نوشانوش
طبقه اجتماعی و سوابق علمی افراد در دوران دفاعمقدس چندان تاثیرگذار نبود و آنچه جایگاه رزمندگان ایرانی را در جبههها متمایز میکرد، میزان مسئولیتپذیری در کنار ایمان و شجاعت آنها بود که گاه از یک فرد کمسن و سال و طبعا با مدارج علمی پایین، رزمنده اثرگذار و درمواقعی هم فرمانده شجاع و تاثیرگذاری میساخت.
نمود عینی این موضوع را میتوان در رمان «نوشانوش» محمدمحمودی نورآبادی دید که قهرمان اصلی این داستان، «علیشیر» جوان 17سالهای از جامعه عشایری است. این شخصیت، نمادی از رزمندگان ایرانی با ویژگیهای یادشده است؛ افرادی ساده و صمیمی از یک منطقه عشایری که وقتی پایشان به یک رویداد بزرگ و سرنوشتساز ملی، مثل دفاعمقدس باز میشود در حد و اندازه یک درجهدار ارتش دشمن و حتی فراتر از آن ظاهر میشوند. نویسنده محدوده زمانی حدود 14ماه را برای بستر روایی رمان خود انتخاب کرده و مجموع حوادث این مدت را از دیدگاه دو نیرو از دو صف نیروهای مقابل هم (ایرانی و عراقی) بیان میکند. بخشی از داستان هم به سرنوشت آدمها در سالهای بعد از پایان جنگ میپردازد که نشان میدهد اکثر آنها همانند قبل از اعزام به مناطق جنگی، به دلمشغولیها و کارهای روزمره خود بازگشتهاند. این در حالی است که آنها در زمان جنگ و در جبههها، هر دو مسئولیت فرماندهی گروهان را برعهده داشتند.