بررسی پراكنش شیرها در ایران و جهان از دیروز تا امروز
در قلمروی سلطان جنگل
شیر ایرانی یا شیر آسیایی جمعیتی از شیرهاست كه اكنون فقط در جنگل گیر واقع در گجرات هند یافت میشود؛ جایی كه به آن «شیر هندی» میگویند. شیر روزگاری از ایتالیا و یونان در سواحل دریای مدیترانه تا شمال شرقی هندوستان، ایران، شبهجزیره عربستان و آسیای میانه پراکندگی داشت اما شكار بیش از حد، آلودگی آبها و كاهش شدید طعمههای این جانور به نابودی آن منجر شده تا جایی كه امروزه تنها جمعیت باقیمانده شیر خارج از آفریقا در هند یافت میشود. شیر در گذشته در دشتهای ایران بسیار فراوان بود و نماد ملی ایران هم محسوب میشد. حمدا... مستوفی در ۷۴۰ هجری قمری، كامفیروز در نزدیكی شیراز را معدن شیر توصیف كرده است.
بدون شك مهمترین دلیل انقراض شیر آسیایی در ایران، شكار بیرویه تفریحی آن به دست شاهزادگان سلسله قاجار و افراد محلی و نظامیان و مستشاران خارجی بوده است. البته تخریب و اشغال زیستگاههای طبیعی آن توسط انسان و كمشدن طعمه نقش بهسزایی در وقوع این فاجعه زیستمحیطی تا حدودی برگشتناپذیر داشته است.
بر اساس یك روایت، آخرین شكار شیر در ایران را ظلالسلطان، پسر ناصرالدینشاه انجام داده اما خود او در خاطراتش (كه در ۱۳۲۳ه.ق تنظیم شده) به حسرت در شكار شیر اشاره كرده است. ظلالسلطان كه شكاركشیهای دیوانهوار او بسیار معروف است، در این كتاب گفته كه در دشت ارژن به شكار شیر میرود و علیرغم جرگهكردن منطقه با ۱۰هزار نفر، موفق نمیشود شیری شكار كند. او همچنین ضمن توصیف رود قرهآغاج (در جنوب شیراز) مینویسد: «شیر فراوان و زیاد است ولی از قراری كه شنیدم به قرب پانزده سال است كه دیگر هیچ شیری در شیراز دیده نشده است.» به علاوه، این شاهزاده قاجار به منطقه كامفیروز اشاره میكند كه با سران ایل قشقایی برای شكار شیر میرود. آنها دو شیر شكار میكنند اما ظلالسلطان دست خالی برمیگردد.
کاظم کوکرم - گروه دانش و سلامت
بر اساس یك روایت، آخرین شكار شیر در ایران را ظلالسلطان، پسر ناصرالدینشاه انجام داده اما خود او در خاطراتش (كه در ۱۳۲۳ه.ق تنظیم شده) به حسرت در شكار شیر اشاره كرده است. ظلالسلطان كه شكاركشیهای دیوانهوار او بسیار معروف است، در این كتاب گفته كه در دشت ارژن به شكار شیر میرود و علیرغم جرگهكردن منطقه با ۱۰هزار نفر، موفق نمیشود شیری شكار كند. او همچنین ضمن توصیف رود قرهآغاج (در جنوب شیراز) مینویسد: «شیر فراوان و زیاد است ولی از قراری كه شنیدم به قرب پانزده سال است كه دیگر هیچ شیری در شیراز دیده نشده است.» به علاوه، این شاهزاده قاجار به منطقه كامفیروز اشاره میكند كه با سران ایل قشقایی برای شكار شیر میرود. آنها دو شیر شكار میكنند اما ظلالسلطان دست خالی برمیگردد.
کاظم کوکرم - گروه دانش و سلامت