رهبر انقلاب پرونده شهید ایرلو را مجموعه‌ای از مجاهدت‌های سیاسی و تلاش‌های دیپلماسی و تحرک اجتماعی عنوان کردند. این شخصیت چند بعدی و اثربخش چطور در ایشان شکل گرفته بود؟
شهید بزرگوار حاج‌حسن ایرلو از شخصیت‌هایی بود که در چارچوب فعالیت‌های دیپلماتیک از حدود سال‌های80 در موضوع یمن کار و به مردم و نیروهای فعال فرهنگی یمن کمک می‌کرد. کمک‌های ایشان شامل چند دسته فعالیت بود.
یک دسته فعالیت‌های ارتباطی‌فرهنگی بود که ایشان این امکان را فراهم کرده بود که جوانان یمنی و فرهیختگان این کشور بتوانند با حقایق انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی آشنا شوند که در این زمینه ایشان جلسات متعددی با طیف‌های مختلف داشتند و بین ایشان و سطحی از نخبگان و جوانان یمنی، قرابتی ایجاد شده بود.
 دسته دوم، شامل فعالیت‌هایی می‌شد که در زمینه انتقال تجربیات دیپلماتیک و به تعبیر دیگر در زمینه فعالیت‌های سیاسی ناظر به تاسیس دولت یا دولت‌سازی بود و ایشان به یمنی‌ها کمک می‌کرد و دوره‌های مختلف کار سیاسی را طراحی کرده بود و طیف‌های یمنی به شکل‌های مختلف مثل حضور در ایران یا به شکل انتقال موضوع از طریق سیستم‌های رسانه‌ای این کار را پیش می‌بردند.
دسته سوم فعالیت‌های ایشان، ناظر به ارتباط با شخصیت‌ها و دسته‌ها و احزاب سیاسی یمن بود که در قالب ارتباطات رسمی و نیمه‌رسمی با این اعضا و طیف‌های آنها از جمله حزب معتمر و احزاب جنوبی آنها بود و با شخصیت‌های مختلف در فواصل زمانی دیدار می‌کردند.
دسته چهارم فعالیت‌های شهید بزرگوار حاج حسن ایرلو به دوره‌ای بازمی‌گردد که ایشان به طور رسمی به عنوان سفیر جمهوری اسلامی معرفی شده بود و در قامت رسمی سفیر در خدمت مردم مظلوم یمن بود که این فعالیت حدود دو سال به درازا کشید و ایشان در طول این دوران با حضور در صحنه‌های مختلف یمن با ایجاد ارتباط بین طوایف مختلف یمنی منشا نوعی از وحدت و انسجام در داخل
یمن شد. البته ایشان از قدیم با احزاب یمنی ارتباط داشت و از این ارتباط قدیمی برای حل مسائل کنونی یمن به‌خصوص در مورد مسائل معیشت و رفع مشکلات مردم در زمینه‌های بهداشتی و غذایی استفاده می‌کرد و در مجموع توانستند خدمات بسیار ارزنده‌ای در حوزه‌های مختلف در طول این دوران به مردم یمن داشته باشند.




یعنی این نوع خدمات شهید ایرلو باعث شد رژیم سعودی‌ به‌دنبال ترور او باشند؟ چون ظاهرا چند بار ترور و حذف فیزیکی ایشان توسط عربستان ناکام مانده بود.
به طور کلی سعودی‌ها از حضور ایشان در یمن و از فعالیت‌های شهید ایرلو ناراحت بودند و دلیلش هم این است که وقتی او به صنعا اعزام و آنجا مستقر شد و در ساختمان دیپلماتیک ایران حضور پیدا کرد تنها سفیر فعال در صنعا بود و سفیر دیگری در صنعا فعال نبود و سفارتخانه دیگری هم در یمن فعالیت نمی‌کرد.
 سعودی‌ها می‌ترسیدند این یک نقطه از حالت استثنا خارج شود و آرام‌آرام کشورها به سمت بازگشایی سفارت‌هایشان در صنعا بیایند و یک نوع مشروعیت منطقه‌ای و بین‌المللی برای دولت صنعا ایجاد شود، بنابراین از این نظر خیلی ناراحت بودند و اگر کاری از دست‌شان برای حذف ایشان برمی‌آمد، دریغ نمی‌کردند.
 متاسفانه آنچه درنهایت سبب شهادت سردار ایرلو شد، ابتلا به بیماری مهلک کرونا بود؛ چراکه ایشان از قبل در جنگ هشت‌‌ساله ایران و عراق و در دوران دفاع مقدس عارضه شیمیایی داشت و ریه‌شان آسیب دیده بود؛ لذا زمانی که به کرونا مبتلا شدند، با توجه به این‌که در یمن امکانات درمانی بسیار ضعیف بود، عملا ایشان دچار این حادثه شد و شهادت او هم ناظر به مجروحیت شیمیایی‌ بود. بنابراین دلیل این‌که حضرت آقا درگذشت ایشان را شهادت‌گونه فرمودند، این بود که ایشان مجروح شیمیایی بود.



 خانواده شهید ایرلو معتقد بودند پدرشان در یمن به دلیل زندگی شبیه مردم عادی یمن دچار سوءتغذیه شدید شده‌بود. درباره تصویر بدون رتوشی که ایشان از یمن نشان می‌داد، خاطره‌ای دارید؟
در طول دوره‌ای که ایشان در زمینه یمن فعالیت می‌کردند تقریبا با یکدیگر ارتباط داشتیم و بارها در این زمینه با هم صحبت کرده و در جریان فعالیت‌های ایشان بودم.
یکی از خصلت‌های بسیار ارزنده ‌ایشان این بود که حقیقتا افتخار می‌کرد در خدمت یمنی‌هاست و شبانه‌روز برای این مردم مظلوم فعالیت می‌کرد. در نوع نشست و برخاست و حتی تغذیه، واقعا با محرومیت‌های یمنی‌ها همراه بود و این‌طور نبود در سفارت بنشیند و غذاهای آنچنانی بخورد، در حالی که رزمندگان و مردم یمن در عسرت باشند؛ بنابراین ایشان واقعا شریک عسرت یمنی‌ها بود و زندگی‌ خودش را از آنها جدا نمی‌کرد و حتما این مساله روی ضعف جسمانی این شهید بزرگوار اثر
داشته است.




 شهید ایرلو سال‌ها در سوریه و لبنان همراه حاج قاسم بود. درباره این همراهی خاطره و اطلاعی دارید؟
شهید ایرلو همراه برادرانش در لشکر 33 المهدی بود. این لشکر در دوران دفاع مقدس ارتباط بسیار نزدیکی با لشکر 31 ثارا... کرمان داشت؛ یعنی لشکر شیرازی‌ها و لشکر کرمانی‌ها با هم بسیار بده بستان داشتند و از آن زمان شهید ایرلو به عنوان فرمانده گردان با شهی سلیمانی ارتباط داشت، تا این‌که بعدها در زمانی که حاج قاسم، فرماندهی نیروی قدس را برعهده گرفتند یکی از کسانی که به ایشان پیوست این شهید بزرگوار بودندتا زمانی که آقای ایرلو به وزارت خارجه منتقل شدند.
لذا ایشان یک ارتباط فکری و معنوی و در مقطعی همکاری نزدیکی با سردار سلیمانی داشتند و حتما تا آخر هم ارتباطات‌شان را با این سردار بزرگوار حفظ کرده‌بودند.




 حالا که چند وقتی است مذاکرات ایران و عربستان در بغداد در جریان است و یکی از مباحث موضوع یمن بوده، نظر شهید ایرلو درباره احیای رابطه با عربستان چه بود؟
مذاکرات ایران و عربستان در چارچوب یمن صورت می‌گیرد. یعنی تمایل سعودی‌ها این است که فقط درباره یمن صحبت کنند اما حرفی که ما درخصوص این مساله داریم این است که مذاکرات پیرامون یمن باید با یمنی‌ها صورت بگیرد. البته ما می‌توانیم حرف‌های سعودی‌ها را به طرف یمنی‌ منتقل کنیم ولی ترجیح می‌دهیم سعودی‌ها مستقیما با یمنی‌ها مذاکره کنند. مذاکره ما با عربستان باید در فضای مرتبط با دو کشور صورت بگیرد.
درحال حاضر ظاهرا سعودی‌ها تمایلی ندارند مستقیما در مورد مسائل مرتبط با ایران وارد گفت‌وگو شوند و مسائل فیمابین ایران و عربستان حل شود؛ لذا این مذاکرات دارای ماهیت مناسباتی بین ایران و عربستان نیست و موضوع آن یمن است. هرچند تاکنون تاحدودی مذاکرات پیش رفته ولی سعودی‌ها تاکنون انعطاف کمی در مورد این موضوع نشان داده‌اند.




 پس بازگشایی سفارت ایران و عربستان به چه صورت است؟
تصمیم قاطعی تاکنون گرفته نشده‌است. البته ما در مورد پذیرش دیپلمات‌های سعودی آمادگی داریم و مشکلی نداریم ولی سعودی‌ها فعلا در حد جده موافقت کرده‌اند که افرادی بروند و برای امور حج در آنجا مستقر شوند. شهید ایرلو هم در چارچوب سیاست‌های جمهوری اسلامی تصمیم‌گیری می‌کرد و خودش نمی‌توانست سیاست مستقلی داشته‌باشد. از این رو سیاست خارجی جمهوری اسلامی طبیعتا مورد پذیرش و پشتیبانی شهید ایرلو هم بود.




 وزارت خزانه‌داری آمریکا، آذر 99 شهید ایرلو را به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد،‌ دلیل این اتفاق چه بود؟
من جزئیات این را که آمریکایی‌ها به چه دلیلی این کار را انجام دادند، نمی‌دانم؛ ولی وزارت خزانه‌داری آمریکا یک طیف گسترده‌ای از شخصیت‌های ایرانی را در فهرست تحریم گذاشته ‌است که هیچ‌کدام هم مدلل نیست.