یک خشکسالی به‌شدت استثنایی

تداوم خشکسالی، مهم‌ترین عامل تهدید امنیت غذایی است

یک خشکسالی به‌شدت استثنایی

گزاره قطعی که از صدها سال پیش برای ما ثابت شده بود این است که کشور ایران در کمربند خشکسالی جهان قرار دارد. معنای ساده‌شده این گزاره آن است که بدانیم میانگین میزان بارش‌ها در کشور ما به‌طور طبیعی بسیار کمتر از کشورهایی است که در این کمربند قرار ندارند.

این موضوع در شیوه محافظت از منابع آبی زیرزمینی در فرهنگ گذشته هم دیده می‌شود؛ از نظام شگفت میراب گرفته تا تصمیم خلاقانه قنات‌سازی‌ها اما نادیده‌گرفتن این شیوه‌ها و استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، دست‌اندازی‌های انسانی در زیست‌بوم‌های طبیعی و البته تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی همه و همه باعث شده است منابع آب زیرزمینی کاهش یابد. در یک فقره آماری باید بدانیم که با تداوم وضعیت موجود تنها 30 سال آینده آب خواهیم داشت اما تشدیدکننده وضعیت بحرانی کنونی چیزی به نام خشکسالی است. پس از چند سالی که میانگین سرانه بارش‌ها افزایش یافت و این نشان از ورود ایران به ترسالی داشت حالا از پنج سال گذشته روند کاهشی بارش‌ها به گونه‌ای است که ما را با یک پیام آشکار روبه‌رو می‌کند و آن‌هم این است که ما حالا در میانه یک دوره خشکسالی شدید و به قول رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی «به‌شدت استثنایی و طولانی‌مدت» قرار داریم.
می‌توان برای اثبات این ادعا استدلال‌های فراوانی را  فهرست کرد. تنها در یک نمونه مقایسه‌ای می‌توان به میانگین بارش‌ها در یک دهه گذشته نگاه کرد تا به صحت این ادعا رسید اما سؤال مهم‌تر پس از پذیرش این ادعا این است که پیامدهای تداوم این خشکسالی در زندگی مردمان این سرزمین چه خواهد بود؟ مهم‌تر از آن این است که حالا برای مقابله با وضعیت کنونی ناچار به انجام چه کارهایی هستیم؟ نشانه‌های ورود به خشکسالی چندسالی است نمایان شده است.
​​​​​​​احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی معتقد است با قرارگیری در وضعیت کنونی سطح پوشش گردوغبارها بیشتر خواهد شد. او می‌گوید پیامد مهم این خشکسالی به معنای خشک‌شدن تالاب‌های ایران خواهد بود و همین تالاب‌ها خودشان به کانون‌های تازه ریزگردها تبدیل خواهند شد. حالا اگر بنا به آمارهای موجود، نزدیک به 20 استان درگیر پدیده ریزگردها بودند با تداوم خشکسالی شدید این تعداد مناطق افزایش معناداری خواهد یافت.  اما سوال مهم‌تر این است که چه باید کنیم؟ کارشناسان می‌گویند در این شرایط و به جهت حفظ آب‌وخاک و مقابله با فرسایش بادی که پایداری چرخه تولید را تضمین می‌کند، نیاز است اقدامات بیابان‌زدایی با وسعت و سرعت بیشتری صورت پذیرد. نظر به این‌که اقدامات بیولوژیکی به‌خصوص استفاده از گونه‌های درختچه‌ای ریسک بالایی در شرایط خشکسالی دارند، استفاده از دیگر اقدامات بیابان‌زدایی در این شرایط پیشنهاد می‌شود. این موضوع محدود به ایران نیست و گزارش‌های سازمان‌های تخصصی درخصوص خشکسالی و تغییرات اقلیمی حاکی از جهانی بودن این پدیده‌هاست، به‌طوری‌که ۴۰ کشور دنیا را در سال‌های آتی ازجمله ایران به‌شدت متاثر می‌کند.