در رونمایی از کتاب «سقوط اصفهان: پادشاه تصمیم نمی‌گیرد» عنوان شد
دخالت هنرمندانه در یک کلیشه تاریخی
نشست رونمایی از کتاب «سقوط اصفهان: پادشاه تصمیم نمی‌گیرد» به قلم محمد ایرانی با حضور جمعی از نویسندگان و منتقدان در باغ کتاب تهران برگزار شد.
به گزارش جام‌جم، در این برنامه فردین آریش، نویسنده و منتقد با تأکید بر برخی ویژگی‌های خواندنی کتاب گفت: برخورد نویسنده با تاریخ از سر تفنن نیست. یک برخورد عقلانی، پژوهش‌محور و دردمندانه است. روایتی که می‌تواند برای همین امروز هم درس‌آموز باشد و امیدوارم این کتاب قدر ببیند و یک آگاهی جمعی به ارمغان بیاورد.
این منتقد افزود: در نمایشنامه‌های تراژیک، مخاطب کاتارسیس، به‌معنای تطهیر و تزکیه را تجربه می‌کند. در تراژدی‌های یونان باستان بخت‌برگشتگی کاملا مشهود است. برای همین این نمایشنامه‌ها درباره پادشاهان و درباریان است. از طرفی قهرمان تراژیک، شر مطلق و خیر مطلق نیست. از همین رو مخاطب نسبت به آنها حس همدلی و شفقت می‌کند و با آنها همراه می‌شود. نویسنده سقوط اصفهان با آشنایی‌زدایی از شاه سلطان حسین و محمود افغان آنها را ملموس، انسانی و شفقت‌برانگیز به تصویر می‌کشد.
آریش در پایان گفته‌هایش با خوانش بخش‌هایی از کتاب یادآور شد: هر دو پادشاهی که در کتاب به تصویر کشیده شدند اهل حد نگه‌داشتن نیستند. یکی از آنها با غرق‌شدن در خیال و رویا، قدرت خود را از دست می‌دهد و دیگری با واقع‌گرایی خارج از حد تباه می‌شود. احسان زیورعالم، پژوهشگر تئاتر و مدرس دانشگاه ضمن توضیح مختصری از آنچه در کتاب روایت می‌شود، گفت: محمد ایرانی نویسنده کتاب در یک کلیشه تاریخی دخالتی هنرمندانه کرده است. روایت‌های متداول و دم‌دستی را تغییر می‌دهد و روی کار آمدن افغان‌ها را که متاسفانه در کتاب‌های درسی کشورمان نادیده گرفته می‌شود، بازخوانی مطلوبی می‌کند. سقوط اصفهان، افغان‌ها را بخشی از هم‌فرهنگ‌های خودمان می‌داند.
این پژوهشگر تئاتر با بررسی سه گروه درام‌نویس تاریخی در ایران از سال 1300 تاکید کرد: پس از آن دوره طلایی 10ساله که درام‌نویسی تاریخی اوج گرفت، در قریب به 90 سال اخیر ما از درام‌نویسی تاریخی فاصله گرفتیم اما امروز محمد ایرانی، درام تاریخی نوشته است که تفاوت‌های عمده‌ای با سه گروه درام‌نویس اولیه دارد. نخست آن که خارج از کشور زندگی نکرده و قصد ندارد شبیه باستان‌گراها بدبختی‌های کنونی را در مقابل گذشته‌ای آرمانی قرار دهد. دوم آن که با زبان ویژه‌ای که در اصطلاح به آن آرکائیک می‌گویند، نمی‌نویسد. با همان زبان امروزی قلم می‌زند. سوم آن که درباره دوره تاریخی جذابی قلم نمی‌زند که افراد دل‌شان برای آن شکوه و جلال تنگ شده باشد.
در ادامه مراسم رونمایی کتاب سقوط اصفهان: پادشاه تصمیم نمی‌گیرد، بابک شهاب، پژوهشگر و مترجم زبان روسی با تاکید بر مساله‌شناسی هنر در ارتباط با سیاست، تاریخ و فرهنگ افزود: به قول پوشکین، در عصر سنگین ما چه خوب که کسانی هستند که همچنان به تاریخ علاقه دارند و کتابی مثل سقوط اصفهان از دل این تلاش هنرمندانه خلق می‌شود.
این منتقد افزود: در نمایشنامه‌های تراژیک، مخاطب کاتارسیس، به‌معنای تطهیر و تزکیه را تجربه می‌کند. در تراژدی‌های یونان باستان بخت‌برگشتگی کاملا مشهود است. برای همین این نمایشنامه‌ها درباره پادشاهان و درباریان است. از طرفی قهرمان تراژیک، شر مطلق و خیر مطلق نیست. از همین رو مخاطب نسبت به آنها حس همدلی و شفقت می‌کند و با آنها همراه می‌شود. نویسنده سقوط اصفهان با آشنایی‌زدایی از شاه سلطان حسین و محمود افغان آنها را ملموس، انسانی و شفقت‌برانگیز به تصویر می‌کشد.
آریش در پایان گفته‌هایش با خوانش بخش‌هایی از کتاب یادآور شد: هر دو پادشاهی که در کتاب به تصویر کشیده شدند اهل حد نگه‌داشتن نیستند. یکی از آنها با غرق‌شدن در خیال و رویا، قدرت خود را از دست می‌دهد و دیگری با واقع‌گرایی خارج از حد تباه می‌شود. احسان زیورعالم، پژوهشگر تئاتر و مدرس دانشگاه ضمن توضیح مختصری از آنچه در کتاب روایت می‌شود، گفت: محمد ایرانی نویسنده کتاب در یک کلیشه تاریخی دخالتی هنرمندانه کرده است. روایت‌های متداول و دم‌دستی را تغییر می‌دهد و روی کار آمدن افغان‌ها را که متاسفانه در کتاب‌های درسی کشورمان نادیده گرفته می‌شود، بازخوانی مطلوبی می‌کند. سقوط اصفهان، افغان‌ها را بخشی از هم‌فرهنگ‌های خودمان می‌داند.
این پژوهشگر تئاتر با بررسی سه گروه درام‌نویس تاریخی در ایران از سال 1300 تاکید کرد: پس از آن دوره طلایی 10ساله که درام‌نویسی تاریخی اوج گرفت، در قریب به 90 سال اخیر ما از درام‌نویسی تاریخی فاصله گرفتیم اما امروز محمد ایرانی، درام تاریخی نوشته است که تفاوت‌های عمده‌ای با سه گروه درام‌نویس اولیه دارد. نخست آن که خارج از کشور زندگی نکرده و قصد ندارد شبیه باستان‌گراها بدبختی‌های کنونی را در مقابل گذشته‌ای آرمانی قرار دهد. دوم آن که با زبان ویژه‌ای که در اصطلاح به آن آرکائیک می‌گویند، نمی‌نویسد. با همان زبان امروزی قلم می‌زند. سوم آن که درباره دوره تاریخی جذابی قلم نمی‌زند که افراد دل‌شان برای آن شکوه و جلال تنگ شده باشد.
در ادامه مراسم رونمایی کتاب سقوط اصفهان: پادشاه تصمیم نمی‌گیرد، بابک شهاب، پژوهشگر و مترجم زبان روسی با تاکید بر مساله‌شناسی هنر در ارتباط با سیاست، تاریخ و فرهنگ افزود: به قول پوشکین، در عصر سنگین ما چه خوب که کسانی هستند که همچنان به تاریخ علاقه دارند و کتابی مثل سقوط اصفهان از دل این تلاش هنرمندانه خلق می‌شود.
