در نمایشگاه‌ها حضور فعالی دارند و حتی در جشنواره فجر مقام می‌آورند. ولی با این‌حال در این حلقه وصل، نقصانی وجود دارد. در حالی‌که اگر روی این طرح‌ها کار شود و نظر تولیدکننده نیز در آن دخیل شود حوزه طراحی لباس، پارچه و پوشش متحول و سلیقه مردم تامین می‌شود.
این‌که تولید و صنعت با هم ارتباط ندارند از کجا ناشی می‌شود؟ آیا تولیدکننده خودسرانه عمل می‌کند یا دانشگاه آرمانگرا فکر می‌کند؟
بخش تولید چندان راحت به دانشگاه اعتماد نمی‌کند در حالی‌که ما از نظر تخصص هیچ‌چیز کم نداریم. البته از وقتی که رسانه‌ها به موضوع لباس و پوشش ورود کرده‌اند، اوضاع بهتر از قبل شده ولی هنوز این تحرکات کم است و اغلب تولیدکننده‌ها ترجیح می‌دهند کپی‌کاری کنند و هزینه‌ای برای طراحی نپردازند. حتی برخی از آنها از کشورهای خارجی لباس آماده را می‌خرند و اینجا آن را باز می‌کنند و دقیقا همان الگو را به‌کار می‌برند تا حتی هزینه الگوسازی نداشته باشند. در صورتی‌که برندهای مطرح ایرانی، هزینه طراحی را تقبل می‌کنند که در نهایت، رضایت مشتری باعث سودآوری
آنها می‌شود.
می‌گویید ما ضعف تخصص نداریم که درست است اما جامعه ایرانی در حوزه تنوع پوشش نیز کمبود ندارد. پس چرا وضع‌مان این‌گونه است؟
بله تنوع پوشش در جامعه ما بسیار زیاد است و آن‌طور که احصا شده، بیش از 150 نوع پوشش اقوام در فرهنگ اصیل ایرانی وجود دارد. پس ما در طراحی لباس زیبا، منبع الهام کم نداریم. حال آن‌که کشوری مثل کره‌جنوبی فقط دو نوع لباس زنانه و مردانه سنتی دارد ولی در تولیدات رسانه‌ای خود آنقدر خوب روی این لباس‌ها و رنگ‌ها مانور می‌دهد که آنها را به دنیا شناسانده است. آنچه که ما داریم یک گنجینه است که باید روی طراحی‌های امروزی ما اثر بگذارد اما به‌علت ضعف در واردات و تولید پارچه مناسب و مرغوب در کشور از یک‌سو و سایر کمبودهایی که پیشتر اشاره کردم، توفیقی که متناسب با فرهنگ متنوع ایرانی باشد، حاصل نشده است.
چگونه راوی فرهنگ خود باشیم؟
به اعتقاد من رسانه‌ها در حوزه فرهنگسازی می‌توانند بسیار اثرگذار باشند. امسال جشنواره مد و لباس فجر قرار است همزمان با هفته عفاف و حجاب در تیرماه برگزار شود اما کافی نیست که فقط در این بازه زمانی برخی اتفاقات مورد توجه قرار بگیرد و در مورد مد و لباس حرف زد. دنیا دارد بر سر رسانه‌ای کردن فرهنگ و سبک زندگی‌اش که سبک پوشش یکی از زیرشاخه‌های آن است، تلاش زیادی می‌کند و اتفاقا برداشت‌های مالی قابل‌توجهی نیز از این رهگذر دارد. ما نیاز به گفتمان‌سازی و داستان‌پردازی در حوزه پوشش و مد و لباس داریم، یعنی همان کاری که در دنیا در حال انجام است. البته در پایان‌نامه‌های دانشجویی کشورمان از این قبیل کارها زیاد وجود دارد، مثلا دانشجویی از اشعار فردوسی الهام گرفته و شعر را به لباس تبدیل کرده است. پس فرهنگ ما قابلیت‌های زیادی دارد و جای کار هم فراوان است، فقط رسانه‌ها باید با قوت پای کار بایستند.
مریم خباز - گروه جامعه
ضمیمه چار دیواری
تیتر خبرها
